واسکولیت

واسکولیت (Vasculitis) التهاب رگ های خونی است که باعث ایجاد تغییر در دیواره رگ های خونی از جمله ضخیم شدن، ضعیف شدن، باریک شدن یا زخم شدن آن ها خواهد شد. این تغییرات به وجود آمده ممکن است جریان خون فرد مبتلا محدود کرده و در نتیجه باعث آسیب به اندام و بافت ها شود.

انواع مختلفی از بیماری واسکولیت وجود دارد که بیشتر آن ها نادر هستند. واسکولیت ممکن است فقط یک عضو یا چندین عضو از بدن فرد مبتلا را درگیر کند. این بیماری می تواند به دو صورت کوتاه مدت (حاد) یا طولانی مدت (مزمن) بروز پیدا کند.

واسکولیت بیماری است که می تواند هر کسی را درگیر کند با این حال ابتلا به این بیماری در گروه خاصی از افراد شایع تر از دیگران است. همچنین با توجه به نوع واسکولیت مبتلا شده به آن، این بیماری می تواند بدون نیاز به هیچ درمانی بهبود یابد. البته درمان برخی از انواع واسکولیت برای درمان نیاز به مصرف دارو با هدف کنترل التهاب و پیشگیری از عود مجدد بیماری خواهد داشت.

بیماری واسکولیت نیز به عنوان بیماری آنژییت و شریانی نیز شناخته می شود.1
 

انواع بیماری واسکولیت

واسکولیت های سرخرگ های بزرگ مانند

آرتریت سلول ژانت، پلی میالژیا روماتیکا، تاکایاسو.
 

واسکولیت شریان های متوسط

پلی آرتریت ندوزا، بیماری کاوازاکی.
 

واسکولیت های عروق کوچک

سندرم چرچ اشتراس، پلی آنژاتیس میکروسکوپی، ائوزینوفیلیک، پورپورای هنوخ شوئن لاین، گرانولوم وگنر.
 

واسکولیت هایی با شیوع کمتر

بهجت، بورگر، واسکولیت سیستم عصبی مرکزی، واسکولیت کرایوگلوبولینمی.3

علائم بیماری واسکولیت

علائم واسکولیت بسیار متفاوت هستند. این علائم بیشتر به دلیل کاهش جریان خون در کل بدن به وجود می‌آیند.

از علائم کلی و رایج واسکولیت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تب؛

سردرد؛

کاهش وزن؛

دردهای کلی در بدن؛

عرق کردن در شب؛

جوش؛

مشکلات سیستم عصبی مانند کرختی یا ضعف.2
 

علت واسکولیت

علت دقیق بروز بیماری واسکولیت هنوز مشخص نیست. برخی از انواع آن مربوط به آرایش ژنتیکی فرد بوده و برخی از انواع دیگر آن ناشی از حمله اشتباه سیستم ایمنی بدن به سلول رگهای خونی است.

محرک های احتمالی این واکنش اشتباه توسط سیستم ایمنی بدن عبارتند از:

عفونت هایی مانند هپاتیت B و هپاتیت C

سرطان خون

بیماری های سیستم ایمنی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس و اسکلرودرما

واکنش نسبت به داروهای خاص

رگ های خونی تحت تأثیر بیماری واسکولیت ممکن است دچار خونریزی یا التهاب شوند. البته این التهاب به وجود آمده می تواند باعث ضخیم شدن لایه های دیواره رگ های خونی شود. در نتیجه رگ های خونی محدود شده و میزان خون، اکسیژن و مواد مغذی حیاتی که به بافت ها و اندام های بدن می رسد به طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت.1
 

عوارض واسکولیت

مشکلاتی که واسکولیت در فرد به وجود می‌آورد، به نوع و شدت واسکولیت وابسته است. یا این مشکلات ممکن است مربوط به عوارض جانبی داروهای تجویزی باشد که برای درمان واسکولیت استفاده می‌شوند. از این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
 

صدمه به اندام‌ها

برخی از انواع بیماری واسکولیت می‌تواند چنان شدت داشته باشند که به اندام‌های اصلی بدن صدمه بزنند.
 

