در دین مقدس اسلام و سیره عملی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت(علیهم السلام) همواره بر تکریم علمای دین و دانشمندان تأکید شده است.
پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:
«اَکْرِمُوا الْعُلَماءَ فَاِنَّهُمْ وَرَثَةُ الْأَنْبِیاءِ فَمَنْ أَکْرَمَهُمْ فَقَدْ اَکْرَمَ اللهَ وَ رَسُولَهُ»[ نهج الفصاحه، حدیث 450.]؛ «دانشمندان را گرامی دارید که آنها وارثان پیامبرانند و هر که آنان را احترام نماید، خدا و رسولش را احترام نموده است».
امام علی(علیه السلام) فرمود:
«لَا تُحَقِّرَنَّ عَبْداً آتَاهُ اللَّهُ عِلْماً فَإِنَّ اللَّهَ لَمْ یُحَقِّرْهُ حِینَ آتَاهُ إِیَّاه »[ بحار الأنوار، ج 2، ص 44 .]؛ «بنده اى (کسى) را که خدا علم و دانش داده (توفیق عطاء فرموده و اسباب کارش را جور کرده تا علم و دانش آموخته و دانشمند شده) حقیر و کوچک مشمار، زیرا خدا هنگامى که به او علم داده او را حقیر و کوچک نشمرده».
بر همین اساس نیز روایات متعددی نحوه برخورد مناسب با علما و دانشمندان ذکر گردیده که به تعدادی از آنها اشاره می‌نماییم:

1. دیدار و زیارت علما

یکی از توصیه‌های مهم اسلام زیارت و دیدار با علما می‌باشد، چرا که در پرتو ارتباط مستمر و مداوم با علما و دانشمندان دینی زمینه بهره‌گیری از معارف و علوم الهی نصیب انسان گردیده و هدایت انسان را در مسیر درست تضمین می‌نماید.
امام علی(علیه السلام) می‌فرمایند:
«جَالِسِ الْعُلَمَاءَ تَزْدَدْ عِلْماً»[ تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 47.]؛ «با علما مجالست کن و علمت را زیاد کن».

2. سلام ویژه به عالم

امیرالمؤمنین(علیه السلام) در خصوص حق عالم می‌فرماید:
«وَ إِذَا دَخَلْتَ عَلَیْهِ وَ عِنْدَهُ قَوْمٌ فَسَلِّمْ عَلَیْهِمْ جَمِیعاً وَ خُصَّهُ بِالتَّحِیَّةِ دُونَهُمْ»[ بحار الأنوار، ج 2، ص 43.]؛ «و هر گاه بر او درآئى و گروهى نزدش بودند بر همه آنان سلام کن و درود فرست، و او را بر ایشان به تحیّت و درود اختصاص ده».

3. به پا خواستن در برابر عالم

شخصی از امام صادق(علیه السلام) پرسید: کسى که براى تعظیم و بزرگ داشتن مردى به‌پا ایستد (چگونه است)؟ فرمود: مکروه و ناپسندیده است مگر براى مردى که در دین و آیین عالم و دانشمند است.[ «قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّه(علیه السلام) مَنْ قَامَ مِنْ مَجْلِسِهِ تَعْظِیماً لِرَجُلٍ قَالَ مَکْرُوهٌ إِلَّا لِرَجُلٍ فِی الدِّین»، بحارالأنوار، ج 2، ص 43.]

4. پرهیز از منازعه با عالم

چنان‌که امام موسی کاظم(علیه السلام) فرمود:
«عَظِّمِ الْعالِم لِعِلمِهِ وَدَعْ مُنازَعَتَهُ»[ تحف العقول، النص، ص 394.]؛ «عالم را به جهت علمش تعظیم و احترام کن و با او منازعه منما».
در روایت دیگری امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید:
«در برابر عالم زیاد نگویید که «قال فُلان و قال فُلان خلافاً لقوله»[ اصول کافی، ج1، ص37.]؛ «فلان عالم چه فرموده و فلان عالم دیگر چه مطلبی بر خلاف گفته شما فرموده است».

5. فروتنی و تواضع

پیغمبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده‌اند: از اخلاق مؤمن به خدا و رسول تملّق و چاپلوسى نیست مگر درباره به دست آوردن علم و دانش (که سزاوار است براى معلّم و عالم تملّق و فروتنى نمود).[ «لَیْسَ مِنْ أَخْلَاقِ الْمُؤْمِنِ الْمَلَقُ إِلَّا فِی طَلَبِ الْعِلْم»، بحار الأنوار، ج 2، ص 45.]
در پایان لازم است این نکته را یادآوری نماییم که این همه تکریم و احترام نسبت به عالمان، بدین جهت است که آنان انسان‌های متعهد، راهنمای مردم، مخالف بدعت‌ها، پاسدار اندیشه‌های ناب، طرفدار حقوق محرومان، روشن کننده چراغ امید در دل انسان‌ها هستند، اما کسانی که با وجود سواد و علم ظاهری از تعهد و مسئولیت بهره‌ای نبرده‌اند، سزاوار تکریم نیستند.

