آیا مایکروفر برای سلامتی مضر است؟

بسیاری از مردم تصور می کنند که مایکروفر، اشعه های مضر تولید می کند و سبب از بین رفتن مواد غذایی مفید و ضروری می شود.

در این مقاله، نگاهی موشکافانه بر این دستگاه و اثراتی که بر مواد مغذی و سلامتی غذاها دارد، می اندازیم.

مایکروفر چیست و چطور کار می کند؟

مایکروفر، یکی از وسایل برقی آشپزخانه است که انرژی الکتریکی را به انرژی الکترومگنتیک، که به آن امواج میکرو یا کوتاه می گویند، تبدیل می کند.

این امواج، مولکول های غذایی را تحریک می کند و آن ها را به جنب و جوش در می آورد. این امواج، سبب حرکت مولکول ها در جهت های مختلف، چرخشی، بالا و پایین، چپ و راست می شود. در نتیجه ی این حرکات، مولکول ها با یکدیگر برخورد بیشتر کرده و تولید گرما می کنند.

درست مثل زمانی که در سرما، دست های خود را به هم می مالید تا کمی گرم شود، این اتفاق در سطح مولکول ها می افتد.

امواج مایکروفر، اول در سطح مولکول های آب این اتفاقات را ایجاد می کنند و پس از آن، این اتفاق برای مولکول های روغن، چربی ها، و حتی شکر می افتد.

به دلیل توزیع امواج در بین مولکول های غذا، این روش پخت در مقایسه با سایر روش ها سریعتر می باشد.
 

آیا امواج مایکوفر، برای بدن مضر است؟

امواج مایکروویو، از نوع الکترومگنتیک هستند. از آنجایی که نام آن ها، اشعه است، باعث نگرانی برای سلامتی می شود.

درست است که مایکروویو، اشعه تولید می کند، اما همه ی اشعه ها خطرناک نیستند. امواج فرکانس های متفاوتی دارند که مثلاً از فرکانس بالا در اشعه ایکس و گاما شروع می شود و تا پایین ترین فرکانس که امواج رادیویی و مایکروویو است، ادامه پیدا می کند.

دستگاه مایکروفر، تولید امواج غیر یونی می کند، و این امواج، درست مانند امواجی است که از تلفن همراه ساطع می شود،اما با قدرتی بالاتر.

از آنجایی که این امواج فرکانس پایینی دارند، توانایی آسیب به DNA را ندارد.

نور هم نوعی موج الکترومگنتیک است. بنابراین، تمامی امواج مضر نیستند.

از طرفی در داخل مایکروفر، صفحه ای فلزی وجود دارد که مانع خروج امواج از مایکروویو می شود. بنابراین، این عامل نیز، سبب ایمنی بیشتر آن شده است.
 

نکات ایمنی را رعایت کنید

مثلاً صورت خود را حداقل ۳۰ سانتی متر از مایکروفر، دور نگه دارید. زیرا این امواج، به سرعت با افزایش فاصله کاهش می یابد.

همچنین از این مطمئن شوید که مایکروفر شما به خوبی تعمیر شده است. اگر دستگاه شما بسیار قدیمی و یا شکسته است یا درب ان به درستی بسته نمی شود، یک دستگاه جدید و مطمئن خریداری کنید.
 

اندازه و تعداد وعده های غذایی: تاثیر آن بر وزن و قند خون

مایکروفر، میزان مواد مغذی را در مقایسه با سایر روش های پخت و پز کم نمی کند!

هر یک از روش های طبخ غذا، سبب کاهش میزان مواد مغذی می شود. یکی از مهمترین عوامل در از بین بردن مواد مغذی، دمای بالا، زمان طولانی، به همراه آب زیاد برای طبخ غذا است.

در صورتی که آب غذا حین پخت زیاد باشد، سبب خروج و نشت ویتامین های محلول در آب شده و میزان آن در غذاها کاهش می یابد؛ مایکروویو، از این ۳ نظر بسیار خوب است. نتایج حاصل از مطالعات حاکی از این است که استفاده از مایکروویو و فر، برای پخت، سبب حفظ بیشتر مواد مغذی می شود.

