سندرم ورنیکه کورساکوف چیست؟

سندروم ورنیکه کورساکوف (Wernicke-Korsakoff) نوعی اختلال عصبی است. این اختلال، نتیجه‌ی کمبود ویتامین ب ۱ یا تیامین می‌باشد. یکی از دلایل عمده‌ی بروز این سندروم (WKS)، مصرف سنگین و مداوم الکل و اختلال مصرف الکل ناشی از آن، در طولانی مدت است. جراحی معده، مشکلات شدید روده، سرطان و سوء تغذیه نیز باعث بروز آن می‌شود.

محققان درباره‌ی سندروم ورنیکه کورساکوف، که آیا دو اختلال جداگانه اما مرتبط به یکدیگر هستند و یا علائم آن طیفی از یک اختلال مفرد است، اختلاف نظر دارند. برخی معتقدند که ورنیکه، فاز شروعی بوده و سندرم کورساکوف نوعی وضعیت مزمن و طولانی مدت است. حتی بعد از درمان انسفالوپاتی ورنیکه نیز ممکن است فرد مبتلا به کورساکوف شود.1
 

علل بروز سندرم ورنیکه کورساکوف

سندرم ورنیکه کورساکوف بیشتر در میان افراد مبتلا به اعتیاد الکل رایج است. همچنین در شرایطی که جذب مواد غذایی محدود است و ویتامین‌های مورد نیاز به بدن نمی‌رسد اختلال ورنیکه کورساکوف می‌تواند بروز کند. شرایطی مثل:

1. جراحی بای پس معده

2. سرطان معده

3. سرطان روده ( از درد ناشی از سرطان تغذیه مختل می‌شود)

4. اختلالات خوردن

5. دیالیز کلیه و مشکلات کلیوی

6. رژیم‌های شدید و روزه گرفتن

7. عفونت‌های مزمن

8. الکلیسم – شایع‌ترین دلیل این بیماری است چرا که افراد الکی رژیم غذایی نا مناسب دارند به علاوه‌ی آن الکل مانع جذب ویتامین ب1 می‌شود.2
 

سندرم ورنیکه-کورساکف چقدر شایع است؟

میزان دقیق شیوع سندرم ورنیکه-کورساکف مشخص نیست. اتوپسی‌های انجام شده به وجود ضایعات مغزی منطبق با علایم سندرم ورنیکه-کورساکف در میان 0.4 تا 2.8 درصد کل جمعیت کشورهای غربی شامل ایالات متحد آمریکا پی برده‌اند.

ارقام دیگر عنوانگر شیوعی در حد 1 تا 2 درصد کل جمعیت و 12 تا 14 درصد در بین مصرف کنندگان مقادیر زیاد مشروب الکلی است.4
 

علایم سندرم ورنیکه-کورساکف

اغلب مردم دچار سندرم ورنیکه – کورساکف ابتدا به انسفالوپاتی ورنیکه مبتلاء می‌شوند و سپس دچار سندرم کورساکف می‌گردند.
 

انسفالوپاتی ورنیکه

انسفالوپاتی ورنیکه نوعی آسیب مغزی است که به شکل کلاسیک خود سبب ایجاد سه مشکل اصلی می‌شود:

• مشکلات بینایی

• گیجی

• مشکلات راه رفتن

کمبود تیامین باعث ایجاد انسفالوپاتی ورنیکه می‌شود. تمامی سلول‌های بدن نیاز به تیامین دارند و انسان قادر به تولید این ویتامین نیست، بنابراین تمامی تیامین مورد نیاز باید از طریق رژیم غذایی تأمین شود. قلب، مغز، کلیه‌ها و کبد به ویژه نیاز به مقادیر بالای تیامین دارند.

وقتی تیامین در مقادیر کافی وجود نداشته باشد بدن نمی‌تواند عملکردهای سلولی ضروری و پایه‌ای را انجام دهد. این وضعیت به بروز مشکلات سلامت منجر می‌شود که در انسفالوپاتی ورنیکه تجلی می‌کنند.

سلول‌های مغز به ویژه در برابر کمبود تیامین حساسند، که این دلیل بروز بسیاری از علایم این اختلال به شکل نورولوژیک است.

شخص دچار انسفالوپاتی ورنیکه می‌تواند دچار موارد زیر شود:

• گیجی

• دگرگون شدن وضعیت روانی

• حرکات سراسیمه یا غیر ارادی چشم

• افتادگی پلک بالایی چشم

• دوبینی

• ضعف تعادل و مشکلات راه رفتن

اغلب اوقات شخص مبتلاء به انسفالوپاتی ورنیکه ممکن است دچار سود‌تغذیه به نظر رسیده و به کمبود وزن مبتلاء شود. وی در عین حال ممکن است با افت فشار خون، مشکلات قلب، و افت دمای بدن مواجه گردد.

علایم انسفالوپاتی ورنیکه بین مردم متفاوت است که این باعث دشواری تشخیص آن می‌شود. مشکلات هماهنگی و اثرات فیزیکی انسفالوپاتی ورنیکه همچنین ممکن است مشابه موارد مربوط به مسمومیت الکل باشد، بنابراین پرنوشی ممکن است باعث ماسکه شدن انسفالوپاتی ورنیکه شود.

