با سلام و عرض ارادت خدمت شما؛از اینکه با این مرکز در ارتباط هستید خرسندیم و امیدواریم که ارتباط شما با این مرکز تداوم داشته باشد. خواهر گرامی، احساس مسئولیت شما در قبال تربیت دینی و قرآنی فرزندتان قابل احترام و بسیار ارزشمند است.

پرسشگر گرامی، با توجه به سن فرزند شما باید بگویم در این سنین نقش تربیتی پدر بیشتر از مادر است و چنانچه پدر در این سنین نقش کمتری داشته باشد و یا اینکه در جریان روند تربیتی فرزند خود قرار نگیرد، فرزند دچار آسیب تربیتی می شود؛ بنابراین چنانچه می بینید تذکرات شما در او هیچ تاثیری نداشته و او دست از رفتارهای اشتباهش بر نمی دارد و ممکن است دچار آسیب های جبران ناپذیر بشود، بهتر است موضوع را با پدرش در میان بگذارید (روشی را در ادامه مطرح کردیم، که در صورت نیاز، پیشنهاد می کنیم ابتدا از آن استفاده کنید)؛ البته قبل از اینکه موضوع را با پدرش در میان گذارید، بهتر است کاملا بررسی کنید که در صورت مطلع شدن شوهرتان، واکنشش چگونه خواهد بود. در صورتی که به این نتیجه رسیدید که موضوع را به پدرش بگویید، به یاد داشته باشید که آن را به گونه ای مطرح کنید که شوهرتان تصور نکند که دخترش گناه و اشتباهی نابخشودنی مرتکب شده است و رفتار دخترتان را تنها به پای بی تجربگی و نوجوانی بگذارد و بر این اساس با او برخوردی ملایم داشته باشد؛ اگر موضوع را بحرانی مطرح کنید، ممکن است برخورد شوهرتان به گونه ای باشد که پشیمانی و خسارات جبران ناپذیر برای خانواده تان به بار بیاورد؛ فراموش نکنید که دخترتان در سنین نوجوانی قرار دارد و در اوج هیجانات جسمی و روحی می باشد، پس بسیار مراقب باشید. در صورت مطرح کردن موضوع، به همسرتان نیز یاد آور شوید که به جای برخورد احساسی که آسیب های زیادی دارد، منطقی با موضوع برخورد کند و زمینه این رفتار را از بین ببرد. مدیریت این مساله و چگونگی طرح آن، با خود شماست و باز هم می گوییم باید بسیار مراقب باشید تا این مساله، زندگی اجتماعی و آینده دخترتان را به مخاطره نیندازد.

*** در اینجا روشی را مطرح می کنیم که استفاده از آن قبل از مطرح کردن موضوع اصلی با پدرش مفید خواهد بود؛ (البته زمانی از این روش استفاده شود که تمام تلاش های شما با توجه به نکاتی که در زیر می آید، برای قانع کردن دخترتان جواب نداده باشد) :

شما می توانید در مطرح کردن این موضوع، سیاست به خرج دهید و موضوع را برعکس مطرح کنید؛ مثلا به پدرش بگویید، پسری در خیابان مزاحم او شده بود و قصد دوستی با او را داشته، که دخترش بسیار عصبانی شده و با او برخورد کرده، و حال من از تو می خواهم که به خاطر این رفتار، تو نیز دخترمان را تشویق کنی و بگویی که چه رفتار خوبی انجام داده است. بعد از صحبت شوهرتان با او، به دخترتان بگویید من موضوع را وارونه گفتم تا بدانی اولاً دوستت دارم و نمی خواهم گرفتار شوی و ثانیاً بدانی که اگر دست از این نوع رفتارها بر نداری دفعه بعد ، واقعیت را به پدرت خواهم گفت، چون نگران آینده ات هستم و نمی خواهم تباه شود؛ تمام این تعاملات نیز باید با نهایت مهربانی و صبر و آرامش و ادب باشد، تا اثر کند. (تذکر : رفتار شما چون برای ایجاد آرامش و صلح و آشتی در خانواده می باشد و گفتن حقیقت، تبعات منفی برای خانواده تان دارد، در اینجا واقعیت را طور دیگری مطرح کردن، برای شما گناهی ندارد).

