بله، همه گناهان را خدا می بخشد ، مادامی که توبه کرده و حق الناس را ادا نماییم.
هدف اصلى از این کار خداوند تربیت و هدایت انسان است. لذا با لحنى آکنده از نهایت لطف و محبت آغوش رحمتش را به روى همگان باز کرده و فرمان عفو آنها را صادر نموده، مى فرماید: (قُلْ یا عِبادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعاً).” به آنها بگو اى بندگان من که بر خودتان اسراف و ستم کرده اید از رحمت خداوند نومید نشوید که خدا همه گناهان را مى بخشد” که او بخشنده و مهربان است
دقت در تعبیرات این آیه نشان مى دهد که از امید بخش ترین آیات قرآن مجید نسبت به همه گنهکاران است. شمول و گستردگى آن به حدى است که طبق روایتى امیر مؤمنان على (ع) فرمود: در تمام قرآن آیه اى وسیعتر از این آیه نیست” ( ما فى القرآن آیة اوسع من یا عِبادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا … ) «1».
دلیل آن نیز روشن است زیرا:
1- تعبیر به” یا عبادى” (اى بندگان من!) آغازگر لطفى است از ناحیه پروردگار.
2- تعبیر به” اسراف” به جاى” ظلم و گناه و جنایت” نیز لطف دیگرى است.
3- تعبیر به” عَلى أَنْفُسِهِمْ” که نشان مى دهد گناهان آدمى همه به خود او باز مى گردد نشانه دیگرى از محبت پروردگار است همانگونه که یک پدر دلسوز به فرزند خویش مى گوید این همه بر خود ستم مکن!
4- تعبیر به” لا تقنطوا” (مایوس نشوید) با توجه به اینکه” قنوط” در اصل به معنى مایوس شدن از خیر است به تنهایى دلیل بر این است که گنهکاران نباید از” لطف الهى” نومید گردند.
5- تعبیر” مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ” بعد از جمله” لا تقنطوا” تاکید بیشترى بر این خیر و محبت مى باشد.
6- هنگامى که به جمله” إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ” مى رسیم که با حرف تاکید آغاز شده و کلمه” الذنوب” (جمع با الف و لام) همه گناهان را بدون استثنا در بر مى گیرد سخن اوج مى گیرد و دریاى رحمت مواج مى شود.
7- هنگامى که” جمیعا” به عنوان تاکید دیگرى بر آن افزوده مى شود امیدوارى به آخرین مرحله مى رسد.
8 و 9- توصیف خداوند به” غفور” و” رحیم” که دو وصف از اوصاف امید بخش پروردگار است در پایان آیه جایى براى کمترین یاس و نومیدى باقى نمى گذارد.
آرى به همین دلیل آیه فوق گسترده ترین آیات قرآن است که شمول آن هر گونه گناه را در بر مى گیرد، و نیز به همین دلیل از امید بخش ترین آیات قرآن مجید محسوب مى شود.
و به راستى از کسى که دریاى لطفش بیکران و شعاع فیضش نامحدود است جز این انتظارى نمى توان داشت. از کسى که” رحمتش بر غضبش پیشى گرفته” و بندگان را براى رحمت آفریده، نه براى خشم و عذاب، غیر از این چشم داشتى نیست. چه خداوند رحیم و مهربانى و چه پروردگار پر مهر و محبتى!! «2»
پی نویس:
(1)” مجمع البیان” و” تفسیر قرطبى” و” تفسیر صافى” ذیل آیه مورد بحث .
(2) ر. ک: تفسیر نمونه، ج 19، ص: 500 .