واکسن چیست و چرا کودک به آن نیاز دارد؟

واکسن یک درمان پیشگیرانه برای برخی بیماری‌های خاص است. بیماری‌های عفونی میکروبی که از شخصی به شخص دیگر سرایت می‌کنند، هدف درمانی واکسن‌ها هستند. واکسن حاوی نوع کشته شده و یا ضعیف شده‌ی میکروب  و یا ماده‌ای مشابه آن است. 

بیش‌تر واکسن‌ها در کودکی تزریق می‌شوند و به بدن کمک می‌کنند تا علیه بیماری یک سد حفاظتی ساخته و فرد را در هنگام قرار گرفتن در معرض بیماری مصون نگه دارد. 

واکسن‌ها مهم هستند، آن‌ها نه تنها به حفظ سلامت کودک کمک می‌کنند، بلکه با محدود کردن قدرت سرایت بیماری و کم کردن احتمال ابتلای بیماری‌های جدی کودکی از همه‌ی اعضای جامعه حفاظت می‌کنند. 

واکسیناسیون در کودکی برای یک سری موقعیت‌های خاص زندگی کودک مانند، مسافرت و رفتن به مدرسه ضروری هستند. در مورد باید و نبایدهای پیرامون این کار سوالات زیادی وجود دارد که با هم پاسخ آن‌ها را مرور می‌کنیم. 
 

↑کودک من چه زمانی واکسینه می‌شود؟

کودک معمولاً اولین واکسن خود را بلافاصله بعد از تولد دریافت می‌کند. واکسن‌ها در طول زندگی کودک در فواصل زمانی خاصی به کودک تزریق می‌شوند. 

پزشک متخصص اطفال بر اساس جدول زمان‌بندی خاص هر کشور، نوع واکسن و زمانی که باید دریافت شود را به والدین اعلام خواهد کرد.

زمان‌بندی واکسیناسیون کودکان و نوزادان

سن ، نوع واکسن
بعد از تولد و قبل از مرخص شدن از بیمارستانواکسن ب ث ژ (BCG)
در بدو تولد به کودک تزریق می‌شود. این واکسن در واقع کودک را در مقابل بیماری سل ایمن می‌کند.

واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV)
به شکل خوراکی بوده که در مقابل ویروس فلج اطفال کودک را ایمن می‌کند. فلج اطفال، فلجی دائمی در اندام‌های تحتانی کودک به وجود می‌آورد.

 واکسن تزریقی هپاتیت ب – اولین تزریق
تزریق این واکسن ممکن است موجب درد، قرمزی، سردرد و کسالت شود ولی از بیماری هپاتیت ب جلوگیری کرده و کودک را ایمن می‌کند.

* دو ماهگی ،واکسن سه گانه تزریقی دیفتری، کزاز و سیاه سرفه
واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV)
واکسن تزریقی هپاتیت ب – دومین تزریق

* چهار ماهگی واکسن سه گانه تزریقی دیفتری، کزاز و سیاه سرفه
واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV)

* شش ماهگی ،واکسن سه گانه تزریقی دیفتری، کزاز و سیاه سرفه
واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV)
واکسن تزریقی هپاتیت ب – سومین تزریق

* دوازده ماهگی ،واکسن تزریقی سرخک، سرخچه و اوریون (MMR)
هر سه این بیماری‌ها نسبتا شایع هستند و با زدن این واکسن کودک از ابتلا مصون خواهد ماند.

* هجده ماهگی،واکسن سه گانه تزریقی دیفتری، کزاز و سیاه سرفه (DTaP)
واکسن خوراکی فلج اطفال (OPV)

* 4 تا 6 سالگی،واکسن سه گانه تزریقی دیفتری، کزاز و سیاه سرفه
واکسن خوراکی فلج اطفال
واکسن تزریقی سرخک، سرخچه و اوریون (MMR)
 

این واکسن ها چه هستند؟

– واکسن ب ث ژ:  واکسن ب ث ژ  با استفاده از باکتری ضعیف شده سل، علیه بیماری سل ساخته شده است که به صورت زیرپوستی در بالای بازوی نوزاد در بدو تولد تزریق می شود.

– واکسن ثلاث یا سه گانه (دیفتری، کزاز، سیاه سرفه):  واکسن سه گانه  با استفاده از باکتری کشته شده سیاه سرفه و سموم باکتری های دیفتری و کزاز ساخته می شود. دیفتری، کزاز و سیاه سرفه بیماری های خطرناکی هستند که می توانند موجب مرگ یا عوارض شدید شوند.

– قطره فلج اطفال خوراکی: فلج اطفال یک بیماری حاد ویروسی است که می تواند منجر به فلج دائمی گروهی از عضلات بدن شود.

– واکسن ام ام آر یا MMR (سرخک، سرخجه، اوریون): این واکسن از ویروس ضعیف شده این بیماری ها تهیه می شود. علایم بیماری سرخک عبارت است از تب بالا و چند روزه همراه با آب ریزش بینی، التهاب ملتحمه چشم و جوش هایی که بعد از شروع تب ظاهر می شود.