استفاده از مایکروفر، برای شیرهای خشک کودکان نیز مناسب است اما از آن برای گرم کردن شیر مادر، نباید استفاده کرد. زیرا سبب از بین رفتن عوامل آنتی باکتریال شیر مادر می شود.
 

مایکروویو، تولید ترکیبات مضر حین پخت غذا را کاهش میدهد

یکی از مزایای مایکروویو این است که غذا به میزان سایر روش های پخت و پز، گرم نمی شود.

این افزایش دما در مایکروویو در مدت زمان کوتاهی اتفاق می افتد که این زمان کوتاه، اجازه ی تولید ترکیبات خطرناک را نمی دهد.

عموماً دما در مایکروفر، به بیشتر از ۱۰۰ درجه سانتی گراد یا ۲۱۲ درجه فارنهایت نمی رسد. با این حال غذاهای چرب ممکن است قدری گرمتر شوند.

تحقیقات اخیر نشان می دهند، حین پخت برخی از مواد غذایی، ترکیبات مضر نیتروزآمین تولید می شود.

میزان تولید این ترکیبات در پخت آن غذاها با مایکروفر، به میزان چشمگیری کمتر است.
 

نتیجه گیری

مایکروویو، وسیله ای ایمن، سریع و آسان برای طبخ است. شواهد و مدارکی از ضرر و زیان آن وجود ندارد و مطالعاتی، مزیت آن را در حفظ مواد مغذی در مقایسه با سایر روش های پخت و پز، به اثبات رسانده اند.

بنابراین از این وسیله، علاوه بر گرم کردن غذاها، می توان جهت پخت غذاها با اطمینان استفاده کرد. {1}
 

۴ باور اشتباه درباره‌ی خطرات اجاق‌های مایکروویو

   ‌‌‌   ‌‌‌

۱- باور عامیانه: اجاق‌های مایکروویو‌ عامل سرطان‌اند

این یکی از آن اعتقادها است که از بس دهان‌ به‌ دهان شده احتمالا مراجع علمی هم باورشان شده. اجاق‌های مایکروویو با فرکانس رادیویی کار می‌کنند.

ما شبانه‌روز در معرض این امواج هستیم، چه از اجاق مایکروویو استفاده بکنیم چه نکنیم. البته امواج تولیدی این اجاق‌ها بسیار متمرکزتر از امواج دیگرند ولی بر اساس تحقیقات انجمن سرطان آمریکا، مادامی که از این دستگاه به‌طور اصولی و طبق دستورالعمل استفاده شود هیچ خطری شما را تهدید نمی‌کند.
 ‌‌‌‌   ‌‌‌    ‌‌

۲- باور عامیانه: غذاهایی که با اجاق مایکروویو پخته می‌شوند مضرند

با یک جست‌ و جوی ساده در وب می‌توانید به حد نفوذ این ادعا در اذهان پی ببرید.

بعضی می‌گویند غذاهای این نوع اجاق‌ها رادیواکتیوی هستند و عده‌ی دیگر معتقدند مواد شیمیایی ظرف حین پخت به غذا منتقل می‌شود و آن را مسموم می‌کند.

اول خیلی روشن باید گفت پخت غذا با اجاق مایکروویو غذا را رادیواکتیوی نمی‌کند.

مایکروویو، رادیواکتیو نیست؛ موج مغناطیسی ساده‌ای است و هیچ ربطی هم به رادیواکتیو ندارد.

فرآیند طبخ در این اجاق‌ها بدین‌صورت است که ریزموج‌ها به غذا نفوذ می‌کنند و مولکول‌های آب و دیگر مولکول‌های نامتقارن الکتریکی را به نوسان درمی‌آورند که درنهایت منجر به گرم شدن خوراک می‌شود.

این احتمال وجود دارد که پخت غذا به این شیوه به رسوخ مواد شیمیایی به آن بینجامد، ولی اگر از ظروف مختص اجاق مایکروویو که فاقد سرب، فتالات یا BPA است استفاده شود مشکلی پیش نمی‌آید. هرچند برخی رای به بدی انواع ظروف پلاستیکی می‌دهند ولی پژوهش‌های مستند چنین نظری را تایید نمی‌کند.
   