لخته‌های خون و آنوریسم

ایجاد لختهٔ خون در رگ‌های خونی جلوی جریان خون را می‌گیرد. همچنین در موارد نادر، بیماری واسکولیت می‌تواند رگ‌های خونی را ضعیف و متورم کند و باعث آنوریسم شود. در این وضعیت، دیوارهٔ یک سرخ‌رگ در اثر ضعف، بزرگ یا دچار بیرون‌زدگی می‌شود. آنوریسم معمولاً در آئورت یا سرخ‌رگ‌هایی که به مغز، پاها، یا دیوارهٔ قلب تغذیه می‌رسانند، ایجاد می‌شود.

کاهش بینایی یا نابینایی

این مشکل ناشی از واسکولیت نوع آرتریت سلول ژآنت است که بدون درمان باقی مانده است.
 

عفونت‌ها

این مشکل جدی است و می‌تواند جان فرد را به خطر اندازد؛ مانند عفونت‌های ناشی از ذات الریه و عفونت های خونی (سپتیسمی یا گندخونی).2
 

درمان واسکولیت

درمان این بیماری با هدف کنترل التهاب با داروها و برطرف کردن بیماری های زمینه ای احتمالی که باعث بروز واسکولیت شده، انجام خواهد گرفت. درمان واسکولیت ممکن است به صورت دو مرحله انجام شود.

بدین معنی که در مرحله اولیه ابتدا التهاب را متوقف کرده و سپس در مرحله ثانویه از عود مجدد بیماری جلوگیری خواهند کرد. هر دو مرحله درمان واسکولیت شامل استفاده از داروهای تجویزی می شود. انتخاب نوع داروها و مدت زمان نیاز به مصرف آنها بستگی به نوع واسکولیت، اندام های درگیر و سلامت فرد بستگی خواهد داشت.

بعضی از افراد بعد از درمان شاهد بهبود بوده ولی بعداً علائم مجدداً عود پیدا می کند. برخی دیگر نیز ممکن است هیچ گاه شاهد بهبود علائم این بیماری نبوده و برای کاهش علائم به درمان دائمی نیاز داشته باشند.
 

داروها برای درمان واسکولیت

پزشک ممکن است برای درمان بیماری واسکولیت داروی کورتیکواستروئید مانند پردنیزون یا متیل پردنیزولون (Medrol) را با هدف کمک به کنترل التهاب تجویز کند. عوارض جانبی مصرف کورتیکواستروئیدها نیز می تواند شدید باشد، به خصوص اگر برای مدت طولانی این داروها را مصرف کنید.

عوارض جانبی احتمالی این بیماری شامل افزایش وزن، دیابت و نازک شدن استخوان (پوکی استخوان) می شود.  درصورتی که برای درمان به مصرف طولانی داروی کورتیکواستروئید نیاز داشته باشید، به احتمال زیاد کمترین مقدار ممکن این دارو برای شما تجویز خواهد شد.

سایر داروهای مؤثر برای کنترل التهاب نیز ممکن است همراه با داروهای کورتیکواستروئید تجویز شوند تا دوز داروهای کورتیکواستروئیدها با سرعت بیشتری قابل کنترل باشد. این داروها بعضاً به معنای صرفه جویی در استروئیدها بوده و ممکن است شامل داروهایی مثل آنزیم متوترکسات (Trexall)، آزاتیوپرین (ایموران ، آزازان)، مایکوفنولات (سلوپس) یا سیکلوفسفامید شود.

داروی خاص مورد نیاز برای درمان فرد بستگی به نوع و شدت واسکولیت، اندام هایی درگیر شده و بیماری های زمینه ای دیگر بستگی خواهد داشت. باتوجه به نوع واسکولیت نیز ممکن است روش های درمانی بیولوژیکی مانندrituximab یا توکیلیزوماب (Actemra) توصیه شود.

عمل جراحی برای درمان واسکولیت

گاهی اوقات واسکولیت باعث می شود که تا برآمدگی (آنوریسم) در دیواره رگ های خونی شکل بگیرد. درمان این برآمدگی ها از جمله علائمی است که ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد. البته شریان های مسدود شده نیز ممکن است نیاز به درمان جراحی داشته باشند.3

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.chetor.com
3.www.moradkhan.com