در عهد و میثاق با امام زمان (عج)

سلام بر تو ای عهد و پیمان خدا! که خداوند آن را بر خلق خویش محکم و مؤکّد ساخته است …

سلام بر تو ای عهد و پیمان خدا! که خداوند آن را بر خلق خویش محکم و مؤکّد ساخته است …

یکی از حقّوق مسلّمی که بایستی نسبت به وجود مقدّس امام زمان (عج) رعایت کنیم، وفای به عهد و پیمانی است که خداوند متعال بر عموم آدمیان و به ویژه بر اهل ایمان واجب گردانیده است:

«وَ قَد أَخَذَ مِیثَاقَکُم إِن کُنتُم مُؤمِنینَ»؛[1]

و اگر آماده ایمان آوردنید، خداوند از شما عهد و پیمانی (فطری) گرفته است.

خداوند متعال، دو گونه عهد و پیمان را ویژه امام زمان (عج) بر عهده ما قرار داده است:

1. این گونه تقدیم سلام می‌کنیم:

«السَّلامُ‌ عَلَیکَ یَا میثَاقَ اللَّهِ! الّذِی أَخَذَهُ وَ وَکَّدَهُ»؛[2]

سلام بر تو ای عهد و پیمان خدا! که خداوند آن را بر خلق خویش محکم و مؤکّد ساخته است.

2. است. حضرت مولی الموحّدین علی (ع) می‌فرماید:

«وَ أمَّا حقّی عَلَیکُم فَالوَفَاءُ بالبَیعَةِ»؛[3]

و اما حقّ من بر شما، وفای شما به عهد و بیعتی است که با من دارید.

هر اندازه این نعمت والا یعنی عهد و بیعت با امام (ع) بیش‌تر مورد توجّه قرار گیرد و از آن سپاس و شکرگزارده شود نعمت بهره‌گیری از وجود مبارک امام (ع) بر مردم و رعایای آن حضرت افزوده می‌گردد تا که انسان تحت ولایت بیشتر و تدبیر قوی‌تر امام (ع) قرار گیرد. دعای عهد امام معصوم (ع) به ما این گونه آموخته است که هر صبحگاهان قبل از هر کار و بعد از انجام ‌ فریضه صبح بگوییم:

«اَلّلهُمَّ إنّی اُجَدَّدُ‌ لَهُ فی صَبیحَة‌‌ِ یَومی هذا وَ ما عِشْتُ مِنْ اَیّامی عَهْداً وَ عَقداً وَ بَیْعَةً لَهُ فی عُنُقی، لا اَحُولُ عَنْها، وَ لا اَزُولُ اَبَداً …»؛[4]

پروردگارا! من در صبح امروز و هر روزی که زنده‌ام، با امام خود تجدید عهد و پیمان می‌کنم. بیعت آن بزرگوار را بر گردن خویش تجدید می‌نهم و از آن بازنمی‌گردم و هرگز آن را (از صفحه دل) پاک نمی‌سازم.

بیانی از حضرت امام عصر (عج) را مورد تأکید قرار می‌دهیم تا روشن شود وفای به این عهد و پیمان الهی است که راه وصال را در اوج مرتبه کمال میسّر می‌سازد. آن حضرت در توقیعی که به افتخار شیخ مفید ˆ صادر کرده‌اند، می‌فرمایند:

«وَ لَو أَنَّ أَشیَاعَنَا وَفَّقَهُمُ اللَّهُ‌ لِطَاعَتِهِ عَلَی اجتِمَاع مِنَ القُلُوبِ فِی الوَفَاءِ‌ بِالعَهدِ عَلَیهِم، لَمَا تَأَخَّرَ عَنهُمُ الیُمْنُ بِلِقَائِنَا، وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ‌ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَی حقّ الْمَعْرِفَةِ، و صِدْقِهَا مِنْهُم بِنَا»؛[5]

اگر شیعیان ما که خداوند آن‌ها را در طاعت خویش موفق بدارد، در وفای به عهدی که بر عهده ایشان است، یکدل و متّحد اجتماع می‌کردند، خجستگی دیدار ما از ایشان به تأخیر نمی‌افتاد و سعادت دیدار ما، همراه با کمال و معرفت و درستی شناخت ما، زودتر به ایشان می‌رسد.