  ‌‌‌   ‌‌  ‌‌

۳- باور عامیانه: پخت خوراک با اجاق مایکروویو مواد مغذی و ویتامین‌های آن را از بین می‌برد

از قضا این یکی چندان هم نادرست نیست، ولی موضوع را شفاف بیان نکرده. در واقع وقتی مواد مغذی در معرض حرارت قرار می‌گیرند شکسته می‌شوند و این ربطی به منشا حرارت ندارد. طبخ غذا در آب (آب‌پز)، روی آتش (کباب) یا هر روش دیگر منجر به از دست رفتن بسیاری از مغذی‌های می‌شود.

به‌علاوه بر اساس دستاورد محققان دانشگاه هاروارد از آن‌جا که در اجاق مایکروویو عملیات پخت سریع‌تر و با مایع کم‌تری انجام می‌گیرد نسبت به روش‌های دیگر مانند آب‌پز کردن، سرخ کردن و کباب کردن مواد مغذی کم‌تری از بین می‌رود.
    ‌‌    ‌‌

۴- باور عامیانه: دی‌ان‌ای (DNA) آبی که در اجاق مایکروویو قرار گرفته تغییر می‌کند و موجب نابودی گیاهان می‌شود

احتمالا در یکی از این نرم‌ افزارهای پیام‌ رسان برایتان آزمایش علمی‌ای را فرستاده‌اند که در آن عده‌ای نتایج کاشفانه‌ی خود را با عوام‌ الناس به اشتراک می‌گذارند.

در این آزمایش‌ها مشخص می‌شود آبی که از اجاق مایکروویو خارج شده و پای گیاه ریخته می‌شود آن را می‌خشکاند.

در نهایت هم می‌گوید مردم به‌غلط از خطر امواج این اجاق‌ها می‌ترسند، خطر اصلی تغییراتی است که این دستگاه بر سر غذا می‌آورد و با دگرگونی ساختار آن گوارش را برای بدن دشوار می‌کند.

اما آیا واقعا پخت غذا با این امواج، DNA آن را تغییر می‌دهد؟ خیلی ساده، خیر.

اصولا آب چیزی به‌عنوان DNA ندارد. همان‌طور که پیش‌تر هم گفتیم ریزموج‌های تابیده شده، به غذا نفوذ می‌کنند و مولکول‌های آن را می‌لرزانند تا حرارت ایجاد شود؛ درست مثل وقتی در سرما دستان خود را به هم می‌مالید تا گرم شوند. این فرآیند ساختار مولکولی غذا را تغییر نمی‌دهد. {2}
 

مضرات تشعشات ماکروویو

طی 10 سال گذشته استفاده از ماکروویو برای پختن، یخ‌زدایی و گرم کردن سریع غذا بسیار مرسوم و رایج شده است.

اما متاسفانه باید گفت که استفاده از این وسیله بی ضرر نیست.

نکته بسیار حائز اهمیت این است که وسایل پیشرفته امروزی، اگر چه به ظاهر کارها را سریع کرده اند و موجب راحتی و آسایش ما شده اند، اما مضراتی نیز دارند.
 

1- کاهش مواد مغذی در غذاها

اگرچه هر نوع پخت‌وپزی مقداری از مواد مغذی غذاها را از بین می برد، اما استفاده کنندگان از ماکروویو باید مطلع باشند که پخت وپز غذا با مایکروویو نیز می تواند ارزش غذایی موادغذایی را کاهش دهد.

درسال 1998 در دانشگاه اوزاکا طی تحقیقاتی که انجام گرفت مشخص شد که پختن موادی مانند گوشت و شیر در میکروویو حدود 30 تا 40 درصد ویتامین B12 آن را کم می کند.

ویتامین B12 عنصری مهم برای تشکیل گلبول های قرمز خون می باشد و به حفظ سلامت سیستم اعصاب کمک می کند.

بنابراین کسانی که به طور دائم از ماکروویو استفاده می کنند، باید ویتامین B12 مورد نیاز بدن خود را از راه های دیگر به دست آورند.
 
