نقش واشنگتن در ظهور داعش

مدیر سابق اطلاعات دفاعی پنتاگون اخیرا در مصاحبه با شبکه الجزیره به صراحت به نقش آمریکا در شکل‌گیری گروه تروریستی داعش اذعان کرده و گفت رشد گروه‌های افراط‌گرا در سوریه حاصل یک «تصمیم ارادی» از سوی دولت آمریکا بود.

«مایکل فلین» مدیر سابق آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا اخیرا در مصاحبه با شبکه الجزیره اظهاراتی را مطرح کرد که موید سندی است که چندی قبل بر اساس قانون آزادی اطلاعات در معرض دید عموم قرار گرفت.

گزارش آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا (DIA) که پیش از این تحت عنوان «سری» طبقه‌بندی شده بود و به تاریخ ۱۲ آگوست ۲۰۱۲ (۲۱ مرداد ۱۳۹۱) بازمی‌گردد، به طور گسترده‌ای بین سازمان‌های دولتی از جمله فرماندهی مرکزی آمریکا، سازمان سیا، اف‌بی‌آی، وزارت امنیت داخلی، وزارت خارجه و دیگر نهادها توزیع شده است. این سند نشان می‌دهد سازمان اطلاعات آمریکا اوایل سال ۲۰۱۲ ظهور داعش در عراق را پیش‌بینی کرده اما به جای آنکه به‌عنوان یک تهدید منظور شود، در این گزارش این گروه تروریستی به‌عنوان یک دارایی راهبردی برای آمریکا متصور شده است.

این سند یکی از مواردی است که در مصاحبه «مهدی حسن» مجری الجزیره با فلین مطرح می‌شود و در کمال تعجب این مقام ارشد بازنشسته آمریکایی نه فقط تلاش نمی‌کند آن را زیر سوال ببرد، بلکه درستی آن را تائید کرده و می‌گوید بی‌توجهی به قدرت گرفتن گروه‌های افراط‌گرا در سوریه، یک «تصمیم ارادی» از سوی دولت آمریکا بود.

فلین همچنین تصریح می کند که اهمیت این سند و تبعات آن را به مقامات ارشد خود گوشزد کرده، اما آن‌ها به عمد آن را نادیده گرفته‌اند.

او در این مورد گفته است که بی‌توجهی به این سند، «یک تصمیم از روی اراده بود… این تصمیمی از روی اراده برای انجام آن چیزی بود که آن‌ها دارند انجام می‌دهند. شما واقعا باید از رئیس‌جمهور سوال کنید که واقعا او دارد چه کار می‌کند و چه سیاستی در دستور کار است.»

مطابق این اسناد «باراک اوباما» رئیس‌جمهوری آمریکا از اکتبر سال ۲۰۱۱ تا اوایل سپتامبر ۲۰۱۲ از ارسال سلاح از بنغازی به معارضان سوریه اطلاع داشته و علی‌رغم تحریم تسلیحاتی سازمان ملل علیه سوریه اقدامی برای متوقف کردن آن انجام نداده است.

موضوع دیگری که از اسناد منتشر شده بر می‌آید این است که تشکیل گروه داعش در مرز سوریه و عراق بر پایه اطلاعاتی که دولت آمریکا در سال ۲۰۱۲ در اختیار داشته موضوعی کاملاً قابل پیش‌بینی بوده است.

وزارت دفاع آمریکا در یکی از این اسناد به صراحت به سابقه تروریستی معارضان سوریه اشاره می‌کند. در این سند آمده است: «سلفی‌ها، اخوان‌المسلمین و القاعده عراق نیروهای اصلی هدایت‌کننده شورش‌ها در سوریه هستند. القاعده عراق با سوریه آشنا است. القاعده عراق در سوریه آموزش دیده و سپس به عراق نفوذ کرده است. القاعده عراق از ابتدا از مخالفان سوریه حمایت کرده است.» (جزئیات بیشتر)

اما این اولین بار نیست که در میان گفته‌های شخصیت‌های آمریکایی سرنخ‌هایی از نقش واشنگتن و متحدان آن در شکل‌گیری داعش مشخص می‌شود. پیش از این، «وسلی کلارک» فرمانده اسبق فرماندهی کل نیروهای پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) طی اظهاراتی مشابه، هدف از شکل گیری داعش را مقابله با حزب الله لبنان و محور ضداسرائیلی دانسته بود.

