آرتروز انگشت شست

آرتروز انگشت شست (Thumb arthritis) یک عارضه شایع است که همزمان با بالا رفتن سن و با تحلیل رفتن غضروف انتهای استخوان ها در قسمت شست به وجود می آید. این آرتروز علاوه بر این به عنوان مفصل کارپومتاکارپال (CMC) نیز شناخته می شود.

آرتروز انگشت شست می تواند باعث بروز درد شدید، تورم و کاهش قدرت و دامنه حرکات شده و انجام کارهای ساده مانند چرخاندن دستگیره در و باز کردن شیشه ماشین را دشوار کند.

درمان این عارضه به طور کلی شامل ترکیبی از دارو و استفاده از آتل می شود. البته در درمان آرتروز شدید انگشت شست ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد.1
 

علت آرتروز انگشت شست

این بیماری معمولاً با افزایش سن رخ می دهد. البته ضربه قبلی یا آسیب دیدگی در مفصل انگشت شست نیز از جمله عواملی است که می تواند باعث بروز آرتروز انگشت شست شود. در یک مفصل انگشت شست معمولی، غضروف انتهای استخوان ها را پوشانده و همانند یک کوسن عمل می کند.

این غضروف به استخوان ها اجازه می دهد تا بر روی یکدیگر حرکت کرده و دچار ساییدگی نشوند. اما با بروز آرتروز انگشت شست، غضروف هایی که انتهای استخوان ها را پوشانده اند تخریب شده و بعد از مدتی سطح صاف آن ها صاف خواهد شد. سپس استخوان ها بر روی یکدیگر ساییده شده و در نتیجه اصطکاک فرد دچار آسیب مفاصل خواهد شد.

آسیب به مفصل ممکن است منجر به رشد استخوان جدید در طرفین استخوان موجود (زائده استخوانی) شود. این زائده استخوانی برآمدگی های قابل توجهی در اطراف مفصل انگشت شست به وجود خواهد آورد.1

علائم آرتروز انگشت شست

درد اولین و رایج ترین نشانه آرتروز انگشت شست است. زمانی که یک شیء را محکم می گیرید یا از انگشت شست برای اعمال نیرو استفاده می‌کنید، درد در انتهای شست احساس می‌شود.

سایر علائم و نشانه‌های آرتروز شست عبارتند از:

تورم، سفتی و حساسیت در انتها انگشت شست

کاهش قدرت انگشت هنگام گرفتن اشیاء

کاهش دامنه‌ حرکت

مفصل متورم و بزرگ شده و یا استخوانی در انتها انگشت شست.2
 

عوامل خطر

عواملی که خطر ابتلا به آرتروز انگشت شست را افزایش می‌دهند عبارتند از:

جنسیت خانم

سن بالای ۴۰ سال

چاقی

برخی از مشکلات ارثی مانند شلی رباط مفصلی یا بدشکلی‌های مفصل

وارد شدن آسیب به مفصل مانند شکستگی یا پیچ‌ خوردگی مفصل

بیماری هایی که ساختار و عملکرد طبیعی غضروف را تغییر می دهند، مانند بیماری آرتریت روماتوئید. اگرچه استئوآرتریت شایعترین علت آرتروز انگشت شست است، آرتریت روماتوئید نیز به میزان کمتری نسبت به سایر مفاصل دست بر مفصل CMC (مفصل انگشت شست) تأثیر می‌گذارد.

فعالیت ها و مشاغلی که فشار زیادی بر مفصل شست وارد می کنند.2

معاینه پزشک

پزشک از شما در مورد علایم، آسیبهای قبلی، الگوهای درد و فعالیتهایی که علایمتان را تشدید می‌کند سوال خواهد کرد.

یکی از معاینات این است که پزشک مفصل شست را با یک دست محکم نگه می دارد و با دست دیگر شست شما را حرکت می دهد.

اگر درد و یا احساس شن ریزه در مفصل داشته باشید، یا هنگام حرکت صدایی (crepitus) شنیده شود به این معنی است

که استخوانهای این مفصل در تماس مستقیم با هم قرار دارند و حین حرکت به هم ساییده می شوند (یعنی غضروف بینشان دچار فرسایش شده).

یک عکس ساده  دست می تواند آسیب مفصل و نیز خارهای استخوانی و یا رسوب کلسیم را که در روند بیماری ایجاد شده اند نشان دهد.

بسیاری از افراد مبتلا به آرتروز مفصل شست، علائمی از سندرم تونل کارپال نیز دارند، بنابراین پزشک این مشکل را هم بررسی خواهد کرد.3
 

آمادگی برای ملاقات با پزشک

بعد از بروز علائم اولیه این عارضه احتمالاً به پزشک عمومی مراجعه کرده و پزشک با توجه به تشخیص شما را به متخصص اختلالات مفصلی (روماتولوژیست) ارجاع خواهد داد. از آن جایی که مدت زمان ملاقات با پزشک کوتاه بوده و حرف های زیادی برای گفتن خواهید داشت. در نتیجه بهتر است با آمادگی کامل به پزشک مراجعه کرده و از این زمان کوتاه نهایت استفاده را ببرید.

