قیام دره‌صوف

قیام دره‌صوف قیام شیعیان هزاره دره‌صوف، از شهرهای ولایت سمنگان افغانستان در ۲۵ بهمن/دلو سال ۱۳۵۷ش علیه اقدامات دولت کمونیستی افغانستان بود. در این قیام مجاهدین با همراهی گروهی از ازبک‌های سنی، کل منطقه را در اردیبهشت/ثور ۱۳۵۸ش در کنترل خود گرفتند.

شروع

پس از روی‌کار آمدن دولت کمونیستی افغانستان با کودتای ۷ اردیبهشت/ثور ۱۳۵۷ش، نورمحمد تره‌کی، رییس این دولت به بازداشت و شکنجه روحانیون شیعه و سنی، ارباب‌ها و خان‌های محلی دستور داد.^[۱] در ماه شهریور/سنبله، در دره‌صوف ^{[یادداشت ۱]}، از شهرهای ولایت سمنگان، شمال افغانستان، چند ملا و زمین‌دار شیعه توسط نیروهای دولتی، بازداشت و به شهر سمنگان، مرکز ولایت فرستاده شدند. این افراد سه ماه بعد آزاد شدند.^[۲] در ماه آذر/قوس رهایی این افراد، تجمعاتی را در خانه آنان یا مساجد برپا کرد. قرار بود در این ماه، قیامی صورت گیرد ولی عقب انداخته شد.^[۳] در ابتدای بهمن/دلو، دو معلم و دو ملای ده دستگیر شدند.^[۴] در نیمه این ماه، مردم منطقه چهار ده، هیات دولتی را از روستا اخراج کردند که باعث شد روزهای بعد، سربازان به این منطقه سرازیر شدند. در ۲۵ بهمن، مردم روستای تور، نزدیک معدن ذغال‌سنگ، به مراکز دولتی حمله کردند. آنان روز بعد، در نبردی سنگین، معدن ذغال‌سنگ را به دست گرفتند.^[۵] در این درگیری، هشت نفر نیروی مردمی و ۲۴ نفر از سربازان دولتی کشته شدند.^[۶]

واکنش دولت کمونیستی

تعدادی از مجاهدین دره‌صوف، ۱۳۵۸ش

در ۲۸ بهمن، تعداد زیادی نیروی دولتی از آیبک، مرکز سمنگان به معدن حمله کرده و مجاهدین به کوه‌های اطراف پناه گرفتند.^[۷] در ۲ اسفند/حوت، تعدادی از افراد برجسته منطقه دایمیرداد و تور توسط نیروهای دولتی دستگیر شده و در هنگام انتقال به مرکز سمنگان، در چاه انداخته شده و چند نفر کشته شدند.^[۸] عده‌ای نیز تیرباران شده و خانه‌های مجاهدین ویران گشت. گروهی از کودکان، زنان و مردان در سرمای کوه‌ها جان باختند.^[۹] در ۱۵ اسفند، مجاهدین شیعه با همراهی نیروهایی از ازبک‌های سنی، مرکز دره‌صوف را فتح کردند ولی با حمله دولتی‌ها از دست دادند.^[۱۰] این وضعیت تا اردیبهشت سال بعد، ۱۳۵۸ش، ادامه یافت.^[۱۱]

سرانجام

به دنبال موفقیت قیام دایکندی و فتح منطقه یَک‌اَولَنگ، در جنوب دره‌صوف، با تجمع نیروهای شیعه و همکاری گروهی از مجاهدین ازبک، دره‌صوف کاملا از تسلط دولت کمونیستی بیرون آمد.^[۱۲]

پانویس

منابع

• محقق، قربان‌علی، ریشه‌های تاریخی تشیع در افغانستان، قم، آشیانه مهر، ۱۳۹۱ش.
• یزدانی، حسین‌علی، دفاع هزاره‌ها از استقلال و تمامیت ارضی افغانستان، قم، احسانی، ۱۳۶۹ش.
• «قیام دره صوف»، سایت الشیعه، بازدید:۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ش.
• «دره صوف حماسه قیام و مقاومت»، وبلاگ یادداشتهای رضا ضیایی، نشر:فروردین ۱۳۹۲ش، بازدید: ۵اردیبهشت ۱۴۰۰ش.