– چرا در استخدامی ها و کنکور برای خانواده ی شهداء و ایثارگران

سهمیه درنظر می گیرند؟ آیااین تبعیض نیست؟کجای اسلام چنین گفته است؟چرابه آنها

مستمری می دهند؟

– آیاپیامبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) به مجروحان وشهدای جنگ،سهمیه

ومستمری می دادند؟

پاسخ:

دانشجوی

گرامی در پاسخ به سوال توجه شما ر ا به چند نکته جلب می‌کنیم:

1.

مسلماً قراردادن سهمیه برای این عزیزان در راستای تحقق عدالت ، آموزه های اسلامی و

منافع ملی است و یکی از وظایف حکومت اسلامی می باشد و دلائل متعددی پشتوانه این

اقدامات می باشد که مهمترین آنها عبارتند از: اجرای عدل و قسط که یکی از مهمترین

وظایف حکومت اسلامی در جامعه می باشد اقتضا می کند که به هر فردی از افراد جامعه

براساس میزان خدمات و اقداماتی که برای جامعه انجام می دهد، توجه شده و حق متناسب

خود را دریافت نماید. بر این اساس رزمندگان سلحشوری که جان بر کف نهاده و با ایثار

و فداکاری خود امنیت ملی ، تمامیت ارضی ، منافع ملی کشور را از هجوم بیگانگان به

قیمت جان خود یا قسمتی از اعضای بدن خود یا از دست دادن بهترین سال های خود در

زندان های دشمن ، تأمین نموده اند براساس عدل و انصاف حکومت اسلامی باید متولی امور

زندگانی آنها و جبران خسارت های وارده باشد. چنانکه حضرت علی (ع) در فرمان خود به

مالک اشتر می نویسد: «هرگاه کسی از سپاه تو به درجه شهادت رسید و یا شخصی از

دشمنانت در اثر قتل و جرح به گرفتاری شدید مبتلا گردید در این صورت همانند وصی

دلسوز و مورد اعتماد کارهای خانواده آنان رااداره کن تا اثر فقدانش در میان اهل بیت

او ظاهر نگردد.»[1]

حضرت این مسأله را یک حرکت حکومتی و عمومی تلقی می نماید و این مسأله علاوه بر جنبه

اقتصادی شامل سایر امور عاطفی ، تربیتی ، آموزشی، آینده کاری می شود. سیره آن حضرت

در طول حیاتشان هموراره بر توجه کامل به امور خانواده های شهدا و ایثارگران نسبت به

نیازهای آن زمان تاکید دارد. نمونه آن داستان معروفی است که حضرت به زن و فرزند یکی

از شهدا در آوردن آب و طبخ نان کمک می‌کند و حتی صورت به آتش تنور گرفته و از بی

خبری حکومت از این خانواده ناراحت است. همچنین در پیمان صلح امام حسن آمده است :

«معاویه مؤظف است همواره از خراج مبلغ یک میلیون درهم تسلیم امام حسن (ع) نماید تا

میان بازماندگان شهدای جنگ جمل و صفین که در رکاب علی (ع) کشته شده اند تقسیم شود.»

بنا بر آموزه های اسلامی هرگونه کوتاهی در رسیدگی به امور این عزیزان ظلم به حقوق

مسلم آنان بوده و منافی عدل و قسط می باشد چگونه می توان کسانی را که در راه تأمین

امنیت و آسایش دیگران و حفظ کیان اسلامی بهترین شخص خود را که از همه لحاظ تأمین

کننده زندگی آنها بوده از دست داده اند یا معلول و مجروح شده اند یا بهترین سال های

عمر خود را در زندان های دشمن یا در جبهه ها از دست داده اند و خود و خانواده اش

گرفتار عقب ماندگی اقتصادی ، تحصیلاتی و… شده اند را با افرادی مرفه که در پشت

جبهه ها در سایه امنیت و آرامش ناشی از فداکاری این عزیزان به زندگی خود پرداخته و

از همه مواهب دولت اسلامی برخوردار شده اند را مساوی دانست . آیا این عین ظلم و بی

عدالتی نیست ؟!

2.

اینکه در سؤال اظهار کردید که اکثر فرزندان شهدا از خدمت سربازی معاف هستند چنین

نیست و تنها یکی از فرزندان ذکور این خانواده ها می‌توانند از خدمت سربازی معافیت

داشته باشند. چنانکه معافیت کفالت برای فرزند پسر سرپرست خانواده (فاقد پدر) نیز از

خدمت سربازی معاف هستند.

3.

در نظر قرآن کریم نیز رزمندگان با کسانی که در خانه نشستند مساوی نیستند:«لا

یَسْتَوِی الْقاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنینَ غَیْرُ أُولِی الضَّرَرِ وَ

الْمُجاهِدُونَ فی سَبیلِ اللّهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فَضَّلَ اللّهُ

الْمُجاهِدینَ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقاعِدینَ دَرَجَةً وَ

کُلاًّ وَعَدَ اللّهُ الْحُسْنى وَ فَضَّلَ اللّهُ الْمُجاهِدینَ عَلَى الْقاعِدینَ

أَجْرًا عَظیمًا»[2]

«مؤمنان خانه نشین که زیان دیده نیستند با آن مجاهدانى که با مال و جان خود در راه

خدا جهاد مى کنند یکسان نمى باشند. خداوند، کسانى را که با مال و جان خود جهاد مى

کنند به درجه اى بر خانه نشینان مزیت بخشیده، و همه را خدا وعده نیکو داده، و

مجاهدان را بر خانه نشینان به پاداشى بزرگ، برترى بخشیده است»

4.