وی اسفند ماه سال گذشته به سی‌ان‌ان گفته بود: «ببینید، داعش با منابع مالی دوستان و متحدان ما شکل گرفت.»

کلارک افزود: «چراکه وقتی شما کسانی را می‌خواهید که باید تا پای مرگ با حزب‌الله بجنگند، نمی‌توانید اطلاعیه بدهید و بگویید بیائید در جنگ ثبت نام کنید، چون می‌خواهیم جهان را به مکانی بهتر تبدیل کنیم، بلکه شما می‌روید دنبال آدم‌های متعصب، می‌روید دنبال بنیادگراهای مذهبی، چون آن‌ها هستند که حاضرند با حزب‌الله مبارزه کنند.» (جزئیات بیشتر)

اذعان به نقش آمریکا و متحدان آن به شکل گیری داعش و گروه های تروریستی فعال در سوریه، تنها به مقامات بازنشسته آمریکایی محدود نمی‌شود.

مهر ماه سال گذشته بود که اظهارات جو بایدن معاون کنونی رئیس جمهور آمریکا در مورد داعش خبرساز شد. وی که در دانشگاه «هاروارد» درباره روابط خارجی سخنرانی می‌کرد، در مورد تحولات سوریه گفت: «گلایه همیشگی من این بود که بزرگترین مسئله ما متحدانمان هستند. متحدان ما در منطقه، بزرگترین مسئله ما در سوریه بودند.»

معاون رئیس‌جمهور آمریکا افزود: «ترک‌ها دوستان فوق‌العاده‌ای هستند و من همیشه روابط بسیار خوبی با اردوغان داشته‌ام و زمان زیادی را با او گذرانده‌ام. سعودی‌ها، اماراتی‌ها و بقیه. آن‌ها چه کار می‌کردند؟ آن‌ها آنقدر مصمم به کنار زدن (بشار) اسد و در اصل یک جنگ نیابتی شیعی-سنی بودند… که صدها میلیون دلار و ده‌ها و صدها هزار تن تسلیحات را برای هر کسی که با اسد می‌جنگید، روانه کردند، بدون در نظر گرفتن اینکه افرادی که در حال دریافت این کمک‌ها بودند، النصره، القاعده و عوامل افراط‌‌گرای جهادی بودند که از دیگر بخش‌های جهان آمده‌اند.» (جزئیات بیشتر)

حالا اظهارات اخیر فلین و سند پنتاگون پازل پیشین را کامل می‌کند و دیگر تردیدی باقی نمی‌ماند که داعش و هسته‌های تروریستی فعال در سوریه، با پشتیبانی مالی عربستان، ترکیه و دیگر کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، با نظارت و آگاهی آمریکا و کشورهای غربی و بر اساس «تصمیمی ارادی» برای ضربه زدن به محور مقاومت، از طریق تضعیف یکی از ارکان اصلی آن یعنی سوریه، بوده است.

در ادامه متن کامل این بخش از اظهارات فلین آمده است:

الجزیره: آقای فلین، رئیس سابق شما، رئیس‌جمهور اوباما گفته است که هدف وی تضعیف و نهایتا نابودی داعش است. الان یک سال از آغاز عملیات علیه داعش می‌گذرد. به نظرتان او چقدر به این هدف نزدیک شده است؟ آیا او در حال نابودی این گروه است یا آیا دستکم دارد آن را تضعیف می‌کند؟

فلین: فکر می‌کنم که ما در حال تضعیف آن‌ها هستیم،‌ اما فکر نمی‌کنم که این سازمان را نابود کنیم، شاید باعث شویم که آن‌ها نامشان را تغییر دهند، اما تصور نمی‌کنم که اصلا آن‌ها را نابود کنیم، چراکه نابود کردن به معنی از بین بردن کامل توان نظامی آن‌هاست، که این عبارت درستی نیست و به نظرم وی باید دقیق‌تر صحبت کند و نباید از این عبارات استفاده می‌کرد. به نظرم او باید هدف در دسترسی را مطرح می‌کرد، که به عقیده‌ام تغییر رفتار آن‌ها است.

الجزیره: پس این هدف غیرواقع‌بینانه است؟

فلین: بله، غیرواقع‌بینانه است.

