با سلام و احترام حضور پرسشگرگرامی؛ ضمن تشکر از ارتباط شما با این مرکز، اینکه شما از اسراف کاری در گذشته، پشیمان هستید و قصد جبران دارید یعنی قصد بر توبه از این عمل دارید، آفرین بر شما، بهترین راه برای جبران همین توبه و پشیمانی ست و تصمیم جدی بر پیاده نمودن سبک زندگی اسلامی چراکه اگر می خواهیم در گرداب مصرف گرایی وتجمل گرایی غرق نشویم بایستی سبک زندگی دینی- اسلامی را در زندگی فردی و اجتماعی پیاده کنیم.
در اقتصاد اسلامی برخی کارها سبب برکت است، به طور مثال کار خیر و بخشش سبب افزایش سرمایه می شود و برکات آسمان و زمین به واسطه کار خیر حاصل می شود، از سوی دیگر فساد نیز در اثر رفتار انسانی حاصل خواهد شد. با توجه به مسئول بودن انسان در برابر طبیعت، در قبال همه گذشتگان و نسبت به آیندگان ،انسان باید در زندگی خود مقتصد باشد، «اقتصاد» یعنی میانه روی، اعتدال و حساب و کتاب در زندگی داشتن ، انسان مقتصد از تجمل گرایی به معنای استفاده نامطلوب و زیاده روی و درست استفاده نکردن از امکانات و امانات الهی که در اختیار او است، گریزان است. تجمل گرایی در فرهنگ اسلامی دلیل اصلی رواج تجمل گرایی و مصرف گرایی واسراف در جامعه برمی گردد به اینکه هویت اسلامی و معنا بخشی به زندگی از سوی ما مسلمانان در تمام عرصه های زندگی از مبانی و فرهنگ اسلامی اصیل ناشی نمی شود، همچنین به سبب مواجه شدن با رسانه های بیگانه و تاثیر پذیری از فرهنگ بیگانه و نیز نا آشنایی با فرهنگ اسلامی و همچنین نداشتن دانش و بینش کافی در درست مصرف کردن سبب شده است که دچار مصرف گرایی و تجمل گرایی شویم. متاسفانه به چیزهایی که در فرهنگ آرمانی ما مورد مذمت قرار گرفته است مبتلا شده‌ایم زیرا با آن‌ها درست آشنا نیستیم و از فرهنگ واقعی و آرمانی خود فاصله داریم، از این رو ما نیازمند بازپروری در بحث تمدنی خود هستیم، و اگر بخواهیم تمدن نوین اسلامی داشته باشیم ابتدا باید معارف، آموزه‌ها و فرهنگ اسلامی را به درستی بیاموزیم.
سبک زندگی مؤمنانه متناسب با اقتضائات امروز جامعه را باید به درستی بشناسیم، گاهی کاری و نحوه رفتاری در یک شرایط حلال است و ایرادی به آن نیست اما در شرایطی دیگر انجام آن کار به صلاح نمی باشد به طور مثال در شرایط تحریم و زمانی که مسلمان ها در مضیقه هستند و مشکلات دارند باید دراین شرایط روحیه برادری و مواسات را در خود زنده نگاه داریم. در چنین شرایطی نمی توان گفت که چون من دارم و مصرف می کنم حلال است، چه بسا به لحاظ شرایط اجتماعی که برای ما رخ خواهد داد چیزی که در یک زمانی مصرف آن برای ما بلا مانع بوده، اکنون استفاده و مصرف آن اشکال داشته باشد، به طور مثال شرایط زندگی امام صادق(ع) با شرایط زندگی امیر المومنین(ع) از جهات اقتصادی متفاوت بود، از این رو رفتارهای متفاوتی از جهات خوراک و پوشاک را مشاهده می کنیم. شناخت تکلیف بر اساس شرایط روز موارد فوق مرتبط است با مباحث فرهنگی و زندگی مؤمنانه داشتن یعنی اینکه انسان باید به این نکته توجه داشته باشد که در چه شرایطی است و تکلیف او چیست و در عین حال خود را تنها نبیند، اسلام دینی اجتماعی است از این رو باید روحیه اجتماعی داشته باشیم و روحیه برادری، همکاری و تعاون را در خود زنده نگاه داریم. باید توجه داشت که کاهش روحیه ایمانی در اقشار جامعه به عنوان یکی از پیامد ها و آفت های تجمل گرایی بدین معناست که تجمل گرایی هم از جنبه فردی و هم جنبه های اجتماعی آسیب رسان است، فردی که مؤمن است به واسطه آن باورها و ارزش ها که در او تجلی پیدا می کند رفتارش در حوزه تجمل گرایی یا عدم آن تبدیل به یک نحو خاص رفتاری می شود. تجمل گرایی واسراف باعث ضعف و سستی در ایمان می شود وقتی که افراد دچار تجمل گرایی می شوند نشان از ضعف و سستی در ایمان آنان دارد و از نظر اجتماعی هم آسیب رسان خواهند بود، از این رو نارضایتی ها، بدبینی ها، چشم و هم چشمی و نابرابری های اقتصادی ، امنیت اجتماعی جامعه را به خطر خواهند انداخت. برای جامعه اسلامی پویایی مثل جامعه ایران ما که می خواهد پرچم دار تمدن سازی در جهان باشد ، باید جنبه ها و آثار فردی و اجتماعی حاصل از تجمل گرایی را به درستی شناخته و تمامی پیامدهای اجتماعی که ضایع کننده سرمایه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است را آسیب شناسی کند زیرا در صورت غفلت از آن برای نسل های آینده نیز الگوی نامطلوبی را به ارمغان خواهد داشت.