مسأله دیگری که حائز اهمیت می باشد تغییر اوضاع و شرایط اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی

، امنیتی و… می باشد. براساس قوانین حاکم در آن زمان غنایم حاصل از جنگ ها اعم از

سلاح ، زیورآلات و… بین رزمندگان توزیع می شد و کسانی که در جنگ حاضر نبودند بهره

ای نیز نداشتند به عنوان نمونه، ابن ابی الحدید از ابوالاسود دئلی روایت می کند که

پس از پیروزی امام علی (ع) در جنگ جمل آن حضرت وارد بیت المال بصره شدند و تمام آن

را که بسیار هم زیاد بود بین سپاهیان خود که در جنگ حاضر بودند تقسیم نمودند. مردی

که در جنگ شرکت نکرده بود تقاضا کرد که به او هم سهمی بدهند. امام (ع) سهم خود را

به او بخشیدند. اما در زمان ما به علت تغییر اوضاع و شرایط زمانه و تغییر شیوه

تأمین امنیت مردم ، مدیریت اقتصادی و… دیگر نمی توان مثلا سلاح های به دست آمده

در جنگ مثل هواپیما، توپ ، تانک و… را یا منابع عظیمی را که از دشمن به دست می

آید یا باز پس گرفته می شود و… را بین رزمندگان تقسیم نمود و مصلحت حکومت اسلامی

نیز اقتضا نمی کند ولی باید حداقل به میزان سایر افراد جامعه امکانات پیشرفت و

وسایل مورد نیاز این عزیزان را تأمین نمود بسیاری از رزمندگانی که در جبهه ها شرکت

کردند از جوانان و نوجوانان بودند و زمانی که همسنان آنها مشغول تحصیل بودند آنان

حفظ از کیان اسلامی و مرز و بوم کشور و فدای جان خود را انتخاب کردند و سزاوار نیست

که این افراد از امکانات تحصیلی پس از جنگ نیز محروم باشند.

5.

صرف نظر از مطالب فوق ، نگاهی تطبیقی و آماری به سهمیه ورودی فرزندان شاهد و ایثار

گر به دانشگاه ها مبین این واقعیت است که این سهمیه در مقایسه با سهمیه آزاد درصد

بسیار ناچیزی است، بعنوان مثال طبق آمار رسمی اعلام شده توسط سازمان سنجش در آزمون

سراسری سال 83 از مجموع 248 هزار و 646 نفر پذیرفته شده در مناطق و گروه های آموزشی

مختلف تنها 4 هزار و 316 نفر از سهمیه شاهد و ایثارگر بوده اند یعنی تنها 74/1 درصد

پذیرفته شدگان، همچنین در آزمون سراسری سال 84 از مجموع 295 هزار و 866 نفر پذیرفته

شده، فقط 5392 نفر یعنی حدود 83/1 درصد پذیرفته شدگان از سهمیه شاهد و ایثارگر بوده

اند، مضاف بر اینکه این دسته از داوطلبان باید حداقل 80 درصد نمره علمی آخرین فرد

پذیرفته شده را نیز کسب کنند.

6.

از سوی دیگر برخلاف برخی نگرش هاى منفى درباره این سهمیه ، میانگین معدل

دانشجویان شاهد و ایثارگر، نیم نمره بالاتر از دیگر دانشجویان است. و حتی ۵۰ درصد

از فرزندان شاهد و ایثارگر که با سهمیه وارد دانشگاه مى شوند، مى توانند بدون اعمال

سهمیه نیز در همان رشته و دانشگاه و ۵۰ درصد دیگر در رشته و دانشگاه پائین تر وارد

دانشگاه شوند.[3]

در هرصورت عمل به آموزه های اسلامی و سیره معصومین (ع) و همچنین رعایت عدالت ،

قدردانی از عزیزان یاد شده ، در نظر گرفتن سازوکارهایی مناسب برای جبران مشکلات و

کاسیتهای مختلف زندگی این عزیزان را وظیفه نظام اسلامی به هر طریق ممکن و مشروع می

داند . و چنین پاسداشت و تکریمی از ایشان کاملاً منطقی و عادلانه می باشد.

7.

و نیز اینکه امتیازاتی که به رزمندگان در باره استخدام و غیره داده می‌شود اولا

درصدی بیش نیست یعنی چنین نیست که کسی را به صرف رزمنده بودن در مثلا فلان پست

مخابراتی که نیازمند تخصص است قرار بدهند بلکه به عنوان نمونه از میان دو فرد که

تخصصی مساوی دارند کسی که رزمنده بوده را انتخاب می کنند که در ضمن اینکه قدردانی

از زحمات او کرده باشند خود رزمنده بودن ملاکی است برای تعهد کاری به این معنی که

کسی که جان خود را فدای میهن و مردم می کند حتما تمام کوشش خود را در تعهد کاری و

ادای مسئولین ایفا خواهدکرد بنابراین به عنوان یک ملاک و معیار تعهد نیز می تواند

مورد نظر قرار گیرد. و بالاخره اینکه این مسئله اختصاصی به نظام ما هم ندارد. به

عنوان نمونه برخی کشورهای اروپایی هنوز به بازماندگان جنگ جهانی دوم تسهیلاتی ارائه

می دهند . یا اینکه در آمریکا سربازان شرکت کننده در جنگ می توانند به صورت رایگان

وارد دانشگاه بشوند و خانواده های که سرپرست آنان در جنگ از بین می رود مشمول حمایت

های مختلفی قرار می گیرند . مسلماً از دیدگاه منافع ملی نیز اگر به بررسی این موضوع

بپردازیم چنین اقداماتی در راستای تامین منافع و امنیت ملی و آینده یک کشور قابل

تحلیل و ارزیابی است.