در روایت است با چند دسته رفیق نشوید ۱-دروغگو۲-احمق ۳-فاسق۴- بخیل ۵- حسود لطفا چگونگی شناختن اشخاص فوق را توضیح دهید؟

نخستین شرطی که لازم است در یک دوست خوب وجود داشته باشد، ایمان و تقوا است خداوند متعال به پیامبر اکرم(ص) این چنین دستور می دهد، «باکسانی باش که پروردگار خود را صبح و عصر می خوانند و تنها ذات او را می طلبند، هرگز چشم های خود را به خاطر زینت های دنیااز آنها برمگیرد (1) در شأن نزول این آیه آمده است که گروهی از اشراف و ثروتمندان به رسول خدا (ص) عرض کردند اگر فقرا و مستمندان را از خود دورسازی ما به نزد تو می آییم. این آیه نازل شد که ای پیامبر همواره با افراد با ایمان و پاک دل ، هم چون سلمان ها و ابوذرها باش و با آنها مشورت کن(تفسیر نمونه آیه الله مکارم شیرازی، ج12، دارالکتب الاسلامیه ص 414 ، سوره کهف آیه 28)
در روایات صفات خوب معین شده، و امامان معصوم به خوبی برای ما بیان کرده اند که با چه افرادی رفاقت و معاشرت داشته اند باشیم امام صادق (ع) در این باره فرموده اند: دوستی جز با حدود و شرایطش امکان پذیر نیست کسی که این حدود و شرایط، یا بخشی از آن در او باشد، او را دوست بدان و کسی که هیچ یک از این شرایط در او نیست، چیزی از دوستی در او نیست نخست آنکه باطن و ظاهرش برای تو یکی باشد، دوم آن که زینت و آبروی تو را زینبت و آبروی خود بداند و عیب و زشتی تو را عیب و زشتی خود ببیند.
سوم آن که مقام و مال و ضع او را نسبت به تو تغییر ندهد . چهارم آن چه در قدرت دارد از تو مضایقه ننماید. صفت پنجمی که جامع همه این صفات است، آن که تو را به هنگام پشت کردن روزگار رها نکند .
(اصول کافی ، کلینی، ج2، ص 467 )
بنابراین در انتخاب دوست، باید خیلی دقت کرد. اغلب افرادی که دچار انحراف و مفاسد اخلاقی می شوند، براثر معاشرت با دوستان فاسد است در سوره فرقان آیات 27-29 در این باره آمده است «روزی که ظالم از شدت حسرت و پشیمانی ، دست خود را به دندان گرفته و می گوید : ای کاش من با رسول حق، راه دوستی و طاعت ، پیش می گرفتم، وای بر من ای کاش (فلان فرد) را دوست خود نمی گرفتم که رفاقت او مرا از پیروی قرآن و رسول خدا (ص) محروم ساخت و گمراه گردانید و شیطان مایه خذلان و گمراهی انسان است
( میزان الحکمه، محمدی ری شهری، ج6، ص31 ، مکتب الاعلام الاسلامی)
البته، اینکه در روایت از دوستی با پنج کس نهی گردیده، قطعا با یک نگاه و یک برخورد متوجه رفتار ناپسند و عیب اخلاقی او نخواهیم شد مگر آنکه افراد مطمئن و معتمد عیوب او را بخاطر حفظ آبرو و شخصیت ها برای ما بازگو کند. اغلب این عیوب در معاشرت و مراودت معلوم و مشخص می‌شود که پس از اطمینان از عیب او، در صورت تذکر و امر به معروف و هدایت او کارساز نگردید، بایستی از ارتباط و دوستی با او صرف نظر کرده و ادامه چنین رابطه باعث ضرر و آسیب رفتار و روانی برای شخص خواهد شد.
در توضیح این صفات باید بگوییم :
1- صفت مذموم دروغگویی، بسیار روشن و واضح است با چند برخورد و صحبت با طرف مقابل می توان فهمید که اهل دروغ و کذش است که براحتی واقعیات و حقایق را وارونه و برعکس جلوه می دهد.
2- صفت حماقت، شامل افرادی می‌شود که اهل فکر و عقل واندیشه نبوده و تمام کارهایشان بدون اندیشه و تفکر است و همواره در خطا و اشتباه بسر می برند و افراد عاقل از آنها پرهیز دارند.
3- صفت فاسق، به افرادی اطلاق می گردد که اهل عصیان و گناه هستند و از انجام معصیت ابائی و شرم و حیائی ندارند که موقنین و متقین از این گروه بشدت امتناع و پرهیز می کنند.
4- صفت بخل و بخیل بودن، بخیل به کسی می گویند که حاضر نیست از مال ، علم و سایر نعمتهایی که خدا به او عطا کرده، در جایی که عقل و شرع آن را مطلوب می داند، انفاق کند و دیگران را از آن نعمت بهره مند سازد.
5- صفت حسادت و حسود بودن: حسود به کسی می گویند که آرزوی زوال و از بین رفتن نعمت از دیگری را دارد. به اصطلاح نمی تواند ببیند که دیگری دارای نعمت است (1)
اصولا تاب و تحمل رشد و پیشرفت و سعادت و خوشبختی کسی را ندارد و همواره خودش هم در عذاب و فشار و تنگنا می باشد.
این پنج صفت مذموم نه تنها برای خود شخص ضرر و آسیب در دنیا و آخرت می رساند، همچون آتشی است که هر کس نزدیک چنین فرادی شود، دامن آنها را خواهد گرفت و آسیب می زند.
منابع:
1- اخلاق عملی، آیت الله مهدوی کنی.
2- اخلاق اسلامی، آیت الله دستغیب.
3- معراج السعاده، ملااحمد نراقی .
4- جامع السعاده، ملامهدی نراقی
5- جهاد با نفس، شیخ حر عاملی .
6- توصیه ها، پرسش ها و پاسخها ، آیت الله جوادی آملی.
7- چهل حدیث، امام خمینی.
به نقل از اداره پاسخگویی آستان قدس رضوی