تقویت ایده پردازی در کودک

هر پدر و مادری دوست دارد فرزندش را به نحوه صحیح تربیت کند و آن را به جایی برساند که بتواند برای خانواده و کشورش افتخار آفرین باشد.تربیت کودک ایده پرداز و خلاق راه خوبی است که اگر والدین به آن توجه کنند میتوانند به آرزویشان برسند. سوالی که مطرح می شود این است که: چطور ایده پردازی در کودک را تقویت کنیم؟ و برای ایده پردازی، چه روش هایی وجود دارد؟

خیلی از پدر و مادر‌‌ها دل‌شان می‌خواهد فرزند‌شان درباره بازی‌ها و کار‌هایی که انجام می‌دهد و حتی آینده‌اش، ایده‌ای داشته باشد و آنها را به انجام برساند. با اینکه رفتن به مدرسه، کلاس‌های آموزشی و آموزش مربیان و معلمان، در ایده دادن به بچه‌ها درباره برنامه‌های‌شان نقش دارد، اما خانواده در آموزش ایده پردازی به کودک، نقش اساسی را ایفا می‌کنند.

ایده پردازی یکی از ویژگی‌های رفتارهای انسان و جهان امروز است. برنامه‌های اصلی انسان و اجتماع  – چه در قالب کارهای شخصی و خانوادگی و چه در قالب کارهای اجتماعی – انتخابی از ایده‌های نخبگان و اندیشکده‌ها و اتاق فکرها است. امروز جامعه‌های پیشرفته برای آینده‌های نزدیک و آینده‌های نه چندان دور خود نیز ایده‌پردازی می‌کنند. ایده‌پردازی درباره آینده در پژوهشکده‌های بزرگی به نام مراکز «آینده شناسی» انجام می‌گیرد. این موضوع نشان می‌دهد ایده‌پردازی باید در زندگی و تصمیم‌گیری‌های جزئی و کلی همه شهروندان جهان جدید به‌ویژه کودکان وارد شود.

اولین راه آشنایی با ایده‌‌پردازی، آشنایی خانواده‌ها با آن و وارد کردن آن در ساختار آموزش و تربیت خانوادگی است تا فرزندان همچنان که مراتب رشد جسمی را طی می‌کنند، مراتب رشد فکری و ایده‌پردازی برای زندگی خود را نیز بیاموزند.

خانواده‌ها می‌توانند این موضوع را با به کارگیری روش‌ها و ابزارهایی دنبال کنند.
 

روش‌های تلقین و تقویت ایده پردازی در کودکان

1– ساده‌ترین روش، روش انتقال غیر مستقیم است. در این این روش پدر و مادر پیوسته در حضور کودکان‌شان در باره ایده‌های خود حرف می‌زنند. به این صورت که آنها هنگام اوقات فراغت خود با اندیشیدن در باره زوایای زندگی، به ایده‌‌هایی دست می‌یابند و آن را برای زندگی خود سودمند می‌دانند، آنگاه می‌توانند ایده‌های خود را در حضور فرزندان با همسرشان در میان بگذارند و درباره آن گفتگو کنند.

2– پیوسته کتاب‌هایی در باره روش‌های ایده‌پردازی و ایده‌های نو تهیه کنند و آنها را به خانه ببرند و در حضور فرزندان بخوانند و یا برخی نکات قابل هضم برای کودکان را برایشان بخوانند و  اینکه کتاب را به هنگام خواندن یا پس از مطالعه در دیدرس و دسترس کودکان بگذارند تا دست کم آنها با چنین عنوان‌هایی آشنا شوند و این مفاهیم در ذهن‌شان شکل بگیرد.
 

روش‌های مستقیم و کارامد، برای تقویت ایده پردازی کودکان 

1– پدر و مادر می‌توانند با طرح مسائل جدی، چه مسائل مربوط به آینده و امورشخصی فرزندشان و چه امور مربوط به خانواده و مدرسه و دوستان و جامعه نزد فرزندشان، از خود او بخواهند برایش راهکار ارائه کند یا نگاه خود را در باره آن موضوع بیان کند. اما برای اینکه کودک را به ایده‌پردازی راهنمایی کنند، می‌توانند به او بگویند این موضوع نیاز به فکر و مطالعه جدی دارد و او باید در باره آن موضوع به تفکر و مطالعه بپردازد و پس از آن اظهار نظر کند. این روش باید بارها در زندگی تکرار شود تا در ذهن کودک جا بیفتد که در باره مسائل زندگی اول باید تفکر کرد، سپس ایده‌پردازی.