بهتر است قبل از حضور در مطب موارد زیر را آماده کنید:

لیستی از تمامی علائم و نشانه های بیماری را تهیه کنید. همه نشانه های مربوط و غیر مربوط به بیماری خود را یادداشت کرده و همراه خود داشته باشید.

اطلاعات مهم شخصی را یادداشت کنید. بهتر است استرس ها و تغییرات اخیری که در زندگی تان افتاده است را یادداشت کنید.

لیستی از تمامی داروهای مصرفی خود تهیه کنید. نام تمامی داروها، مکمل ها و ویتامین های که مصرف می کنید را همراه با میزان مصرف خود یادداشت کنید.

دوست یا یکی از اعضای خانواده خود را همراه ببرید. گاهی اوقات به خاطر سپردن تمامی موارد و اطلاعاتی که پزشک در اختیارتان قرار می دهد، کار دشواری است. در نتیجه بردن همراه به یادآوری اطلاعات مهم و نکات کمک زیادی خواهد کرد.

سؤالات خود را یادداشت کنید. تمامی سؤالات مربوط و غیر مربوطی که به ذهنتان رسیده و قصد پرسیدن آن ها از پزشک را دارید را یادداشت کرده و همراه خود به مطب ببرید.

بهتر است در مورد آرتروز انگشت شست سؤالات زیر را مطرح کنید:

علائم این بیماری موقتی است یا دائمی؟

چه درمان هایی برای این بیماری وجود دارد؟

احتمال اصلی بروز علائم این بیماری چیست؟

آیا محدودیتی وجود دارد که باید از آن ها تبعیت کنم؟

برای تشخیص دقیق این بیماری به انجام چه آزمایشاتی نیاز خواهم داشت؟

مبتلا به بیماری های دیگری هستم. چگونه می توانم این بیماری ها را در کنار هم مدیریت کنم؟1
 

درمان آرتروز مفصل شست

درمان غیر جراحی

آرتروز شست در مراحل اولیه به درمان غیرجراحی پاسخ می‌دهد. این درمانها شامل:

گذاشتن یخ روی مفصل برای ۵ تا ۱۵ دقیقه، چندین بار در روز

مصرف داروهای ضد التهاب مانند آسپرین یا ایبوپروفن برای کاهش التهاب و تورم مفصل

استفاده از یک آتل (اسپلینت) شست بند برای محدود کردن حرکات انگشت شست و ایجاد فرصت برای استراحت و التیام مفصل.

آتل هم از مچ و هم از انگشت شست محافظت می کند. می توان آن را فقط شبها یا در طول روز به طور متناوب استفاده کرد.
 
از آنجا که آرتروز یک بیماری پیشرونده است، شرایط ممکن است با گذشت زمان بدتر شود.

مرحله بعدی درمان شامل تزریق کورتون در مفصل است. این کار معمولاً علایم را برای چند ماه تسکین خواهد داد.

با این حال، این تزریقات را نمی‌توان به طور نامحدود تکرار کرد.
 

 

درمان جراحی

هنگامی که درمان غیرجراحی دیگر موثر واقع نشود، جراحی گزینه درمانی دیگری است.

جراحی می‌تواند بصورت سرپایی انجام شود و چندین روش مختلف می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

یک روش جراحی شامل جوش دادن استخوان‌های مفصل به هم است؛ که البته باعث محدود شدن حرکت مفصل خواهد شد.

گزینه دیگر برداشتن قسمتی از مفصل و بازسازی آن با استفاده از یک گرافت تاندونی یا یک ماده مصنوعی است.

پرشک با شما  در مورد گزینه‌های جراحی صحبت کرده و روشی را که برایتان مناسبتر است انتخاب می کند.
 

توانبخشی

بعد از عمل جراحی،  دست شما باید ۴ تا ۸ هفته (بسته به این که کدام روش جراحی  مورد استفاده قرار می‌گیرد) در گچ باشد.

یک برنامه توانبخشی با کمک فیزیوتراپ به شما کمک می‌کند تا حرکت و قدرت دستتان را باز یابید.

ممکن است در طی مراحل اولیه برنامه توانبخشی احساس ناراحتی کنید اما این ناراحتی به مرور زمان کم می‌شود.

بهبودی کامل پس از جراحی چند ماه طول می‌کشد. اغلب بیماران قادر به ادامه فعالیت‌های معمول خود خواهند بود.3

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.dayanphysiotherapy.com
3.www.pmrdoctors.ir