در دین مقدس اسلام و سیره عملی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت(علیهم السلام) همواره بر تکریم علمای دین و دانشمندان تأکید شده است.
پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:
«اَکْرِمُوا الْعُلَماءَ فَاِنَّهُمْ وَرَثَةُ الْأَنْبِیاءِ فَمَنْ أَکْرَمَهُمْ فَقَدْ اَکْرَمَ اللهَ وَ رَسُولَهُ»[ نهج الفصاحه، حدیث 450.]؛ «دانشمندان را گرامی دارید که آنها وارثان پیامبرانند و هر که آنان را احترام نماید، خدا و رسولش را احترام نموده است».
امام علی(علیه السلام) فرمود:
«لَا تُحَقِّرَنَّ عَبْداً آتَاهُ اللَّهُ عِلْماً فَإِنَّ اللَّهَ لَمْ یُحَقِّرْهُ حِینَ آتَاهُ إِیَّاه »[ بحار الأنوار، ج 2، ص 44 .]؛ «بنده اى (کسى) را که خدا علم و دانش داده (توفیق عطاء فرموده و اسباب کارش را جور کرده تا علم و دانش آموخته و دانشمند شده) حقیر و کوچک مشمار، زیرا خدا هنگامى که به او علم داده او را حقیر و کوچک نشمرده».
بر همین اساس نیز روایات متعددی نحوه برخورد مناسب با علما و دانشمندان ذکر گردیده که به تعدادی از آنها اشاره می‌نماییم:

1. دیدار و زیارت علما

یکی از توصیه‌های مهم اسلام زیارت و دیدار با علما می‌باشد، چرا که در پرتو ارتباط مستمر و مداوم با علما و دانشمندان دینی زمینه بهره‌گیری از معارف و علوم الهی نصیب انسان گردیده و هدایت انسان را در مسیر درست تضمین می‌نماید.
امام علی(علیه السلام) می‌فرمایند:
«جَالِسِ الْعُلَمَاءَ تَزْدَدْ عِلْماً»[ تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 47.]؛ «با علما مجالست کن و علمت را زیاد کن».

2. سلام ویژه به عالم

امیرالمؤمنین(علیه السلام) در خصوص حق عالم می‌فرماید:
«وَ إِذَا دَخَلْتَ عَلَیْهِ وَ عِنْدَهُ قَوْمٌ فَسَلِّمْ عَلَیْهِمْ جَمِیعاً وَ خُصَّهُ بِالتَّحِیَّةِ دُونَهُمْ»[ بحار الأنوار، ج 2، ص 43.]؛ «و هر گاه بر او درآئى و گروهى نزدش بودند بر همه آنان سلام کن و درود فرست، و او را بر ایشان به تحیّت و درود اختصاص ده».

3. به پا خواستن در برابر عالم

شخصی از امام صادق(علیه السلام) پرسید: کسى که براى تعظیم و بزرگ داشتن مردى به‌پا ایستد (چگونه است)؟ فرمود: مکروه و ناپسندیده است مگر براى مردى که در دین و آیین عالم و دانشمند است.[ «قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّه(علیه السلام) مَنْ قَامَ مِنْ مَجْلِسِهِ تَعْظِیماً لِرَجُلٍ قَالَ مَکْرُوهٌ إِلَّا لِرَجُلٍ فِی الدِّین»، بحارالأنوار، ج 2، ص 43.]

4. پرهیز از منازعه با عالم

چنان‌که امام موسی کاظم(علیه السلام) فرمود:
«عَظِّمِ الْعالِم لِعِلمِهِ وَدَعْ مُنازَعَتَهُ»[ تحف العقول، النص، ص 394.]؛ «عالم را به جهت علمش تعظیم و احترام کن و با او منازعه منما».
در روایت دیگری امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید:
«در برابر عالم زیاد نگویید که «قال فُلان و قال فُلان خلافاً لقوله»[ اصول کافی، ج1، ص37.]؛ «فلان عالم چه فرموده و فلان عالم دیگر چه مطلبی بر خلاف گفته شما فرموده است».

5. فروتنی و تواضع

پیغمبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده‌اند: از اخلاق مؤمن به خدا و رسول تملّق و چاپلوسى نیست مگر درباره به دست آوردن علم و دانش (که سزاوار است براى معلّم و عالم تملّق و فروتنى نمود).[ «لَیْسَ مِنْ أَخْلَاقِ الْمُؤْمِنِ الْمَلَقُ إِلَّا فِی طَلَبِ الْعِلْم»، بحار الأنوار، ج 2، ص 45.]
در پایان لازم است این نکته را یادآوری نماییم که این همه تکریم و احترام نسبت به عالمان، بدین جهت است که آنان انسان‌های متعهد، راهنمای مردم، مخالف بدعت‌ها، پاسدار اندیشه‌های ناب، طرفدار حقوق محرومان، روشن کننده چراغ امید در دل انسان‌ها هستند، اما کسانی که با وجود سواد و علم ظاهری از تعهد و مسئولیت بهره‌ای نبرده‌اند، سزاوار تکریم نیستند.