دانشنامه قرآن و حدیث | |
---|---|
جلد هجدهم دانشنامه قرآن و حدیث
|
|
اطلاعات کتاب | |
نامهای دیگر: | موسوعة معارف الکتاب و السنة |
نویسنده: | محمد محمدی ریشهری |
موضوع: | موضوعات و مدخلهای دینی |
سبک: | دائرةالمعارف |
زبان: | عربی – فارسی |
به کوشش: | مؤسسه دارالحدیث |
تعداد جلد: | ۱۸ جلد |
ترجمه به دیگر زبانها: | عربی |
اطلاعات نشر | |
ناشر: | دار الحدیث |
محل نشر: | قم |
ترجمه فارسی | |
مترجم: | حمیدرضا شیخی |
دانشنامه قرآن و حدیث مجموعهای ۱۸ جلدی، تألیف محمد محمدی ریشهری و جمعی از پژوهشگران مؤسسه دارالحدیث که دربردارنده موضوعات و مدخلهای دینی با استفاده از آیات و روایات است. این دانشنامه به زبان عربی و فارسی بوده و به شیوه الفبایی-موضوعی تنظیم شده است. از دانشنامه قرآن و حدیث تا سال ۱۳۹۵ش، ۱۸ جلد منتشر شده و چاپ آن ادامه دارد.
«موسوعة معارف الکتاب و السنة» عنوان ترجمهشده دانشنامه قرآن و حدیث در ۱۰ جلد است.
محتویات
نویسنده
محمد محمدی ریشهری در ۱۳۲۵ش در شهر ری متولد شد. وی پس از پایان تحصیلات ابتدایی، در سال ۱۳۳۹ش، وارد حوزه علمیه شهر ری شد و در سال ۱۳۴۰ش، برای ادامه تحصیل به قم رفت و تا زمان انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ش به جز مدّت کوتاهی که به دلایل سیاسی به حوزههای علمیه مشهد و نجف مهاجرت کرد، به تحصیل و تدریس در حوزه علمیه قم اشتغال داشت.[۱]
آغاز نگارش
نگارشِ «دانشنامه قرآن و حدیث» همزمان با تأسیس «دار الحدیث»، با هدف تکمیل میزان الحکمة و با همان ترتیب موضوعی-الفبایی (بر اساس ریشه عربی کلمات) آغاز شد. جلدهای نخستین آن که از ۱۳۸۴ش منتشر شد، «دانشنامه میزان الحکمة» نام داشت؛ امّا بهدلیل تفاوتهای کمّی و کیفی این کتاب با میزان الحکمة، پس از پایانیافتن حرف «باء»، در آستانه انتشار ویرایش دوم، نام «دانشنامه قرآن و حدیث» برای آن انتخاب شد.[۲]
مراسم رونمایی
آیین رونمایی از «دانشنامه قرآن و حدیث» به زبان عربی و فارسی و همچنین مجموعه «موسوعة معارف الکتاب و السنة» که ترجمه کامل آن به زبان عربی است، با حضور رئیس وقت مجلس شورای اسلامی در ۱۴ مهر سال ۱۳۹۰ش در مؤسسه دارالحدیث در قم برگزار شد.[۳]
مراحل تحقیق و تدوین
تدوین دانشنامه قرآن و حدیث بر اساس آییننامه دانشکده علوم و معارف حدیث تنظیم شده و آغاز و انجام آن اینگونه شکل میگیرد که پژوهشگر در مرحله ابتدایی، آیات و احادیث مربوط به یک مدخل را گردآوری میکند و دستهبندی آن چندین بار تنظیم میشود.[۴]
سپس حاصل کار برای نقد و ارزیابی به دو کارشناس متخصص ارائه میگردد. در مرحله بعد، محمدی ریشهری وظیفه نگارش درآمدها و تحلیلهای مورد نیاز را بر عهده دارد و آمادهسازی و تدوین نهایی را نویسندگان و پژوهشگران دارالحدیث انجام میدهند.[۵]
ساختار
مجموعه دانشنامه قرآن و حدیث، بر اساس شیوه الفبایی موضوعی به گزارش احادیث مرتبط با موضوعات پرداخته و در ابتدای هر مدخل، پس از معانی لغوی و اصطلاحی آن، به تبیین سرفصلهای اصلی مدخل و تشریح آن میپردازد. از این مجموعه تا سال ۱۳۹۵ش، ۱۸ جلد انتشار یافته و مدخلهای مطرحشده در این مجلدات به این ترتیب است:
- جلد اول: ایثار؛ استئثار (ویژهخواری، انحصارطلبی)؛ اجاره (پیمانکاری)؛ اَجل؛ آخرة.