الجزیره: شما برای دو سال در دولت وی به عنوان رئیس اطلاعات دفاعی پنتاگون فعالیت کردید و حالا دیگر خارج از دولت هستید. شما منتقد برخی اقدامات بوده‌اید. اگر شما بودید، در عراق در برابر داعش چه می‌کردید؟

فلین: خوب، من تصور می‌کنم که ما باید بیشتر به آنچه کشورهای عربی در خاورمیانه دارند می‌گویند، توجه می‌کردیم. تصور می‌کنم که اکنون بسیاری از سران کشورهای عربی وجود دارند که به حمایت ایالات متحده نیاز دارند، اما در عین حال می‌دانند که باید به جای آنکه منتظر باشند ایالات متحده رهبری قدرتمندانه‌تری از خود نشان دهند، خود با هم کار کنند. الان واقعا تصور نمی‌کنم که ما داریم این کار را انجام می‌دهیم و سال‌‌هاست که زمان زیادی را به هدر داده‌ایم و در شکست دادن این دشمن، این تهدید، ناکارآمد بوده‌ایم.

الجزیره: شما به سران کشورهای عربی اشاره کردید. بسیاری از این سران اعلام کرده‌اند که بیائید داعش را شکست دهیم، بیائید با آن مبارزه کنیم، بیائید اعتبار آن‌ها را از بین ببریم، اما در عین حال تصریح کرده‌‌اند که شما نباید جهان عرب را مقصر قلمداد کنید. اینکه مسلمانان و اسلام را به خاطر اقدامات این گروه، متهم نکنید. اما شما چندی قبل در مصاحبه با فاکس نیوز گفتید که «من برای یک دهه با اسلام یا عناصری در درون اسلام، در جنگ بوده‌ام»، آیا این به معنی جنگ تمدن‌ها است، یعنی همان چیزی که داعش هم دارد می‌گوید؟

فلین: ما نباید خودمان را گول بزنیم، ما با عنصری در درون جهان اسلام، درون اسلام مواجه هستیم که اگر کاری برایش انجام نشود، آن را به چیزی بد تبدیل می‌کند. آن‌ها از عناصری در اسلام به نحوی خطرناک استفاده می‌کنند و اگر عناصر میانه‌رو اسلام، عناصر حامی میانه‌رو در اسلام در برابر آن بایستند، من اطمینان دارم که می‌توان آن را شکست داد.

الجزیره: فقط در مورد ادبیاتی که به کار بردید، استفاده از عبارت جنگ با اسلام، لفظ مفیدی نیست. شما با استفاده از این ادبیات باعث می‌شوید که آن‌ها با گفتن اینکه “به دنبال دفاع از اسلام هستیم”، یارگیری کنند.

فلین: ما با بخشی رادیکال از اسلام در جنگ هستیم، یک ایدئولوژی سیاسی بر مبنای اسلام و این چیزی است که من به آن معتقدم… من با افرادی از القاعده، از طالبان دیدار کرده‌ام که خوب هم سن من و تحصیل کرده هستند. من از آن‌ها پرسیده‌ام که خوب چرا با یکدیگر می‌جنگند؟ بهانه شما برای جنگیدن چیست و اگر بهانه‌تان این است که غرب بد است یا اینکه یهودیان در اسرائیل بد هستند، خوب این بهانه خوبی نیست.

الجزیره: بسیاری از کارشناسان تروریسم که با این افراد صحبت کرده‌اند، می‌گویند که این افراد گروه‌های سیاسی هستند، همانطور که خودتان هم گفتید از مذهب به عنوان پوشش استفاده می‌کنند.

فلین: من موافق نیستم. رهبران اصلی آن‌ها واقعا به صورتی جدی معتقدند این نسخه صحیح اسلام است و این نسخه درستی است.

الجزیره: اما گزارش‌هایی وجود دارد که بسیاری از سران این گروه از بعثی‌های سابق رژیم صدام هستند و نه مذهبیون متعصب، آنطور که شما می‌گوئید. منظورم این است که مثلا ام‌آی۵، آژانس اطلاعات داخلی بریتانیا چند سال قبل چند صد تروریست را مورد مطالعه قرار داد و نوشت «شمار زیادی از این افراد که درگیر اقدامات تروریستی هستند، به جای آنکه متعصبین مذهبی باشند، کسانی‌اند که آداب دینی را به طور مرتب به جای نمی‌آورند و می‌توان گفت که تازه‌کاران دینی هستند.»

فلین: من با این مخالف نیستم، اما به شما می‌گویم که شمار زیادی از رهبران وجود دارند، هم در القاعده و هم این گروه که ما به آن داعش می‌گوئیم، که باورهای مذهبی قدرتمندی دارند.