همچنین پخت سبزیجات با آب در ماکروویو، ارزش غذایی آنها را 74 تا 97 درصد کاهش می دهد و اگر از آب برای پخت سبزیجات استفاده نشود، ارزش غذایی آنها بیشتر حفظ می شود.
 

2- کاهش ایمنی پخت غذا با برخی ظروف در ماکروویو

به دلیل برخورد مستقیم اشعه مادون قرمز در مدت زمان بسیار کم به غذا و ظروف درون مایکروویو، ممکن است مشکلاتی برای برخی ظروف پیش آید.

برخی از ظروف ممکن است ذوب شوند و یا آتش بگیرند.

ظروفی که در تهیه آنها آهن و فلز به کار رفته است، از جمله مواردی می باشند که استفاده از آن در ماکروویو ممنوع است، زیرا ظروف فلزی به عنوان رسانای جریان الکتریکی عمل کرده و زمانی که گرم می شوند، ممکن است خطراتی را ایجاد کنند.

انواع ظرف های فلزی مانند انواع سینی، فویل های آْلومینیومی، ظروف با دستگیره های فلزی و … از جمله ظروفی هستند که استفاده آنها در ماکروویو بسیار خطرناک می باشد.
 
توجه داشته باشید که قرار دادن ظروف بسیار سرد شیشه ای در ماکروویو ممنوع می باشد، زیرا ممکن است سبب ترک خوردن و یا شکستن کامل آن شود.

از قرار دادن انواع کاغذ و موادی از این قبیل که ممکن است بر اثر تابش اشعه مادون قرمز آتش بگیرند، در ماکروویو خودداری کنید.

برخی اوقات مشاهده شده که برخی مایعات و موادغذایی درون ماکروویو با گرم شدن، منفجر گردیده و مشکلات متعددی را ایجاد کرده اند، مثلا زمانی که آب کمی بیشتر از نقطه جوش خود در داخل ماکروویو گرم شود، می تواند مانند بازکردن درب ظرف نوشابه و پخش شدن محتویات آن به اطراف، بترکد و مصرف کننده را بسوزاند.

ظروف دربسته نیز می توانند در صورت گرم شدن بیش از حد در ماکروویو منفجر شوند.

در این حالت علاوه بر انفجار ممکن است سوختگی های شدید دست و صورت نیز پیش آید.
 
لازم به ذکر است که باید استفاده کنندگان ماکروویو از این مطالب آگاهی کافی را داشته باشند تا در حین استفاده از آن دچار مشکل نشوند.

در صورتی که لامپ درون ماکروویو شکست، هرگز به آن دست نزنید، زیرا لامپ آن حاوی بریلیوم است و خطرناک می باشد.

با دستکش یک بار مصرف، آن را بردارید.

3- ابتلا به بیماری ها

گاهی مشاهده می شود برخی افراد از نوعی بیماری ناشناخته رنج می برند و پزشک علت آن را استفاده از ماکروویو می داند و آنها با کنار گذاشتن ماکروویو، بهبود می یابند.

برخی معتقدند استفاده از ماکروویو احتمال ابتلا به انواع سرطان را در افراد زیاد می کند.

شاید علت اینکه برخی افراد ماکروویو را سرطان زا می دانند این باشد که می گویند برخی موادشیمیایی موجود در ظروف، در اثر حرارت ماکروویو وارد موادغذایی شده و موجب سرطان زا شدن غذا می شود.
 
بنابراین استفاده کنندگان از ماکروویو باید از ظروف مخصوص ماکروویو برای گرم کردن یا پختن غذا استفاده کنند.

افراد استفاده کننده از ماکروویو باید بدانند که برخی اعضای بدن مانند چشم ها و بیضه ها در برابر تشعشات ماکروویو بسیار حساس می باشند و اگر فاصله کافی با ماکروویو روشن رعایت نشود، آسیب های جدی و برگشت ناپذیری به این اعضا می رسد. {3}

پی نوشت:
1.www.kiashpaze.ir
2.www.digikala.com
3.www.article.tebyan.net