چگونه در حوادث زندگی ،بین امتحان الهی و مجازات اعمالمان،تفکیک قائل شویم؟

1- ابتلا به معنای آزمایش و آزمون است و به نحو کلی می توان گفت آنچه از مضمون روایات حضرات معصومین(ع) به دست می آید این است که در هر دو مورد امتحان الهی و مجازات اعمال واژه بلاء و ابتلا به کار رفته است. برای مثال روایتی است از امام صادق(ع) که می فرمایند: شدیدترین مردم از حیث بلا (آزمایش) پیامبران الهی اند. همین طور روایتی است از رسول مکرم اسلام(ص) که می فرمایند: خداوند به جناب ایوب وحی نمود آیا می دانی گناه تو در نزد من چه بود در وقتی که بلا (مجازات عمل) بر تو نازل گشت. عرضه داشت نه. خداوند فرمود: وقتی بر فرعون وارد شدی با تعارف و شفقت با او برخورد کردی.2- نکته دیگر این که در هر صورت ابتلا (چه مجازات عمل باشد و چه آزمایش) لطف است از ناحیه حضرت حق در مورد بندگان، اما امتحان الهی، چون باعث رشد و کمال آدمی است که در روایت است اگر خداوند برای قومی خیر بخواهد آنها را مبتلا می سازد.
اما عقوبت اعمال ناپسند نیز لطف است زیرا به جای این که انسان فردای قیامت به عقوبت اعمال خود برسد در همین دنیا خداوند او را به وسیله بلاء پاک می سازد و به فرموده امام عسکری(ع) هیچ بلیه ای (مصیبت، حادثه ناگوار، آزمایش و امتحان) نیست مگر این که نعمت الهی آن را در بر گرفته است.
3- اما نکته حائز اهمیت این است که هر کدام از امتحانات الهی و مجازات های اعمال اوصاف و شاخصه های تعریف شده ای ندارند که بتوان به صورت شفاف و روشن آنها را از هم تمیز داد. با مراقبه نفس و دقت در کارهای خویش شاید بهتر بتوان آنها را از هم تفکیک نمود