– واکسن هپاتیت ب: بیماری هپاتیت B ( که از طریق خون یا مادر به جنین و ارتباط جنسی) منتقل می شود، در برنامه واکسیناسیون قرار دارد. از جمله عوارض تزریق واکسن می توان به درد، قرمزی، سردرد و کسالت اشاره کرد.

↑آیا دلیلی برای واکسینه نکردن کودک من وجود دارد؟

در برخی شرایط خاص کودک نباید واکسن دریافت کند. اگر کودک مبتلا به نوع خاصی از سرطان‌ها و بیماری‌ها باشد، برخی واکسن‌ها را نباید دریافت کند. اگر کودک دارویی مصرف می‌کند که توان بدن برای مقابله با عفونت را کم می‌کند، به هیچ وجه نباید واکسینه شود. 

اگر کودک به نوبت اول تزریق واکنش شدیدی نشان بدهد، حتماً با پزشک در مورد معایب و مزایای تزریق سایر نوبت‌های واکسن مشورت کنید. 
 

↑آیا واکسن‌ها عوارض جانبی دارند؟

برخی واکسن‌ها ممکن است عوارض جانبی خفیف و یا موقت داشته باشند. تب، درد و تورم در محل تزریق واکسن از جمله مشکلاتی است که کودک بعد از دریافت واکسن با آن رو به رو می‌شود. هر واکسن می‌تواند عوارض جانبی احتمالی خاص خود را داشته باشد، در این مورد با پزشک مشورت کنید و از او راهنمایی بخواهید. 
 

اهمیت زمان بندی واکسیناسیون کودکان

اهمیت واکسن کودکان بر کسی پوشیده نیست. ابتلا به برخی از بیماری‌ها در دوران کودکی می‌توانند عواقب جبران ناپذیری داشته باشند پس بهترین راه این است که از ابتلای کودک جلوگیری کنیم. با تزریق واکسن به بدن، میکروب یا ویروس واقعی وارد بدن می‌شود و بدن برای مبارزه با آن پادتن ترشح می‌کند. همین پادتن باعث می‌شود فرد در مقابل ابتلای آینده ایمن شود.
 

بیماری‌هایی که کودک ممکن است در صورت عدم تزریق واکسن به آن‌ها مبتلا شود:

سل: سل یک بیماری واگیردار و مزمن است که می‌تواند خطرات زیادی برای کودک به وجود آورد. درمان آن طولانی مدت بوده و ممکن است عودهای پی در پی وجود داشته باشد.

کزاز: ابتلای به کزاز برای نوزاد بسیار خطرناک است و در سال‌های بعدی تولد هم ممکن است از طریق محیط آلوده، کودک مبتلا به کزاز شود.

هپاتیت ب: بیماری هپاتیت ب کبد فرد را درگیر می‌کند و ممکن است نارسایی‌های کبدی و مشکلات بعدی به وجود آورد که نهایتا به مرگ منجر می‌شود.

فلج اطفال: ابتلا به فلج اطفال از راه آب و غذا یا اشیای آلوده رخ می‌دهد و علائم اولیه آن شبیه به سرماخوردگی است ولی نهایتا فلج اندام‌ها ظاهر می‌شوند.

سیاه سرفه: فرد دچار سرفه‌های بسیار شدیدی می‌شود تا جایی که از شدت سرفه صورتش رو به کبودی می‌رود. این بیماری عوارض شدید ایجاد می‌کند و حتی منجر به مرگ می‌شود.

دیفتری: روی حلق بیمار اثر می‌گذارد و سبب مسمومیت و خفگی فرد می‌شود.

 قبل از تزریق واکسن کودک

•  کودک را در آغوش بگیرید.
 
• کمک کنید کودک واکسن را چیز خوبی ببیند. هرگز کودک را با آمپول تهدید نکنید و نگویید « اگر کار بد انجام بدی میبرم بهت آمپول میزنم.» به جای آن به کودک یادآوری کنید که واکسن می‌تواند او را سالم نگهدارد.
 
• جدول واکسیناسیون کودک را همراه‌تان داشته باشید تا اطلاعات جدید را در آن وارد کنید.
 
• یک بسته اسباب بازی یا عروسک و یک پتو که معمولا فرزندتان همراه دارد را با خود ببرید.
 

  نکاتی درباره واکسیناسیون

* در موارد استثنایی ممکن است تزریق واکسن به کودک مجاز نباشد، مانند اختلال در سیستم ایمنی که در این حالت با تشخیص پزشک یا واکسن تزریق نمی شود و یا واکسن مخصوص تزریق می شود.

* بعد از تزریق واکسن برخی کودکان ممکن است تب کنند و یا ناراحت گردند.

* در مورد نوزادان نارس و وزن کمتر از 2 کیلوگرم، برنامه واکسن هپاتیت B باید در چهار نوبت: بدو تولد، یک ماهگی، دو ماهگی و شش ماهگی انجام گیرد.

* بعد از سن 14 تا 16 سالگی، هر 10 سال باید واکسن دیفتری، کزاز ویژه بزرگسالان تزریق شود.

منبع: سایت دکتر دکتر
سایت حامی هنر زندگی
سایت بیتوته