با سلام و عرض ارادت خدمت شما پرسشگر گرامی؛ از اینکه با این مرکز در ارتباط هستید خرسندیم و امیدواریم که این ارتباط تداوم داشته باشد.

قبل از هر چیز از احساس مسؤولیتى که در قبال نزدیکان خود دارید به شما احسنت مى گوئیم و از خداوند متعال برایتان پاداش نیک مسألت مى نمائیم. در زمینه تغییر رفتار فرد مورد نظر باید با دقت عمل کنید، چرا که چنانچه به فرد مورد نظر درباره رفتارش به صورت مستقیم تذکر داده شود، ممکن است لجبازی او تحریک شود و وضعیت بدتر می شود و چنانچه در قبال او سکوت شود، او کارهای اشتباه خود را ادامه می دهد. اکنون این سوال پیش می آید که چه راهکاری برای رفع این مشکل وجود دارد تا هم فرد مورد نظر از کارهای اشتباه خود دست بکشد و هم به گونه ای رفتار شود که او به سمت لج بازی و یک دندگی سوق پیدا نکند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت بهترین راه برای اصلاح رفتار فرد مورد نظر به جای تذکر مستقیم و یا مقابله با او، استفاده از روش های غیر مستقیم می باشد. در زیر به ابتدا به چند نکته در رابطه به سوال شما می پردازیم و در ادامه راهکارهای غیر مستقیم تربیت را بیان می کنیم.

اهمیت هدایت افراد جامعه :

از دیدگاه اسلام افراد جامعه باید نسبت به سرنوشت یکدیگر حساس باشند و چنانچه فردی به جای انتخاب مسیر بندگی، برای زندگی خود شیوه ای دیگری را انتخاب کرد، به گونه ای که رفتارهای نادرست او رفته رفته فرد مورد نظر را از مسیر بندگی خدا خارج کند، سایر افراد جامعه اسلامی نباید نسبت به این امر ساکت باشند و با جدیت نسبت به اصلاح رفتار و نگرش فرد مورد نظر اقدام کنند. به قدری هدایت اهمیت دارد که اگر کسی موجب هدایت فردی شود، ثواب او بی حد و حصر خواهد بود. امام صادق – علیه السلام- از امیر مؤمنان – علیه السلام- نقل کردند: «هنگامى که پیامبر مرا به یمن روانه کرد، گفت: اى على! با کسى پیش از آن که وى را دعوت به اسلام کرده باشى کارزار مکن. به خدا سوگند که اگر خداوند مردى را به دست تو هدایت کند، براى تو بهتر است از همه آنچه خورشید بر آن طلوع و غروب کرده است و حق دوستى او با خداوند از آن تو است» (الحیاه با ترجمه احمد آرام/ ج 1/ص: 693).

چند نکته مهم :

1. برای اینکه تلاش های تربیتی شما به نتیجه برسد باید در زمینه ویژگی های دوران نوجوانی اطلاعات کاملی را داشته باشید؛ از این رو لازم است با دقت کتابهایی که در رابطه با روان شناسی نوجوانی چاپ شده است را مطالعه کنید.

2. به عقیده روان شناسان، دوران نوجوانی، دوره بروز احساسات مذهبی و شکفته شدن تمایلات ایمانی و اخلاقی است. همه نوجوانان فطرتا کنجکاو و خداجو هستند، اما باید به خاطر داشت که همیشه با زبان منطق و استدلال نمی توان این استعداد فطری را بیدار نگاه داشته و پرورش داد، بلکه علاوه بر زبان منطق، می توان آنان را با تجربه درونی دین آشنا کرد تا لذت یاد خدا را با تمام وجود درک کنند.

3. امر تربیت به صورت تدریجی شکل می گیرد، بنابراین توقع نداشته باشید که با به کارگیری شیوه های مختلف تربیتی، فرد مورد نظر یک شبه تغییر اساسی پیدا کند؛ بلکه باید این امر با صبر و حوصله انجام پذیرد و باید از هرگونه عجله و برخوردهای تند و غیر تربیتی پرهیز شود.