2– خانواده‌ها می‌توانند دید و بازدیدهای خانوادگی را میان کودکان‌شان به زمانی برای ارائه ایده‌ها و بررسی آن اختصاص دهند. در این صورت همچنان که این دیدارها باعث نشاط روحی می‌شود به پرورش اندیشه و بهره‌گیری از توانایی‌های یکدیگر هم می انجامد.
 

طوفان فکری

در این فرآیند راه حل‌های بسیاری برای مشکلِ مشخصی، پیشنهاد می‌شود. اینجا تأکید روی تعداد ایده‌هاست نه درستی یا غلطی آنها. یعنی همه‌ی افراد، بدون ترس از انتقاد، آزادانه نظرشان را بیان می‌کنند و ایده‌هایشان با آغوش باز پذیرفته می‌شوند. در واقع، در یک جلسه‌ی طوفان فکری،‌ ایده هرچه نامتعارف‌تر،‌ بهتر! چرا که کم کردن شاخ و برگ ایده‌‌های بزرگ یا عجیب و غریب، ساده‌تر از تبدیل ایده‌‌ای کوچک به راه‌حلی مؤثر است.

خیلی وقت‌ها چند ایده‌ی کوچک با هم ترکیب می‌شوند تا ایده‌ی خوبی به دست بیاید. به این کار هم می‌گویند : ۳=۱ ۱ !

اگرچه طوفان فکری را می‌توان یک نفره هم ترتیب داد (آدم‌هایی که با خودشان حرف می‌زنند را ندیده‌اید؟!) اما معمولا بر پا کردن چنین طوفانی، کاری گروهی است که با حضور جمعی متشکل از ۶ تا ۱۰ نفر انجام می‌شود.
 

تقویت ایده‌پردازی کودکان

خوب است بدانید ایده چیست؟ چگونه یک ایده طراحی کنیم؟

ایده ها را هرگونه جمع بندی و نتیجه گیری یا تعمیم که بر پایه علم، آگاهی عمومی، مبانی فلسفی و پیش فرض های عرفی باشد، تعبیر می کنند. علاوه بر این، در تعاریف، ایده ها را به گونه ای دسته بندی و تعبیر می کنند که این ویژگی ها را در بر داشته باشند: – خلاق باشند. – نوآورانه باشند. – مبتنی بر حل مساله باشند.

همچنین در بررسی ادبیات ایده پردازی با این درس ها نیز روبرو می شویم: – ایده پردازی، پیوند دقیقی با تفکر انتقادی دارد. – ایده پردازی بر نوعی خلاقیت و یا تفکر خلاق مبتنی است. – ایده پردازی باید خواه ناخواه همراه با نوعی مهارت ها و توان مندی هایی باشد که از جمله آن ها توانایی و مهارت بارش مغزی است.

برخی از تکنیک‌های ایده پردازی

– تصویرسازی و محرک‌های بصری

در این روش برای درک و فهمیدن یک مسأله آن را به صورت بصری یا تصویری مورد بررسی قرار می دهیم. در این روش مجبور نیستیم به خود مشکل فکر کنیم، بلکه روی بخش کاملاً متفاوتی (تصویر یا تصاویر) متمرکز می‌شویم. اما نکته اینجاست که همین طور که به تصویر نگاه می‌کنیم. ناخودآگاه ما کماکان به مسأله اصلی فکر می‌کنیم! بدین ترتیب از طریق کشف و شهود، ناگهان راه حل‌های متنوعی به ذهنمان می‌رسد که باید به سرعت آنها را یادداشت کنیم. یکی از بهترین تکنیک‌ها برای اینکه ذهن بتواند بین ایده‌ها و نکته‌ها رابطه برقرار کند، استفاده از محرکهای تصویری است. این محرکها باعث می شوند احساسات، عاطف و غرایز فرد که در بارش فکری و درمواجهه با چالش‌‎های ابتکاری به کار می‌آیند، بیدار شوند. نحوه کار بدین صورت است که مربی (تسهیل‌گر) تعدادی عکس از پیش تهیه شده را بین شرکت‌کنندگان توزیع می‌کند. بعد از آن‎ها می‌خواهد به عکسی که در اختیار دارند، به دقت نگاه کنند و هر چه در آن می‌بینند را به گونه ای آزاد توصیف کنند. از نظر برایان تصاویر باید به لحاظ بصری جذاب باشند و به چندین موضوع در آن اشاره شده باشد و نمایشگر طیف نسبتاً وسیعی از ارتباطات باشد. در مرحله بعد کودکان به تیم های دو نفره تقسیم می‌شوند و از آنان خواسته می‌‎شود درباره ایده‌هایی که در اثر مشاهده تصاویر به ذهنشان می‌رسد، بحث و گفتگو کنند. تا مسأله مورد بحث در بارش فکری مختصر و مفید بررسی شود. در نهایت، این گروه‌های دو نفره، ایده های منتخب را با دیگران به اشتراک می‌گذارند. برایان در ادامه توضیح می‌دهد که محرک‌های بصری بهتر است به ویژگی های مسأله مورد بحث اشاره کنند. مثلاً اگر مشکل مورد نظر به مسائل انضباطی و یا موضوع احساس مسئولیت مربوط است، بهتر است از تصاویر ویژه‌ای که به امور فوق می‌پردازد اشاره گردد. ویا اگر موضوع به خلق ایده‌های نو برای یادگیری و موضوعات علمی مربوط است به گونه‌ای معنی دار در تصاویر گنجانده شوند. اما حتما باید در میان این عکس‌ها، تصاویر تصادفی و غیرمرتبط نیز وجود داشته باشد. چون ممکن است این نوع تصاویر، جرقه مبتکرانه ترین ایده‌ها و راه حل‌ها باشند.
 