الجزیره: که به همین دلیل شما این را یک جنگ مذهبی می‌دانید؟

فلین: من تصور می‌کنم که این یک جنگ سیاسی است، یک جنگ سیاسی که آن‌ها در آن از بهانه‌هایی که دارند استفاده می‌کنند.

الجزیره: من کاملا با شما موافقم، اما نگرانم که شما این بهانه‌ را زیادی بزرگ کنید و به آن‌ها اجازه استفاده از ‌آن را داده و به آن‌‌ها مشروعیت دهید.

فلین: به نظر من، این یک ایدئولوژی سیاسی بر مبنای مذهب است و به عقیده من ما باید این مسئله را درک کنیم.

الجزیره: خوب شما به جای آنکه به دنبال آن ایدئولوژی بروید، به دنبال مذهب رفته‌اید.

فلین: نه الزاما.

الجزیره: اما زمانی که می‌گوئید ما در جنگ با اسلام هستیم، همین منظور را می‌رسانید.

فلین: اگر این یک ایدئولوژی سیاسی است، درست است.

الجزیره: خوب، شما در غرب به خصوص در ایالات متحده حرف‌های زیادی در مورد مذهب، اسلام، داعش و مسئولیت مربوط به آن می‌شنوید. یا اینکه گفته می‌شود مقصر دولت تحت رهبری شیعیان در بغداد است که در سال‌های اخیر اشتباهاتی کرده است. می‌شنوید که می‌گویند تقصیر (بشار) اسد و سرکوبگری در سوریه است. می‌شنوید که کشورهای خلیج (فارس) به دلیل حمایت ادعایی از برخی گروه‌ها متهم می‌شوند. اما در مورد مسئولیت خود آمریکا در این بحران بسیار اندک شنیده‌ایم. ژنرال آیا این درست نیست که اگر ایالات متحده در سال ۲۰۰۳ به عراق حمله و آن را اشغال نکرده بود، امروز داعشی هم در عراق وجود نداشت؟

فلین: بله، من تصور می‌کنم زمانی که به گذشته نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که اشتباهات راهبردی‌ای انجام گرفته است. می‌دانید، باید به ۵۰، ۶۰ یا ۷۰ سال گذشته بنگرید یا حتی قبل‌تر از آن. ما روی آتشی که وجود داشت، بنزین ریختیم.

الجزیره: با تجاوز به عراق؟

فلین: بله، کاملا. هیچ تردیدی وجود ندارد، هیچ شکی نیست. منظورم این است که خوب تاریخ با تصمیماتی که در سال ۲۰۰۳ گرفته شد، مهربان نخواهد بود. اگر وارد عراق نمی‌شدیم، قطعا اینطور نمی‌شد.

الجزیره: نه فقط در عراق، بلکه در سوریه نیز، شما هم در گذشته گفته‌اید که این دولت (آمریکا) مرتکب اشتباه شده است. اما بسیاری می‌توانند بگویند که ایالات متحده ظهور داعش را مشاهده کرد، اما چشم خود را بر آن بست، یا حتی بگویند که آن را به عنوان یک نقطه مقابل در برابر اسد تشویق کرد. آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا هم که شما مدیر آن بودید، در گزارشی محرمانه در آگوست ۲۰۱۲ اینطور گفته است: «این احتمال وجود دارد که هسته‌‌های اعلام‌شده و اعلام‌‌نشده شکل بگیرند…

فلین: (با خنده) خیلی هم محرمانه نیست…

الجزیره: نه، دیگر محرمانه نیست، چون بر اساس قانون آزادی منتشر شده و می‌گوید که «این احتمال وجود دارد که هسته‌های اعلام‌شده و اعلام‌نشده‌ سلفی در شرق سوریه شکل بگیرند و این دقیقا چیزی است که قدرت‌های حامی اپوزیسیون برای منزوی کردن رژیم سوریه می‌خواهند.» ایالات متحده دید که خلافت داعش در حال ظهور است، اما هیچ کاری انجام نداد.

فلین: بله، من فکر می‌کنم که ما درست متوجه نشدیم، منظورم این است که اشتباه بزرگی کردیم. خوب در مراحل خیلی ابتدایی بود و ما داریم در مورد ۴ سال تلاش صحبت می‌کنیم. اغلب افراد یادشان نخواهد بود که چند سال قبل ارتش آزاد بود و اینکه آن‌ها الان کجا هستند؟ اینکه النصره الان کجاست و چه تغییراتی کرده‌اند. خوب وقتی شما وارد نشوید و به آن افراد کمک نکنید، آن‌ها راه‌های دیگری برای رسیدن به اهدافشان می‌یابند. تصور می‌کنم آنچه ما به آن‌ها اجازه دادیم، (این بود که) اجازه دادیم که افراط‌گرایان وارد شوند.