*** به هر حال ما در اینجا به نکاتی اشاره می کنیم که می تواند شما را در جهت تغییر رفتار فرزندتان کمک کند :

1. در اولین گام لازم است تا ارتباط عاطفی خود را با فرزندتان تقویت کنید، زیرا تا زمانی که ارتباط عاطفی بین شما و او بر قرار نشود، به کارگیری شیوه های تربیتی نمی تواند تاثیر چندانی داشته باشد. اگر ذهن و قلب نوجوان را به صندوقچه ای تشبیه کنیم که در آن قفل می باشد تنها راه باز کردن در این صندوقچه ارتباط عاطفی با نوجوان است؛ پس تمام همت خود را بکارگیرید تا ارتباط عاطفی خود را با او بیشتر کنید؛ هر چقدر شما در این مرحله موفق شوید، موفقیت شما در رسیدن به هدفتان بیشتر خواهد شد. باید به گونه ای عمل کنید که او احساس کند شما در کنار او هستید نه در مقابل او و تمام احساسات او را به صورت کامل درک می کنید.

2. از شیوه های تربیتی غیر مستقیم استفاده کنید. در این شیوه به جای اینکه محتوای تربیتی به صورت مستقیم به مخاطب انتقال داده شود؛ به صورت غیر مستقیم مخاطب در معرض پیام های تربیتی قرار می گیرد. تهیه و اهدای کتبی که درباره مسائل دینی می باشد؛ نوشتن روایاتی که درباره ارتباط با نامحرم است و قرار دادن آن در جایی که مخاطب با آن روبرو شود و یا هر چیزی که احتمال می دهید در تشویق او برای ترک اینگونه رفتارها مفید است.

3. یکی از عللی که دختران اقدام به دوستی با پسر می کنند، عدم پاسخ دهی به نیازهای عاطفی آنان در محیط خانواده است. از این به بعد سعی کنید علاوه بر اینکه محیط خانواده را برای او دوست داشتنی می کنید، با او ارتباط صمیمی داشته باشد و زمینه ارتباط صمیمی پدرش با او را نیز فراهم کنید.

4. ویژگی دیگر نوجوانی تعلق به گروه هم سن و سالان است؛ الگوگیری از هم سالان در نوجوانی به اوج می رسد، زیرا همسالان به او بها می دهند و او را می پذیرند و بدین وسیله احساس فردیت و هویت می کند و لذا می خواهد رفتار خود را بر اساس رفتار و اندیشه های همسالان خود شکل دهد. دوست در شکل گیری شخصیت نوجوان نقش مهمی دارد؛ تاثیر دوست بر رفتارهای نوجوان نا محسوس است بگونه ای که حتی خود نوجوان هم از این تاثیر آگاه نمی شود؛ بنابراین در برنامه تربیتی خود سعی کنید، فرزندتان با افراد متدین معاشرت داشته باشد.

5. در صورت همکاری با شما و لو یک گام و یا انجام دادن کوچک ترین رفتار مثبت از طرف دخترتان، او را مورد تشویق قرار دهید.

6. سعی کنید او را با لذت یاد خدا آشنا کنید؛ زمانی که فردی با لذت یاد خدا آشنا شد، محال است از یاد خدا غافل شود. شرکت در مراسم مذهبی، رفتن به مسجد و شرکت در نماز جماعت، مسافرت های مذهبی مانند: زیارت امام رضا علیه السلام، زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها و … می تواند در این راه مفید باشد؛ بنابراین او را تشویق کنید تا در مراسم مذهبی شرکت کند و از این طریق نسبت به مسایل مذهبی آگاهی پیدا کند. سعی کنید از فضای معنوی که در ماه های محرم، صفر، رجب، شعبان و رمضان (بویژه شب های احیا) وجود دارد، در این زمینه استفاده کنید.