*اعتدال در زندگی: نظر کلی اسلام در خصوص زندگی فرد مسلمان و جامعه اسلامی رعایت اعتدال در زندگی است و نه اسراف و تبذیر، از این رو در روایات متعدد اسلامی داریم که اگر انسانی در جامعه سه چیز از جمله امنیت، عدالت و رفاه اقتصادی و معیشتی را داشته باشد گویی تمامی خیرات را به او داده اند. در روایت آمده است که خوب است انسان خانه خوبی برای آسایش اهل بیت خود و انجام صله رحم تهیه نماید اما اگر این خانه به گونه ای باشد که به سمت و سوی تجمل گرایی و اسراف پیش رود مورد مذمت قرار گرفته است، روح اسلام، روح استفاده کردن بهینه از نعمت ها است و باید در استفاده از نعمات به گونه ای رفتار کرد که هم منجر به آلوده نشدن فضای محیطی شود و هم از آلوده شدن فضای فرهنگی جلوگیری شود.
*ضرورت آموزش سبک زندگی اسلامی اصلی ترین راهکارهای لازم جهت دوری و ترک جامعه از تجمل گرایی این است که این امر برای تک تک افراد جامعه محسوس شود که کار و رفتار مسرفانه و تجمل چیست و چه کاری خوب و چه کاری بد است، از این رو آموزش سبک زندگی اسلامی بسیار موثر است و این از کارکردهای خانواده، رسانه، مطبوعات و نیز روحانیت است در واقع باید تغییری در سبک زندگی ما هم از نظر مبانی فکری و فرهنگی و هم از نظر رفتاری ایجاد شود، باید به مرور در سیاست ها طوری برنامه ریزی شود تا زمینه های برخورداری های بی‌رویه نسبت به افراد کاسته شود و در واقع یک توزیع عادلانه به وجود آید. از سوی دیگر باید در این زمینه فرهنگ سازی شود به گونه ای که به جای اسراف، درست مصرف کردن تبدیل به یک ارزش شود، از این رو ما باید به اصل امر به معروف و نهی از منکر برگردیم و آن را نهادینه کنیم تا از این طریق نیکو بودن و ارزشمند بودن یک کار و نیز نامطلوب بودن کاری دیگر به درستی برای جامعه روشن شود.
*راه های مبارزه با اسراف:
الف ــ فرهنگ سازی الگوی مصرف: تردیدی نیست که مهم ترین عامل اسراف و زیاده روی مردم، جهل و ناآگاهی آنان از یک الگوی صحیح و مناسب است، اگر انسان بداند که میزان و حق هر چیزی چه مقدار است و اسراف نمودن چه آثار زیانباری دارد و چه حقوقی را ضایع می سازد و چه ثروت ها و نیروهایی را به هدر می دهد، در این صورت قطعاً راه اعتدال و میانه روی را در پیش گیرد. لذا دانشمندان می گویند:اسراف، نا آگاهی از مقدار حقوق است. عالمان دینی و رسانه های همگانی ما نیز اگر با فرهنگ سازی خود، پایان کار اسراف کار را تبیین نماید و اینکه اسراف چه گناه عظیمی است و انسان مسرف در نزد پروردگار چقدر مذموم و مطرود است؛ این امر در مبارزه با اسراف مؤثر می باشد.
ب ــ تبیین نقش ایمان و پارسایی و نیز فرهنگ سازی ارزش قناعت و ساده زیستی که به رعایت بیشتر الگوی مصرف منتهی خواهد شد و در نقطه مقابل مبارزه عملی دولت و ملت با ترویج فرهنگ مصرف گرایی و روحیه تجمل گرایی.
ج ــ قطعاً تربیت صحیح خانوادگی و ارائه آموزش های لازم نقش مهمی در اعتدال میانه روی خانواده ها و دوری از اسراف و زیاده روی خواهد داشت.
د ــ مسئولان کشور و رسانه های ملی نیز با تبیین زیان های ناشی از مصرف بی رویه مواهب الهی به صورت آمار و ارقام می تواند نقش مهمی داشته باشند.
موفق و مؤید باشید.