- جلد دوم: اِخاء (برادری)؛ ادب؛ اذان؛ ایذاء (آزاررسانی).
- جلد سوم: تاریخ؛ اَرض (زمین)؛ اُسرة (خانواده).
- جلد چهارم: اُسوة (الگو)؛ مواساة؛ اَکل (غذا خوردن).
- جلد پنجم: اُلفة (همدلی)؛ اللّه (خدا).
- جلد ششم: اَمل (آرزو)؛ امامة.
- جلد هفتم: اُمّة؛ اَمانة؛ اَمنیة.
- جلد هشتم: ایمان؛ اُنس.
- جلد نهم: انسان؛ اهل البیت.
- جلد دهم: تأنّی (درنگورزیدن)؛ آفة (آسیب).
- جلد یازدهم: بحر (دریا)؛ بُخل (تنگنظری)؛ بدعة.
- جلد دوازدهم: ابدال؛ اوتاد؛ اقطاب؛ بَداء؛ برّ (نیکی)؛ برکة.
- جلد سیزدهم: برهان؛ بَسمَله؛ بشاشة و بِشْر (گشادهرویی و خوشرویی)؛ بصیرة؛ بُغض (کینه و نفرت).
- جلد چهاردهم: بُکاء (اشکریختن)؛ بَلَد (سرزمین)؛ بلوغ؛ بلاغة (رسایی و شیوایی گفتار).
- جلد پانزدهم: تبلیغ؛ بلاء (آزمایش الهی).
- جلد شانزدهم: بُهتان؛ مباهله (نفرین کردن به یکدیگر)؛ بیعة.[۶]
- جلد هفدهم: تجارت؛ توبه.[۷]
- جلد هجدهم: توبه؛ ثغر (مرز)؛ ثواب (پاداش).[۸]
ویژگیها
به اعتقاد ریشهری در مقدمه کتاب، دانشنامه قرآن و حدیث دارای امتیازاتی چون روشمندبودن، آوردن احادیث در کنار قرآن، جامعیت، اختصار، مستندبودن، موضوعبندی درختی، ارزیابی و جمعبندی، نمایهسازی و شناسنامهدار بودن را داراست.[۹]
پانویس
- ↑ «نگاهی کوتاه به زندگینامه محمدی ریشهری»، پایگاه رسمی محمد محمدی ریشهری.
- ↑ دانشنامه قرآن و حدیث (فارسی-عربی)، سایت انتشارات دار الحدیث.
- ↑ دانشنامه قرآن و حدیث رونمایی شد، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ محمدی ریشهری، دانشنامه قرآن و حدیث، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۸۷و۹۰.
- ↑ محمدی ریشهری، دانشنامه قرآن و حدیث، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۸۷و۹۰.
- ↑ مروری بر کتاب «موسوعة معارف الکتاب و السنة»، سایت ایکنا.
- ↑ دانشنامه قرآن و حدیث: فارسی – عربی (جلد ۱۷)، کتاب جهانی گیسوم.
- ↑ جلد هجدهم دانشنامه قرآن و حدیث، سایت انتشارات دار الحدیث.
- ↑ محمدی ریشهری، دانشنامه قرآن و حدیث، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۱۴و۱۹.
منابع
- جلد هجدهم دانشنامه قرآن و حدیث، سایت انتشارات دار الحدیث، تاریخ بازدید: ۴ اردیبهشت: ۱۴۰۰ش.
- دانشنامه قرآن و حدیث (فارسی-عربی)، سایت انتشارات دار الحدیث، تاریخ بازدید: ۴ اردیبهشت: ۱۴۰۰ش.
- دانشنامه قرآن و حدیث رونمایی شد، خبرگزاری رسمی حوزه، تاریخ انتشار: ۱۴ مهر ۱۳۹۰ش.
- دانشنامه قرآن و حدیث: فارسی – عربی (جلد ۱۷)، کتاب جهانی گیسوم، تاریخ بازدید: ۴ اردیبهشت: ۱۴۰۰ش.
- محمدی ریشهری، محمد، دانشنامه قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، ۱۳۹۱ش.
- مروری بر کتاب «موسوعة معارف الکتاب و السنة»، سایت ایکنا، تاریخ انتشار: ۱۲ مهر ۱۳۹۰ش.
- «نگاهی کوتاه به زندگینامه آیتالله محمدی ریشهری»، پایگاه رسمی محمد محمدی ریشهری، تاریخ بازدید: ۴ اردیبهشت: ۱۴۰۰ش.