از جمله نکات قابل توجه در کلام نورانی امام (ع)، تأکید بر ملاقاتِ همراه با معرفت واقعی است؛ ملاقاتی که بر وفای به عهد آن حضرت موکول شده است.

بسیار سزاست که به این بیان امام با دیده عظمت و دقّت بنگریم: اگر به شیعیان ما توفیق یکدلی در وفا به عهدی که بر عهده آن‌هاست، عطا می‌شد، یمن لقای ما از ایشان به تأخیر نمی‌افتاد و سعادت مشاهده ما همراه با «حقّ معرفت» برایشان حاصل می‌شد. «حقّ معرفت» نکته‌ای نیست که از آن به زودی بگذریم. به واقع حقّ معرفت امام 4 هیچ گاه برای امثال ما حاصل نمی‌شود. در این‌باره روایت محکمی که با سند قطعی از امام پنجم حضرت باقرالعلوم (ع) به ما رسیده این‌گونه آمده است:‌

«اِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ لایُوصَفُ وَ کَیْفَ یُوصَفُ؟ وَ قالَ فی کِتابِه وَ ما قَدَرُوا اللهَ حقّ قَدْرِهِ، فَلا یُوصَفُ بِقَدَرٍ اِلّا کانَ اَعْظَمُ مِنْ‌ ذلِکَ، وَ اِنَّ النبیّ لایُوصَفُ … وَ اِنّا لانُوصَفُ، وَ کَیْفَ یُوصَفُ قَوْمٌ رَفَعَ اللهُ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ هُوَ الشَّکُّ؟ …»؛[6]

خداوند متعال قابل وصف نیست، همان گونه که خداوند در کتابش فرمود: قدر خداوند را آن گونه که هست کسی نداند، پس به اندازه‌ای دانسته نشد مگر آن‌که از آن بزرگ‌تر است و … نیز پیامبر به وصف نیاید … و ما (ائمّه اطهار ع) توصیف نشویم؛ چگونه قومی را بتوان توصیف کرد در حالی که خداوند از آن‌ها هر پلیدی را که همان شکّ باشد زدوده است؟!…

بنابراین، شناخت امام (ع) آن گونه که حقّ معرفت به ساحت قدس الهی او باشد، کاری سهل و شدنی نیست. اما در این توقیع شریف، امام زمان (عج) فرموده‌اند: وفای به عهد، موجب رسیدن به معرفت حقّیقی امام (ع) است. قدر این معرفت را که کمال علم و دانش در آن است، باید سخت پاس داشت و از خدای‌تعالی آن را طلب کرد. اگر کسی به این مقام رسید، تا می‌تواند باید سجده شکر به جای آورد.

نکته حائز اهمیّت دیگر، این که فرمود:

«عَلَی اجتِمَاعٍ مِنَ القُلُوبِ فِی الوَفَاءِ‌ بِالعَهدِ عَلَیهِم»؛

اگر شیعیان وفای به عهد جمعی را شیوه خود قرار دهند، به یمن این دیدار نائل می آیند.

پس ای عزیز! تنها راه مرو! بلکه دیگران را راهبر باش! تا همه با هم شویم. ای کاش همه ما با هم بر این صراط گام می نهادیم و یکدله وفای او را به جان و دل پذیرا می‌بودیم تا شرائط رسیدن به اوج کمال بر همه ما حاصل گردد.

————————————————————————–

[1]. حدید، (57)،8.

[2]. بحارالانوار، ج 53، ص 171، باب 31، ما خرج من توفیقاته، و نیز محدّث قمی، کلیات مفاتیح الجنان، در زیارت حضرت صاحب‌الامر (عج)، فرازی از زیارت آل یاسین.

[3]. نهج‌البلاغه ترجمه فولادوند، خط 34، ص 58.

[4]. بحارالانوار، ج 53، ص 95، باب 29، ح 111، و نیز محدّث قمی، کلیات مفاتیح‌الجنان، فرازی از دعای عهد امام زمان (عج) [5]. این توقیع شریف در ماه شوال، 412 هجری قمری نگارش یافته است. بحارالانوار، ج 53، ص 676، باب 36، ما خرج فی توفیقاته. [6]. محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ج 2، کتاب الایمان و الکفر، باب المصافحه، ح 16. برای شرح و توضیح بیش‌تر درباره این حدیث ر.ک: امام خمینی، چهل حدیث، ح 31، ص 451ـ 465.