اکنون که تا حدی با نکات کلی و مهمی که در این مسیر باید به آن توجه شود آشنا شدید، به بررسی راهکارهای عملی موضوع مد نظر شما می پردازیم :

1. در اولین گام لازم است تا ارتباط عاطفی خود را با خواهرتان تقویت کنید، زیرا تا زمانی که ارتباط عاطفی بین شما و خواهرتان بر قرار نشود، به کارگیری شیوه های تربیتی نمی تواند تاثیر چندانی داشته باشد. اگر ذهن و قلب نوجوان را به صندوقچه ای تشبیه کنیم که در آن قفل می باشد، تنها راه باز کردن در این صندوقچه ارتباط عاطفی با نوجوان است؛ پس تمام همت خود را به کارگیرید تا ارتباط عاطفی خود را با او بیشتر کنید؛ هر چقدر شما در این مرحله موفق شوید، موفقیت شما در رسیدن به هدفتان بیشتر خواهد شد.

2. از شیوه های تربیتی غیر مستقیم استفاده کنید. در این شیوه به جای اینکه محتوای تربیتی به صورت مستقیم به مخاطب انتقال داده شود، به صورت غیر مستقیم مخاطب در معرض پیام های تربیتی قرار می گیرد. تهیه و اهدا کتبی که درباره مسائل دینی می باشد؛ نوشتن روایاتی که درباره دیدن عکس های حرام است و قرار دادن آن در جایی که مخاطب با آن روبرو شود و یا هر چیزی که احتمال می دهید در تشویق او برای ترک اینگونه رفتارها مفید است.

3. دوست در شکل گیری شخصیت نوجوان نقش مهمی دارد. تاثیر دوست بر رفتارهای نوجوان، نا محسوس است به گونه ای که حتی خود نوجوان هم از این تاثیر آگاه نمی شود؛ بنابراین در برنامه تربیتی خود، سعی کنید خواهرتان با افراد متدین معاشرت داشته باشد.

4. در صورت همکاری با شما ولو یک گام و یا انجام دادن کوچک ترین رفتار مثبت، او را مورد تشویق قرار دهید.

5. سعی کنید او را با لذت یاد خدا آشنا کنید. زمانی که فردی با لذت یاد خدا آشنا شد، محال است از یاد خدا غافل شود. شرکت در مراسم مذهبی، مسافرت های مذهبی مانند زیارت امام رضا علیه السلام و… می تواند در این راه مفید باشد. بنابراین خواهرتان را تشویق کنید تا در مراسم مذهبی شرکت کند و از این طریق نسبت به مسایل مذهبی آگاهی پیدا کند.

6.از لحن آمرانه (تحکم آمیز)، توهین و تحقیر به شدت پرهیز کنید.

7. شناختن تمایلات طبیعی و تمنیات فطری نوجوانان و ارضای صحیح هر یک از آنها، اساسی ترین پایه تربیت دینی نسل نوجوان جامعه است، بنابراین در گام اول باید این تمایلات و خواسته های درونی را شناسایی کنید و برنامه تربیتی خود را بر اساس آن قرار دهید.

8. هر شخصى یک نقطه پذیرش و به قول معروف «رگ خوابى» دارد، سعى کنید این رگ خواب و نقطه پذیرش را به دست آورید و از این کانال وارد شوید و هدف خود را تعقیب کنید و لذا به صرف این که باید شخصى را هدایت کرد بسنده نکنید بلکه با مطالعه بر روى خصوصیات وى، راه نفوذ در او و جلب نظر او را به دست آورید، سپس زیر بناهاى فکرى وی را مورد بررسى قرار داده و در اصلاح آن بکوشید. دیدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستى، انسان، معاد و … امورى است که داراى نتیجه مستقیم بر عملکرد افراد می باشد. پس باید به تقویت و اصلاح این مبانى کوشید.

9. سعى کنید نقطه نظرات و دیدگاههاى خویش را بر خواهرتان تحمیل نکنید زیرا مردم سخن کسى را که بخواهد عقیده اش را بر آنان تحمیل کند نمى پذیرند و با کسى که همچون یک سرپرست با ایشان رفتار کند دوستى نمى ورزند و به او اعتماد نمى کنند.

10. به صورت غیر مستقیم، آسیب های دیدن عکس های مبتذل را برایش بیان کنید.

11. کامپیوتر خانه خود را در محل رفت و آمد قرار دهید تا او نتواند به راحتی از این وسیله استفاده نادرست کند.

از صمیم قلب برای موفقیت خودتان و برای هدایت او دعا کنید و بدانید که اگر در کارتان جدیت و اخلاص داشته باشید، حتما موفق می شوید. امیدوارم با به کارگیری دقیق راه های بالا، بتوانید گام موثری در علاقمند کردن خواهرتان به مسائل دینی بردارید و ما را در ثواب این کار بزرگ سهیم کنید.

موفق باشید. بی صبرانه منتظر مکاتبات بعدی شما هستیم.

نویسنده : محمدصادق آقاجانی