الجزیره: خوب چرا اجازه دادید؟ شما آن زمان سمت داشتید، شما در آژانس دفاعی بودید ژنرال.

فلین: خوب این به موضوعات سیاستگذاری برمی‌گردد.

الجزیره: (با نشان دادن متن سند) خوب من از روی این سند نقل کردم. آیا شما این سند را در سال ۲۰۱۲، دیدید؟ آیا این سند روی میز شما نیامد؟

فلین: چرا، من توجه بسیاری هم به آن کردم.

الجزیره: خوب زمانی که شما این را دیدید، آیا تلفن را برنداشتید و (به مقامات ارشد) بگوئید که دارید چه کار می‌کنید؟

فلین: مطمئنا، خوب این اطلاعاتی است که ارائه می‌شود…

الجزیره: خوب شما چه کردید؟

فلین: من در مورد آن بحث کردم.

الجزیره: آیا نگفتید که ما نباید از این‌ها حمایت کنیم؟

فلین: چرا این کار را کردم. ما در مورد گروه‌هایی که آنجا بودند بحث کردیم و گفتیم که افرادی دخیل هستند چه کسانی هستند؟ و من به شما می‌گویم که معتقدم که اطلاعات بسیار روشن بود. بحث این بود که آیا سیاستمان هم به همان اندازه‌ای که لازم بود روشن، مشخص و دقیق بود یا نه. من معتقدم که اینطور نبود.

الجزیره: فقط، برای شفاف شدن مسئله در مورد چیزی که گفتید، که ما باید از شورشی‌ها حمایت می‌کردیم و در دولت هم گفتید که…

فلین: ما باید زودتر اقدامات بیشتری در مقایسه با آنچه انجام دادیم، انجام می‌دادیم، اما ما مدام مسئله را به تعویق انداختیم.

الجزیره: خوب فقط برای شفاف شدن مسئله برای بینندگان. آژانس تحت مدیریت شما، سه سال قبل، در سال ۲۰۱۲ گفت «سلفی‌ها، اخوان‌المسلمین و القاعده در عراق، نیروهای اصلی پیش برنده رخدادها در سوریه هستند.» در سال ۲۰۱۲، آمریکا در حال هماهنگی کمک به انتقال تسلیحات به همین گروه‌ها بود. چرا شما اگر نگران ظهور آن‌ها بودید آن را (ارسال سلاح) متوقف نکردید؟

فلین: از اینکه بگویم وظیفه من نبود نفرت دارم، اما کار من این بود که از دقت اطلاعاتی که ارائه می‌شود اطمینان حاصل کنیم. من می‌گویم که این به پیش از سال ۲۰۱۲ بازمی‌گردد، زمانی که در عراق باید در سال ۲۰۱۱ در مورد خروج نیروها تصمیم‌گیری می‌کردیم. منظورم این است که کاملا مشخص بود که قرار است با چه چیزی مواجه شویم.

الجزیره: من صراحت شما را می‌ستایم. اما پیش از آنکه جلوتر برویم، برای شفاف‌ شدن مسئله می‌پرسم. یعنی دولت همان زمان می‌دانست که چنین گروه‌هایی هستند و این تحلیل را هم دیده بود و شما هم علیه آن استدلال کرده بودید. خوب چه کسی به آن گوش نداد؟

فلین: خوب دولت.

الجزیره: یعنی دولت چشم خود را بست؟

فلین: نمی‌دانم چشم بستن باشد یا نه. به نظرم یک تصمیم بود، یک تصمیم از روی اراده بود.

الجزیره: تصمیمی از روی اراده برای حمایت از شورشی که عناصر سلفی، القاعده و اخوان المسلمین در آن حضور داشتند؟

فلین: این تصمیمی از روی اراده برای انجام آن چیزی بود که آن‌ها دارند انجام می‌دهند. و شما واقعا باید از رئیس‌جمهور سوال کنید که واقعا او دارد چه کار می‌کند و چه سیاستی در دستور کار است؟ چون این واقعا بسیار بسیار گیج‌کننده است. مهدی من امروز اینجا نشسته‌ام و نمی‌دانم که دقیقا (سیاست دولت آمریکا) چیست.