در احادیث بسیاری وارد شده است که خلقت نوری امیرمومنان علی علیه السلام و دیگر اهل بیت(علیهم السلام) قبل از خلقت حضرت آدم(علیه السلام) بوده است.البته خلقت نوری ،غیر از خلقت جسمانی آن ها بوده است و خلقت جسمانی آن ها بعد از خلقت آدم(علیه السلام) بوده است.در حدیثی رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) خطاب به ابن مسعود فرمودند:خداوند من و على[ علیه السلام] را از نور عظمت و بزرگى خود خلق کرد: هزار سال قبل از آنکه سایر خلائق را بیافریند. زمانى که هیچ تسبیح و تقدیسى وجود نداشت.پس نور مرا شکافت و از نور من آسمانها و زمین را آفرید به خداى تبارک و تعالى قسم که من از آسمانها و زمین برترم.و چون نور على [علیه السلام] را منتشر ساخت عرش و کرسى از نور او خلق گردید؛ به پروردگار قسم که على[ علیه السلام] از عرش و کرسى افضل است.سپس نور حسن[ علیه السلام ]را باز کرد و لوح و قلم از نور حسن[ علیه السلام ] به وجود آمد و به خدا قسم که حسن [علیه السلام] از لوح و قلم نیز برتر است.و چون هستى را از نور حسین [علیه السلام] معطر کرد، بهشت و حوریان زیباروى از نور او پدیدار گشتند؛ واللَّه حسین[علیه السلام] از حورالعین برتر است.سپس همه ى هستى از شرق تا به غرب تاریک ماند. ملائکه بر پروردگار از آن همه تاریکى و ظلمت شکایت کردند و خواستند که پروردگار تاریکى را از ایشان برطرف کند. پروردگار در اجابت خواسته ى آنان کلمه اى فرمود، از آن کلمه روحى خلق گردید، سپس کلمه اى دیگر فرمود و از آن کلمه نورى خلق شد پس آن نور را به آن روح اضافه کرد و آن را در بلندترین مکان عرش قرار داد. همه ى عالم از شرق تا به غرب نورانى شد. آن روح آمیخته به نور خلق شده از لطف پروردگار کسى نیست، جز فاطمه زهرا[علیها السلام] و به همین دلیل او را زهرا[ علیها السلام] نامیدند زیرا نورش آسمانها را روشن ساخت…(1)در حدیث دیگری آدم از جبرئیل بعد از مشاهده اهل بیت (علیهم السلام) می پرسد:ای حبیب من جبرئیل آیا ایشان پیش از من آفریده شده اند؟جبرئیل گفت: ایشان چهار هزار سال پیش از آنکه تو آفریده شوی در علم پنهان حق تعالی موجود بوده اند.(2(
امام باقر(علیه السلام) به جابر فرمودند:
«ای جابر! خداوند بود و هیچ چیز غیر از او نبود و هیچ پیدا و ناپیدایی وجود نداشت. سپس اولین خلقتی را که آغاز کرد این بود که محمد(صلی الله علیه و آله) را خلق نمود و ما اهل بیت را همراه وی از نور و عظمت او آفرید». (3(
از امام باقر (علیه السلام) نقل است که فرمودند:
همانا خداوند سبحان در وحدانیتش تنها بود سپس به کلمه ای تکلم کرد و آن کلمه تبدیل به نور شد. سپس از آن نور محمد و علی و عترتش (علیهم السلام)را خلق کرد. سپس به کلمه ای تکلم کرد و آن کلمه تبدیل به روح شد. و آن کلمه را در آن نور ساکن کرد و آن روح را در بدن های ما ساکن فرمود. پس ما روح الله و کلمه الله هستیم که بوسیله ما خداوند از خلقش پنهان شده است. زمانی که خورشیدی نبود و ماهی نبود و چشمی نبود که بر هم زده شود. … (4(
ازامام جواد(ع) روایت شده که حضرت فرمودند: ای محمد (ابن سنان) همانا خداوند تبارک و تعالی دائماً بواسطه وحدانیتش تنها بوده. سپس محمد و علی و فاطمه (علیهم السلام) را خلق نمود. پس هزار دوران مکث کردند. سپس همه اشیاء را خلق نمود و آنها را شاهد خلقت جمیع اشیاء قرار داد و … (5(
در حدیث دیگری حضرت رسول(صلی الله علیه و آله) خطاب به امیرالمومنین(علیه السلام) می فرمایند:
…چگونه ما برتر از فرشتگان نباشیم در حالی که پیش از ایشان به پروردگارمان معرفت پیدا کرده و به تسبیح و تهلیل و تقدیسش پرداخته ایم زیرا اول موجودی که پروردگار عالمیان آفرید ارواح ما بود…)6(
مرحوم صدوق به سند خود از امام صادق(علیه السلام) نقل کرده است:إنّ الله تبارک وتعالى خلق أربعة عشر نوراً قبل خلق الخلق بأربعة عشر ألف عام، فهی أرواحنا ـ الخبر (7).
خداوند تبارک و تعالی 14 نور را قبل از خلق به فاصله 14 هزار سال ، خلق کرد، و آن ارواح ما بود …
اهل سنت نیز به طرق خود از ابوهریره نقل کرده اند:
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: هنگامى که خداى تعالى حضرت آدم ابوالبشر(علیه السلام) را آفرید و از روح خود در او بدمید، آدم (علیه السلام) به جانب راست عرش نظر افکند، آنجا پنج شبح غرقه در نور به حال سجده و رکوع مشاهده کرد، عرض کرد: خدایا قبل از آفریدن من، کسى را از خاک خلق کرده اى؟ خطاب آمد: نه، نیافریده ام. عرض کرد: پس این پنج شبح که آنها را در هیئت و صورت همانند خود مى بینم چه کسانى هستند؟
خداى تعالى فرمود: این پنج تن از نسل تو هستند، اگر آنها نبودند، ترا نمى آفریدم، نام هاى آنان را از اسامى خود مشتق کرده ام، اگر این پنج تن نبودند، نه بهشت و دوزخ را مى آفریدم و نه عرش و کرسى را، نه آسمان و زمین را خلق مى کردم و نه فرشتگان و انس و جن را(8(
پی نوشت
(1)بحارالانوار، ج 40، ص 43،نویسنده، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى ،ناشر، دار إحیاء التراث العربی ،سال چاپ، 1403 ق ،نوبت چاپ، دوم.
(2)کشف الغمة فی معرفة الأئمة (ط – القدیمة)، ج 1، ص، 457، نویسنده، اربلى، على بن عیسى ،محقق ، مصحح، رسولى محلاتى، هاشم ،ناشر، بنى هاشمى -مکان چاپ، تبریز-سال چاپ، 1381 ق -نوبت چاپ، اول.
(3)بحارالأنوار ج25 ص17 ح31.
(4)همان، ج25 ص23.
(5)همان، ج 54 ص 195.
(6) همان ج18 ص 345.
(7)همان ، ج 15، ص: 23.
(8)فرائد السمطین، ج1، ص36، تألیف إبراهیم بن محمّد ابن المؤید بن عبد الله بن علی بن محمّد الجوینی الخراسانی ، مؤسّسة المحمودی للطباعة والنشر ،بیروت ـ لبنان،الطبعة الأولى،1398 هـ ـ 1978 م و همچنین ر.ک، بحار الأنوار (ط – بیروت)، ج 27، ص، 5.