7. فرزندتان به دوره نوجوانی وارد شده است. در این دوره والدین باید روش برخورد و تعاملشان را با فرزند خود تغیر دهند و بر اساس فرمایش رسول اکرم(ص) که می فرماید: « هفت سال سوم زندگی یعنی از 14 تا 21 مرحله وزارت و مشورت کردن با اوست»، نوع گفتگو و برخورد خود را شکل دهند. پیامبر اکرم(ص) در روایتی می فرمایند: « الولد سید سبع سنین، عبد سبع سنین و وزیر سبع سنین یعنی فرزند در 7 سال اول سید و آقاست و امر او (تا آنجا که به ضرر او یا دیگران نیست) اطاعت می شود، در 7 سال دوم (از 7 سالگی تا 14 سالگی) روحیه اطاعت و پذیرش در او شکل می گیرد، اما در هفت سال سوم یعنی 14 تا 21 سالگی شأنیت وزارت و مشاوره و گفتگو در سطح معاون والدین پیدا می کند. بر این اساس چه زیباست از امر و نهی کردن نوجوان اجتناب کرد و به جای آن از باب گفتگو و احترام به سخنان او و پس از شنیدن اندیشه ها و سخنان او، رهنمودهایی را به او ارائه کرد. علاوه بر این لازم است به موارد زیر توجه کنید :

– ویژگی دیگر نوجوانان آن است که سخنان و اندیشه های والدین را از باب پند و اندرز و نصیحت نمی تواند بشنود. پس والدین نباید در قالب نصیحت او را از عملی برحذر دارد. بلکه در قالب مشورت و ارائه نقطه نظر خود، با او به گفتگو بنشینید.

– ویژگی دیگر نوجوان آن است که او در این مرحله می تواند مفاهیم نظری و انتزاعی را بفهمد و برای هر سخن و ادعایی به دنبال دلیل و منطق آن است. از باب سخن بزرگ ترها و لزوم احترام به آنها نمی تواند سخن و ایده ای را بپذیرد بلکه باید مستدل،‌ منطقی و قانع کننده باشد و بتواند در چارچوب منطقی و استدلال های عقلی خود آن را بفهمد و بپذیرد؛ پس با رشد شناختی نوجوان، او به دنبال استدلال، منطق و دلیل قانع کننده است و هرگز نمی تواند سخن دیگری، هر چند پدر او یا رهبران مذهبی باشد را به صورت تحمیل شده از طرف آنها بپذیرد.

– اعتماد به نفس نوجوان بالاست و می خواهد مستقلا با تکیه بر اندیشه ها و فکرهای خود، مطالب را بپذیرد. اگر تا کنون به یک نوع اطاعت و پذیرش دوران کودکی عادت داشت، اکنون در این سن از نظر روانی می خواهد مستقلا و با تکیه بر فکر خود مطالب را حلاجی کند و بپذیرد و از تحمیل سخن و ایده دیگران گریزان است.(هر چند سخن والدین یا … باشد که قبلا هم به آنها اعتماد داشت).

8. در کارهای منزل و مدرسه و بیرون با او مشورت کنید تا احساس ارزش و اهمیت کند.

9. شناختن تمایلات طبیعی و تمنیات فطری نوجوانان و ارضای صحیح هر یک از آنها، اساسی ترین پایه تربیت دینی نسل نوجوان جامعه است؛ بنابراین در گام اول باید این تمایلات و خواسته های درونی را شناسایی کنید و برنامه تربیتی خود را بر اساس آن قرار دهید.

10. هر شخصى یک نقطه پذیرش و به قول معروف «رگ خوابى» دارد؛ سعى کنید این رگ خواب و نقطه پذیرش را به دست آورید و از این کانال وارد شوید و هدف خود را تعقیب کنید و لذا به صرف این که باید شخصى را هدایت کرد بسنده نکنید، بلکه با مطالعه بر روى خصوصیات وى، راه نفوذ در او و جلب نظر او را به دست آورید، سپس زیر بناهاى فکرى وی را مورد بررسى قرار داده و در اصلاح آن بکوشید. دیدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستى، انسان، معاد و …، امورى است که داراى نتیجه مستقیم بر عملکرد افراد می باشد. پس باید به تقویت و اصلاح این مبانى کوشید.

11. به صورت عینی آسیب های ارتباط با نامحرم را برایش بیان کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید به لینک زیر مراجعه کنید :

آسیب های ارتباط دختر و پسر نامحرم

12. برای هدایت او دعا کنید.

در صورت لزوم دوباره با ما مکاتبه کنید.

نویسنده : محمدصادق آقاجانی