حضرت ابراهیم (ع) پس از آزمون‌های زیاد، مورد الطاف الهی واقع می‌شود و خداوند مقام امامت را به او عطا کرده و او را امام مردم قرار می‌دهد. [بقره/سوره۲، آیه۱۲۴] این واقعه در اواخر عمر آن حضرت و بعد از تولد اسماعیل و اسحاق و بعد از آن‌که اسماعیل و مادرش را از فلسطین به مکه منتقل می‌کند، اتفاق افتاده است [المیزان، طباطبائی، محمد حسین، ج ۱، ص۲۷۱، قم، مؤسسه نشر اسلامی] در این زمان حضرت ابراهیم مقام نبوت را دارا بوده، زیرا وقتی ملائکه آمده بودند قوم لوط را هلاک کنند و در مسیر راه خود بر ابراهیم وارد شدند و بشارت اسحاق و اسماعیل را به او دادند، ابراهیم در آن موقع پیامبر مرسل بود، بنابراین معلوم می‌شود که ابراهیم قبل از مقام امامت، مقام نبوت را دارا بوده و امامتش غیر نبوتش می‌باشد. [المیزان، طباطبائی، محمد حسین، ج۱، ص۲۷۱، قم، مؤسسه نشر اسلامی] در این باره که مقصود از امامت ابراهیم چیست؟ آرای مختلفی بیان شده است. در روایات آمده که خداوند مقامات پنج ‌گانه عبودیت، نبوت، رسالت، خلّت و امامت را به ترتیب به حضرت ابراهیم داده است. [اصول کافی، کلینی، محمد بن یعقوب، ج۱، ص۱۷۴، دارالکتب الاسلامیه]اما آزمایشات حضرتحضرت ابراهیم خلیل مانند دیگر پیامبران الهی امتحان‌های زیادی را پشت سر گذاشت، اما در میان آن‌ها چند مورد که از برجستگی خاص برخوردار است، خداوند از آن‌ها به عنوان کلمات یاد کرده است. [المیزان، طباطبائی، محمد حسین، ج۱، ص۲۷۰، قم، مؤسسه نشر اسلامی] لذا شواهد بر این است که مقام امامت بعد از این آزمایشات له ایشان داده شد:
۱. قیام در مقابل بت پرستان بابل و شکست بت‌ها و دفاع بسیار شجاعانه در آن محاکمه تاریخی و قرار گرفتن در دل آتش و حفظ خون سردی کامل و ایمان در تمام این مراحل. [انبیاء/سوره۲۱، آیه۵۸]۲. بردن زن و فرزند و گذاشتن آن‌ها در سرزمین خشک و بی آب و گیاه مکه، در جایی که یک نفر هم سکونت نداشت. [بحار الانوار، مجلسی، محمد باقر، ج۱۲، ص۹۷، داراحیاء التراث العربی]۳. بردن فرزند به قربان‌گاه و آمادگی جدّی برای قربانی او به فرمان خدا . [صافات/سوره۳۷، آیه۹۹۱۰۷]این رخداد در تورات مفصل تر ذکر شده و اسامی اشخاص معین گردیده است، اما قصه به آتش انداختن ابراهیم در تورات نیست. همچنین واقعه کشتن چهار مرغ در تورات یافت نمی‌شود، در تورات آمده است: ابراهیم گوساله، قوچ، قمری و کبوتر را ذبح کرده است. [تورات، یدایش۱۵/۹، انتشارات اساطیر] تورات بنای دو مذبح را به ابراهیم نسبت می‌دهد [تورات، پیدایش۱۲/۷ـ۸، انتشارات اساطیر] ولی از کعبه و مکه ذکری نمی‌کند.