2- رؤیا پردازی:

به رغم ایراداتی که به این روش وارد است، اما رؤیاپردازی یکی از بهترین روش ها خصوصاً برای کودکان جهت رسیدن به ایده‌های عالی است. خود عبارت «رؤیاپردازی» اجازه می دهد، خیلی راحت و بازی‌گوشانه فکر کنیم. با این روش، رابطه‌ای عاطفی بین فرد و مسأله برقرار می‌شود که دست‌یابی به ایده‌ای فوق‌العاده را آسان می‌کند. وقتی در زمینه ی ایده پردازی از رؤیاپردازی حرف می زنیم، منظور خیال بافی مفید در راستای یک هدف مشخص است. بسیاری از مخترعان از همین شیوه رؤیاپردازی به ایده ای ناب دست یافته‌اند. شاید بهترین مثال در این زمینه اختراع هواپیما توسط برادران رایت باشد. زیرا اگر آنان به رؤیایشان اجازه پرواز نمی‌دادند، شاید جهان امروز چهره دیگری داشت …

3- تفکر معکوس:

عبارت «تفکر معکوس یا وارونه» نشان می دهد که این روش با روش های منطقی و عادی تفاوت دارد. در این روش به جای فکر کردن درباره مسأله باید به ایده‌های مخالف فکر کنیم! در این فرایند می‌توان از رفتار کودکان هنگامی که باهم بازی می‌کنند به ایده‌هایی فکر کرد که به جای رقابت، میزان رابطه و همدلی را مورد توجه قرار داد و ربودن اسباب بازی از یکدیگر را به اشتراک گذاشتن آن‌ها تبدیل کرد و …
 

4- معاشرت اجتماعی و تشریک مساعی

اگر قرار باشد کودکان فقط با خواهران و برادران و یا سایر افراد همسن آشنا معاشرت داشته باشند. بعد از مدتی یک بعدی می‌‎شوند و تنها از یک زاویه به مسائل پیرامونشان نگاه می‌کنند، پس بهتر است به آنان این امکان را بدهید که با همسالان ناآشنا (در مهد کودک، همسایه‌ها و … ) نیز معاشرت داشته باشند. این کار باعث توسعه نگرش و دیدگاهشان می‌گردد و احتمال بروز جرقه‌های جدید در ذهنشان را بالا می‌برد. زیرا تنوع معاشرت باعث تنوع محرکات ارتباطی می‌گردد و می‌تواند به گفتگوهای خلاقی تبدیل شود که ظاهراً هیچ ارتباطی با مشکل اولیه نداشته باشد …
در تشریک مساعی که درآن دو یا چند نفر دست در دست هم می دهند تا با به هدف خاصی برسند نیز برای کودکان جذاب و حائز اهمیت است. زیرا در این نوع ارتباط ترکیبی از ایده های خام و اولیه در هم آمیخته می شوند و از آن ایده های نو و تازه ای متولد می شود که می تواند شور و هیجان غیرقابل توصیفی را در آنان ایجاد کند.

منبع: سایت سیمرغ
سایت پرشین
سایت مبتکران