در صورت عدم درمان انسفالوپاتی ورنیکه می‌تواند به کما منجر شود و در مورد برخی مردم کشنده خواهد بود.
 

سندرم کورساکف

کاهش حافظه و مشکلات مربوط به مدیریت وظایف روزمره زندگی مشخصات کلیدی سندرم کورساکف محسوب می‌شوند.

مردم دچار سندرم کورساکف اغلب در یادگیری اطلاعات تازه با مشکل مواجه می‌شوند. شخص همچنین ممکن است به شکل ناخواسته اطلاعاتی را برای پر کردن فواصل موجود در حافظه ایجاد کند. پزشکان از این وضعیت به عنوان خیالپردازی نام می‌برند.

برخی از مردم خیالپردازی را به عنوان جعل خاطرات ساختگی توصیف می‌کنند، اما اینها بخشی از فریبی عامدانه از سوی شخص مبتلاء به سندرم کورساکف نیست. در این مورد مغز به شکل ناخودآگاه تلاش می‌کند تا شکاف‌های ایجاد شده در حافظه را پر کند.

مشکلات مربوط به حافظه کوتاه مدت می‌تواند به مشکلات مرتبط به ایجاد حافظه جدید و یادآوری اتفاقات اخیر منجر شود. شخص مبتلاء به سندرم کورساکف ممکن است دچار تغییرات شخصیتی شود، از خود بی‌اعتنایی یا عدم علاقه به رفتار متعارف و رفتارهای تکراری نشان دهد.

علایم سندرم کورساکف به تدریج و به مرور زمان بهبود می‌یابد، اما در حدود 25 درصد مردم دچار این سندرم به شکل دایمی آن مبتلاء می‌شوند.

انسفالوپاتی ورنیکه و سندرم کورساکف از طرق زیر به هم مرتبطند:

• انسفالوپاتی ورنیکه اغلب پیش از سندرم کورساکف بروز می‌کند

• وقتی علایم سندرم کورساکف افزایش می‌یابد، علایم انسفالوپاتی ورنیکه گرایشی به کاهش از خود نشان می‌دهد.

• اگر شخص درمان مناسب برای انسفالوپاتی ورنیکه بگیرد آنگاه ممکن است دچار سندرم کورساکف نشود.4
 

راه های پیش‌گیری از سندرم ورنیکه کورساکوف کدامند؟

شما می توانید با اجتناب از الکل و یک رژیم متعادل غذایی و سرشار از ویتامین B-1 از سندرم ورنیکه کورساکوف جلوگیری کنید.

غذاهای سرشار از ویتامین B-1 شامل موارد زیر است:

برنج

نخود فرنگی

نان گندم کامل

اسفناج

مرکبات

شیر.3
 

درمان سندرم ورنیکه کورساکوف

اگر بیمار مشکوک به سندرم ورنیکه کورساکوف باشد بلافاصله باید برای دریافت خدمات پزشکی بستری شود. در این مرحله تزریق تیامین از دهان مؤثر نبوده  و برای بررسی علائم و عوارض و نظارت بستری انجام می‌شود. جایگزینی تیامین می‌تواند علائم رایج مانند مشکلات بینایی، حرکات چشم، مشکلات هماهنگی و سردرگمی را بهبود بخشد. اما بازیابی حافظه و شناخت به سختی و دیرتر انجام می‌شود و درمان با ویتامین تنها می‌تواند جلوی پیشروی را بگیرد. درمان به صورت تزریق ویتامین ب1 داخل وریدی انجام می‌شود و تا زمانی ادامه می‌یابد که دیگر نشانه‌های مشاهده نشوند.

اگر چه ممکن است در بیمارستان کمبود ویتامین به شکل متفاوتی نیز انجام شود. سپس وعده‌های غذایی با منابع غنی ویتامین ب1 تجویز شده و استفاده از الکل منع می‌شود. طبق مطالعات 25 درصد افراد مبتلا به سندرم ورنیکه کورساکوف بهبود یافته‌اند و تقریبا نیمی بهبودی جزئی و حدود 25 درصد وضعیتشان تغییر چندانی نکرد. بهره‌مندی از روش‌های ترک اعتیاد می‌تواند در پیشروی بیماری مؤثر باشد؛ لازم است این روش‌ها به صورت اصولی و با نظارت متخصص انجام گیرد.2
 

چشم انداز افراد مبتلا به سندرم ورنیکه کورساکوف چگونه دیده می شود؟

چشم انداز سندرم ورنیکه کورساکوف براساس میزان پیشرفت بیماری استوار است.

دریافت درمان زودرس قبل از آسیب غیرقابل برگشت، چشم انداز شما را به طرز چشمگیری بهبود می بخشد

اگر سندرم ورنیکه کورساکوف درمان نشود، میزان مرگ و میر در آن زیاد است.

بیشتر مرگ و میرها نتیجه عفونت ریه، مسمومیت با خون یا آسیب غیر قابل برگشت مغز است.

کسانی که درمان سریع را دریافت می کنند می توانند پیشرفت را در موارد زیر مشاهده کنند:

مشکلات چشم

هماهنگی عضلات

گیجی

اجتناب از الکل امکان بهبودی حافظه و عملکرد ذهنی را فراهم می آورد.3

پینوشتها
1.www.virtualdr.ir
2.www.honarehzendegi.com
3.www.wikiravan.com
4.www.mehrinmednews.com