پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب
علی‌محمد شیرازی در سال ۱۲۳۵ ه.ق. در شیراز به دنیا آمد و بعد از گذراندن دوره‌ی معمول تحصیلات خود در این شهر، در سن ۱۹ سالگی روانه‌ی بوشهر شد و تحت کفالت دایی‌اش به تجارت مشغول شد.[۱] به نظر می‌رسد می‌توان دو عامل را در بوشهر، سبب انحراف باب دانست. در این مقاله آن دو عامل را بررسی خواهیم کرد.
اول: ارتباط علی‌محمد شیرازی با کمپانی ساسون: کمپانی دیوید ساسون در سال ۱۸۳۲ میلادی در بمبئی تشکیل شد و در سراسر کشورهای مشرق زمین دارای شعبه بود و به مبادلات مالی گسترده در مقیاس جهانی دست می‌زد. یکی از شعب این کمپانی استعماری، در بوشهر قرار داشت و متعلق به عده‌ای از یهودیان بغداد بود که در راستای اهداف دولت استعماری بریتانیا، به کار تولید و فن‌آوری تریاک مشغول بودند. بر اساس شواهد موجود وی بیش از پنج سال با این کمپانی استعماری در ارتباط بود.[۲]دوم: ریاضت‌های غیر شرعی علی‌محمد شیرازی: علی‌محمد شیرازی در اوان جوانی -هنگامی که در بوشهر نزد عمویش مشغول کسب و تجارت بود- به ریاضت غیرشرعی که شیوه‌ی دراویش و صوفیه بود، روی آورد. او روزها و در آن آفتاب گرم و سوزان بوشهر، که گاهی درجه‌ی گرمی هوا به ۴۲ درجه می‌رسید، با سر برهنه بر بالای بام می‌رفت و به گمان خودش به تسخیر شمس می‌پرداخت. به همین سبب تعادل مزاج و روحی خود را از دست داده بود. [۳]حاصل اینکه این دو عامل در انحراف علی‌محمد شیرازی بی‌تأثیر نبوده‌اند. از یک‌طرف ریاضت‌های غیر شرعی، تکبر و حب ریاست طلبی را در او زنده کرده بود و بعدها همین عامل سبب شد تا دالگورکی، جاسوس زبردست روسی،[۴] او را مهره‌ی مناسبی برای تفرقه در عالم اسلام انتخاب کند و از طرف دیگر این احتمال وجود دارد که باب در اثر ارتباط با کمپانی ساسون و با تحریک و تشویق یهودیان، ادعای جانشینی سید کاظم رشتی و سپس آن ادعاهای کذایی را کرده است.
پی‌نوشت ها:
[۱]. محمد محمدی اشتهاردی، بابی‌گری و بهائی‌گری، قم، انتشاراتی ناصر، ۱۳۷۸ ش، ص ۴۳.
[۲]. زرسالاران یهودی و پارسی استعمار بریتانیا و ایران، عبدالله شهبازی، تهران، مؤسسه‌ی مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ۱۳۷۷ ش، ج ۲، ص ۳۳۲ و ۱۱۷.
[۳]. جهت مطالعه‌ی بیشتر بنگرید به مقاله‌ی: ریاضت غیر شرعی، شروع انحراف باب
[۴]. جهت مطالعه‌ی بیشتر بنگرید به مقاله‌ی: چگونگی ایجاد بابیت و بهائیت توسط دالگورکی