اگر جهان‌اندیش نباشیم، حقیر می‌شویم/ خنده‌ام می‌گیرد وقتی عده‌ای فقط دغدغه حجاب دختران تهرانی را دارند

ما الآن جهان‌اندیش نیستیم، در اندیشه جهان نیستیم و نمی‌خواهیم جهان را بگیریم. ما اشتباه می‌کنیم که دربارۀ ولایت‌فقیه با همدیگر حرف می‌زنیم، ما باید دربارۀ ولایت‌فقیه با منطقه و جهان حرف بزنیم. ما اشتباه می‌کنیم که دربارۀ حجاب باهم حرف می‌زنیم، ما با یک تجربۀ بین‌المللی در مورد حجاب مواجه هستیم.

به گزارش مشرق، اولین مجلسِ یازدهمین دوره «سوگوارۀ هنر و حماسه» با سخنرانی حجت‌الإسلام پناهیان و شعرخوانی محمدرضا طهماسبی، شب گذشته در دانشگاه هنر برگزار شد.

به‌گزارش روابط عمومیِ هیئت محبین اهل‌بییت(علیهم‌السلام)، این مراسم از دیشب، چهارشنبه، بیست‌ونهم مهر (هفتم محرم) آغاز شده و تا هشتم آبان ادامه دارد.

این برنامه هرشب ساعت 19:30 با برنامه‌های مختلفی همچون دسته دمام‌زنی، شعرخوانی شاعران آیینی و مداحی مداحان اهل‌بیت(علیهم‌السلام) آغاز شده و با سخنرانی حجت‌الاسلام علیرضا پناهیان با موضوع «حماسه‌های آخرالزمان» در ساعت 22 ادامه می‌یابد.

هیئت محبین اهل‌ بیت علیهم‌السلام (هیئت دانشجویان و دانش‌آموختگان هنر و رسانه)، هرسال با همت جمعی از دانشجویان و فعالان هنر و رسانه در دانشکده کاربردی دانشگاه هنر تهران به‌نشانیِ «خیابان ولی‌عصر، بالاتر از چهارراه ولی‌عصر، جنب دانشگاه صنعتی امیرکبیر» برگزار می‌شود. در این هیئت، از هنرهای مختلفی ازجمله شعرخوانی، نقّالی، تصویرسازی، عکاسی و فیلم، موسیقی (دمام‌زنی)، گرافیک، طراحی لباس و کتیبه، فضاسازی و… در برگزاری و فضاسازی سوگواری حضرت اباعبدالله(علیه‌السلام) استفاده می‌شود.

در این گزارش، خلاصه‌ای از سخنرانی شب اول این مراسم، برای علاقه‌مندان ارائه شده است که از نظر می‌گذرانید:

آغاز سلسله‌مباحث حجت‌الإسلام پناهیان درباره «حماسه‌های آخر‌الزمان»

امروز برای حماسه‌سازی باید جهان‌اندیش بود

ما سال‌ها است که در این مراسم دربارۀ حماسه و مسائل پیرامونی آن صحبت می‌کنیم. البته همیشه تناسب بحث با هنر و هنرمندان و فضای هنری تا حدی حفظ شده است. لذا موضوع این جلسه به‌عنوان موضوع مشترک و عام «هنر و حماسه» قرار گرفته است. امسال هم می‌خواهیم درباره حماسه صحبت کنیم؛ منتهی دربارۀ بُعدی از حماسه می‌خواهیم بحث کنیم که از طرفی خیلی از آن غفلت شده است و از طرفی خیلی به آن نیاز داریم. از نظر تاریخی هم هیچ‌وقت ما شرایط امروز را نداشتیم که به این موضوع بپردازیم. در ادبیات کهن ما تقریباً اثری از این بعد از حماسه نیست. در ادبیات دینی ما، در ادبیات اخلاقی ما، در ادبیات معنوی و عرفانی ما تقریباً اثر چندانی از این موضوع نیست. می‌خواهیم این موضوع را در فضای حماسه بررسی کنیم.

حماسه‌های آخرالزمان، حماسه‌های مقتدرانه است

بنده می‌خواهم حماسه را در بُعد آخرالزمان بررسی کنم. حماسه در آخرالزمان تفاوت‌هایی با حماسه در قدیم، در میانه و در ابتدای راه دارد. با حماسۀ فردوسی، با همان افسانه‌ها، تفاوت‌های ماهوی دارد. حماسه در آخرالزمان از یک جنس دیگر است. حماسه‌های ما تا حالا معمولاً مظلومانه بوده‌اند. می‌خواهیم از حماسه‌های مقتدرانه صحبت کنیم. ما در آینده در آستانه برخورد با حماسه‌های مقتدرانه هستیم. این‌ها خیلی با حماسه‌های مظلومانه فرق می‌کنند.

در اسلام حماسه‌ها معمولاً مظلومانه بوده است. حماسۀ اباعبدالله‌الحسین علیه‌السلام، حماسه‌ای از جنس حماسه‌های مظلوم بود. ما الآن در آستانه حماسه‌های مقتدرانه هستیم نه مظلومانه. حماسه دوران دفاع مقدس ما مظلومانه بود؛ ولی حماسه‌ای که الآن یمنی‌ها دارند خلق می‌کنند، طی هشت ماه از هشت سال دفاع‌مقدس ما جلو زدند. ما با انبارهای مهمات آمریکایی که در اختیارمان بود، بعد از چندین سال، به‌زور به موشک دسترسی پیدا کردیم، آن‌هم به‌صورت محدود، ولی آن‌ها فراوان در اختیار دارند. قدرت دارند و حماسه دارند می‌آفرینند. جنس حماسه‌ها دارد متفاوت می‌شود. مختصات این حماسه‌ها را باید شناخت. دشمنان این حماسه‌ها هم دارند تغییر می‌کنند.حماسه‌های آخرالزمان موضوع تأمل‌های ما در این شب‌ها باشد. باهم دراین‌باره صحبت بکنیم.

جهانی‌بودن، اولین ویژگی حماسه‌های آخرالزمانی است / حماسه‌های آخرالزمان، حماسه‌های مقتدرانه است

اولین ویژگی از حماسه‌های آخرالزمان که می‌خواهم بگویم، «جهانی‌بودن» است. جهانی‌بودن و جهانی‌اندیشی، آن نقص بسیار بزرگ نیروهای انقلابی و نیروهای فرهنگی ما و نیروهای هنری و نیروهای حزب‌اللهی و غیر حزب‌اللهی ماست.

اصلاً ما انگار جنس‌مان، جنس جهانی نیست. این نقص بزرگی است. بیشتر از همه هم در سیاستمدارهایمان این نقص است. بعضی اوقات سیاستمدارهای ما منطقه‌ای هم صحبت نمی‌کنند، چه برسد به جهانی! من به کشورهای مختلفی مثل پاکستان، عراق و لبنان سفر کرده‌ام. هرجا رفته‌ام، دیده‌ام جزئیاتی از اخبار ما را می‌دانند که ما خودمان در جریان نیستیم. جالب این است که به مسائل کشور خودشان این‌همه اشراف نداشته‌اند. من بعید می‌دانم سیاستمدارهای ما حتی در نطق‌هایشان همۀ کشورهای منطقه را در نظر بگیرند؛ البته بعضی‌ها ممکن است این کار را بکنند و خرابکاری بکنند. باید این کار را کرد؛ اما درست انجام داد.

یک اتفاقی در این زمینه در ارتباط با مقام معظم رهبری افتاد که برای من خیلی جالب بود. آقا قبل از انتخابات مجلس سال 90، در نمازجمعه صحبت کردند. انتخاباتی بود که بعد از حوادث 88 بود و همه رسانه‌ها تمرکز کرده بودند که ببینند این انتخابات به چه صورت خواهد بود. از طرف دیگر، برخی از گروه‌های سیاسی هم گفته بودند که در انتخابات شرکت نمی‌کنیم. سخنان آقا زمانی بود که مصر و تونس تازه شلوغ شده بود. آقا در حد سه چهار کلمه دربارۀ انتخابات صحبت کردند و گفتند که انتخابات باید خوب برگزار شود و مسائلی از این قبیل. بعد خطبه‌ای به عربی بیان کردند که برای من این جهان‌اندیشی آقا واقعاً درخور تقدیر بود. بعداً، من از شخصی مصری که آنجا بود شنیدم که می‌گفت وقتی سخنان رهبر شما به مصر و میدان اصلی آنجا رسید، تازه ما فهمیدیم که می‌توانیم شعارهای اسلامی بدهیم و شروع به دادن این شعارها کردیم و شعارهای لیبرالی کم‌کم از میدان بیرون رفتند. نگاه آقا برای من خیلی جالب بود. اینکه ایشان انتخابات را به‌عنوان مسئله و دغدغۀ آن دوره نمی‌دانستند و نگاه آقا جهانی بود.

اگر جهان‌اندیش نباشیم، حقیر می‌شویم

ما الآن جهان‌اندیش نیستیم، در اندیشه جهان نیستیم و نمی‌خواهیم جهان را بگیریم. ما اشتباه می‌کنیم که دربارۀ ولایت‌فقیه با همدیگر حرف می‌زنیم، ما باید دربارۀ ولایت‌فقیه با منطقه و جهان حرف بزنیم. ما اشتباه می‌کنیم که دربارۀ حجاب باهم حرف می‌زنیم، ما با یک تجربۀ بین‌المللی در مورد حجاب مواجه هستیم. ما دربارۀ خیلی از مسائل سیاسی و اقتصادی نباید فقط محدوده خودمان را ببینیم و در موردش بحث کنیم. حضرت امام(ره) در سال‌های بعد از انقلاب می‌فرمودند که اکنون وضعیت به‌گونه‌ای نیست که کشورها به اتفاقات جهان در آن‌سوی دنیا بی‌تفاوت باشند، همه مسائل به همدیگر ربط دارد.

ما جهانی نیستیم؛ رایج نیست که در بین ما افراد زبان بلد باشند و آن‌هایی هم که زبان بلد هستند، نمی‌دانند چطور از آن استفاده کنند و این یک ایراد بزرگ اخلاقی و معنوی است. اگر در اندیشۀ یک جهان نباشی، کوچک و حقیر می‌شوی. اکنون امکان تنها زندگی کردن وجود ندارد، امکاناتی وجود دارد مثل موبایل که حتی زندگی خصوصی افراد را هم می‌توانیم در آن‌سوی دنیا مشاهده کنیم. با این امکانات تصاویری را می‌توانید بینید که اگر به آن کشور سفر هم می‌کردید نمی‌توانستید آن‌ها را ببینید.

من وقتی می‌بینم که عناصر فرهنگی ما دغدغه حجاب دختران تهرانی را دارند به خدا قسم خنده‌ام می‌گیرد. جهان‌اندیش نیستیم. من این تعبیر را استفاده می‌کنم که یعنی درباره جهان بیندیشیم، جهان را مسئله‌ی خودمان بدانیم. شما باید همۀ حرف‌های خودتان را به گزاره‌هایی تبدیل کنید که همۀ جهان آن‌ها را بفهمد. این یعنی توجه به مهدویت؛ این یعنی منتظر موعود بودن.

یکی از چیزهایی که در یکی دو سال اخیر خیلی دل مرا برده است، این شهدای اهل افغانستان است که در شام و عراق به شهادت می‌رسند. رفتم خانۀ فرماندۀ تیپ حضرت فاطمه زهرا (س) که در سوریه است. دیدم در اوج نداری، حماسۀ وطنی خلق نمی‌کند، بلکه سراغ حماسه‌های جهانی رفته است. آقا وطن شما افغانستان است، زن ‌و بچۀ شما در یک کشور غریب زندگی می‌کند. بسیاری از آن‌ها در ایران هستند و وقتی به شهادت می‌رسند، هیچ‌کس نیست که به خانوادۀ این‌ها رسیدگی کند. این را می‌دانند، ولی بازهم می‌روند.

حالا ما نمی‌گوییم شما بیایید شهید شوید. شما به فکر آن‌ها باشید، با آن‌ها زندگی کنید، مهم‌ترین اخباری که پیگیری می‌کنید، اخبار یمن باشد، اخبار شام باشد، اخبار جهان باشد. ما تا مسائل جوان‌های اروپا و آمریکا را حل نکنیم کارمان پیش نمی‌رود.

یک‌کمی متفاوت باشیم. بنشینیم و برای مردم مظلوم بحرین گریه کنیم، اشک بریزیم. یکی از لیدرها و افراد سرشناس آن‌ها آمد در جمع جوان‌های مسلمانی که در حضور مقام معظم رهبری جمع شده بودند. پای میکروفون حرفی زد که تن آدم می‌لرزد. من هیچ‌وقت این حرف‌ها را جای دیگری تکرار نمی‌کنم. می‌گفت ما اعتراضی به زندان، شهادت و شکنجه نداریم، فقط وقتی نوامیس ما در معرض تجاوز آن‌ها قرار می‌گیرند، نمی‌توانیم تحمل کنیم. این‌ها دردهای ماست. برای آن غصه بخوریم. حداقل برای آن غصه بخوریم.

ببینید آقای بهجت را. آقازاده‌شان می‌فرمودند در اخبار می‌گفتند یک انفجار در بغداد شده است، ایشان تا مدتی حال‌وروزشان به هم می‌خورد. یک بعد حماسه‌های آخرالزمان همین است. خدا شاهد است من اینجا در مورد امام زمان(عج) حرف می‌زنم، می‌خواهم برای حضرت آماده شویم. اکثر فرماندهان حضرت ایرانی‌ها هستند. تو باید جهانی باشی، این راه پیش روی ماست. ما نمی‌توانیم خودمان را سعادتمند کنیم بدون جهان. نه‌تنها بدون همسایگان، بلکه بدون جهان. ما اگر مقاومت در سوریه و عراق پیروز نشود، ناامن هستیم. زشت‌ترین و بدترین حمله‌ها را داعشی‌ها به ما خواهند کرد که دو ریال نجابت صدام را ندارند؛ خودشان گفتند، هیچ جایی هم عضو نیستند که جواب بدهند. صدام، شهرها را موشک‌باران می‌کرد، باید یکجایی جواب می‌داد، توجیه می‌کرد. این‌ها اصلاً مجبور نیستند توجیه کنند. صدام صد برابر به این‌ها شرف داشت. چه کسانی رفتند جلوی این‌ها به شهادت رسیدند؟ ناجوانمردی است، بی‌انصافی است که شما به فکر آن‌ها نباشید و کلیپ برای آن‌ها درست نکنید. اصلاً در عراق فرصت این کارها را ندارند. این‌ها مسئله‌های ماست. فضای خودمان را بزرگ‌تر کنیم. ما گوهرهایی داریم که این گوهرها عالم‌گیر هستند. ما این گوهرهای خودمان را محدود تلقی نکنیم.