بنابر قول مشهور ارمیا اسمی عبری است و نام یکی از پیامبران بنی اسرائیل [حدود 650-570 پیش از میلاد] در معنی آن گفته شده به معنی برگزیده شده یا بزرگ داشته شده از سوی خداست ؛ همچنین نقل شده لقب حضرت خضر نبی و لقب حضرت علی (ع) است که ما ماخذ و سندی برای این حرف نیافتیم. احتمالا آرمیا در فارسی به معنای آرامش دادن و آرام شدن هم آمده است و اسمی پسرانه است.
در آیه شریفه :
«أَوْ کَالَّذی مَرَّ عَلى قَرْیَةٍ وَ هِیَ خاوِیَةٌ عَلى عُرُوشِها قالَ أَنَّى یُحْیی هذِهِ اللَّهُ بَعْدَ مَوْتِها فَأَماتَهُ اللَّهُ مِائَةَ عامٍ ثُمَّ بَعَثَه…»(1)؛ یا به مانند آن کس که به دهکده اى گذر کرد که خراب و ویران شده بود، گفت: (به حیرتم که) خدا چگونه باز این مردگان را زنده خواهد کرد! پس خداوند او را صد سال می راند سپس زنده کرد و برانگیخت…
در اینکه این داستان درباره کدامیک از پیامبران بوده احتمالات گوناگونى داده شده است بعضى او را ارمیا و بعضى خضر دانسته‌ اند. ولى مشهور و معروف این است که عزیر بوده است.(2)
علت این احتمالات مختلف هم روایات متعددی است که از ائمه اطهار(ع) نقل شده است:
صاحب تفسیر البرهان این احتمالات را با استناد به روایات امامان(ع) بیان کرده است: « الذی مر على قریة هو عزیر. قال: و هو المروی عن أبی عبد الله (ع) و قیل هو إرمیا و هو المروی عن أبی جعفر (ع).(3)؛ آن کسی که بر روستایی گذشت عزیر بود که این مطلب از امام صادق(ع) روایت شده و در روایتی دیگر از امام باقر(ع) گفته شده او ارمیا بود.
و روی عن علی (ع): «أن عزیرا خرج من أهله، و امرأته حامل، و له خمسون سنة، فأماته الله مائة سنة، ثم بعثه فرجع إلى أهله ابن خمسین سنة و له ابن له مائة سنة، فکان ابنه أکبر منه، فذلک من آیات الله»(4)؛ از حضرت علی(ع) روایت شده که عزیر از میان اهلش خارج شد و همسرش حامله بود و عزیر پنجاه سال داشت. پس خداوند عزیر را صد سال میراند. سپس برانگیخت پس به خانه اش برگشت به صورت همان پنجاه ساله و برای او پسری صد ساله بود، پسرش بزرگتر از او بود و این از آیات خدا است.
بعضی هم ارمیا را همان عزیر می دانند یعنی یک شخصی که در بعضی منابع نام او را عزیر و در بعضی دیگر نام او را ارمیا گذاشته اند.
اما حضرت ارمیا یکی از پیامبران بزرگ بنی اسرائیل است. در منابع اسلامی به نام ارمیا یا برمیا و عزیر آمده است.( تلفظ ارمیا با کسره همزه درست و مشهور است و معنای تحت اللفظی آن « گرامی داشته شده از سوی خدا » است) این پیامبر حدود 645 سال قبل از میلاد در عناتوت و عناتای کنونی واقع در شمال شرقی بیت المقدس در خانواده ای روحانی به دنیا آمد. پدرش از روحانیون برگزیده زمان حضرت داود بود. در زمان ولادت این پیامبر، بت پرستی در میان بنی اسرائیل رایج و کم کم جانشین دین حضرت موسی شده بود. ارمیا از نوادگان هارون پسر عمران بود. در آغاز جوانی، زمانی که به پیامبری رسید، خدا به او وحی کردکه تو را برای کاری بزرگ برگزیده ایم. ارمیای پیغمبر، برنامه هایش بیشتر انذار و وعید بود. برای دین یهود، اندرزها و سخن های گفتنی را گفت و از آنها خواست که پیش از نزول بلای الهی توبه کنند. ولی آن قوم بنی اسرائیل، به ویژه ساکنان آن سرزمین و خویشاوندان خودش به گفته ها و انذارهایش توجهی نکردند و به کارها و رفتارهای ناشایست خود ادامه دادند. سرانجام ارمیا آنها را نفرین کرد و از بیت المقدس بیرون رفت. بعد از رفتن او، بخت النصر پادشاه بابل به اورشلیم حمله کرده و پس از محاصره طولانی آنجا را فتح کرد و به آتش کشید. بسیاری از مردمانش را کشت و شهر را با خاک یکسان کرد. بار دیگر ارمیا به بیت المقدس برگشت. وقتی شهر را ویران و کشته های مردم را دید، تعجب کرد که خداوند چگونه اینها را زنده می کند؟ لذا خداوند او را میراند. در مدتی که او به حال مرگ خفته بود، دوباره آن شهر آباد شد و مردم سرگرم کار و زندگی شدند. بعد از سالها او از خواب بیدار شد و با دیدن نشانه های توانایی پروردگارش، مسئله احیای پس از مرگ برای وی روشن شد. برای اطلاعات بیشتر درباره این پیامبر به منبع زیر مراجعه نمایید.(5)

پی نوشت‌ها:
1. بقره(2)آیه259.
2. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، انتشارات اسلامیه، ج 2، ص 296.
3. بحرانی، سید هاشم،البرهان فی تفسیر القرآن، انتشارات بعثت، ج 1، ص534.
4. همان.
5. عزیزی، یوسف، داستان پیامبران یا قصه های قرآن از آدم تا خاتم، انتشارات هاد، بخش بیست و سوم، ص599.
قسمتی از متن به نقل از پایگاه مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی است