رقیب و عتید نام فرشته ها

– نام آن دو فرشته: « رقیب» و « عتید» می باشد.
2- « إِذْ یَتَلَقَّی الْمُتَلَقِّیانِ عَنِ الْیَمِینِ وَ عَنِ الشِّمالِ قَعِیدٌ * ما یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلاَّ لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ ـــ به خاطر بیاورید هنگامی که دو فرشته راست و چپ که ملازم انسان هستند اعمال او را دریافت می دارند * هیچ سخنی را انسان تلفظ نمی کند مگر اینکه نزد آن فرشته ای مراقب و آماده برای انجام ماموریت است»( ق/ 17 و 18 ؛ تفسیر نمونه، ج 22، ص: 243).
« رقیب» به معنی مراقب و « عتید» به معنی کسی است که مهیای انجام کار است. لذا به اسبی که مهیای دویدن است « فرس عتید» می گویند، و به کسی که چیزی را ذخیره و نگهداری می کند نیز «عتید» گفته می شود (از ماده «عتاد» بر وزن جهاد به معنی ذخیره کردن).
3- غالب مفسران معتقدند که « رقیب» و « عتید» همان دو فرشته ای است که در آیه به عنوان « متلقیان» از آنها یاد شده است؛ فرشته سمت راست نامش « رقیب» و فرشته سمت چپ نامش « عتید» است، گرچه آیه مورد بحث صراحتی در این مطلب ندارد، ولی با ملاحظه مجموع آیات چنین تفسیری بعید به نظر نمی رسد.
4- در قرآن و روایات از این دو ملک با توجه به وظیفه شان «کراما کاتبین=کاتبان بزرگوار اعمال» (انفطار/ 11)، «کاتبان حسنات و کاتبان سیئات»( صحیفه سجادیه/ دعای 11 : دعاؤه بخواتیم الخیر) ، « صاحب الیمین و صاحب الشمال» و « صاحب حسنات و صاحب سیئات» (کنز الدقائق ،چ اول ، تهران، وزارت ارشاد ف 1368 ش ، ج 14 ف ص 168 و 169) نام برده شده است.
5- در اینکه این دو فرشته چه سخنانی را می نویسند؟ در میان مفسران گفتگو است:
جمعی معتقدند همه را می نویسند، حتی ناله ای را که دردمند در موقع درد سر می دهد! در حالی که بعضی دیگر عقیده دارند تنها الفاظ خیر و شر و واجب و مستحبّ یا حرام و مکروه را می نویسند و کاری به مباحات ندارند.
اما عمومیت تعبیر آیه نشان می دهد که تمامی الفاظ و گفتار آدمی ثبت می شود.
جالب اینکه در حدیثی از امام صادق علیه السلام آمده است که :
« ان المؤمنین اذا قعدا یتحدثان قالت الحفظة بعضها لبعض اعتزلوا بنا، فلعل لهما سرا و قد ستر اللَّه علیهما! ـــ هنگامی که دو مؤمن کنار هم می نشینند و بحثهای خصوصی می کنند، حافظان اعمال به یکدیگر می گویند: ما باید کنار رویم، شاید آنها سری دارند که خداوند آن را مستور داشته».
راوی می گوید: مگر خداوند عز و جل نمی فرماید «ما یَلْفِظُ مِنْ قَوْلٍ إِلَّا لَدَیْهِ رَقِیبٌ عَتِیدٌ ـــ هیچ سخنی انسان نمی گوید مگر اینکه فرشته مراقب و آماده ثبت اعمال نزد آن حاضر است»؟
امام فرمود:
« ان کانت الحفظة لا تسمع فان عالم السر یسمع و یری ـــ اگر حافظان سخنان آنها را نشنوند خداوندی که از اسرار با خبر است می شنود و می بیند!»(اصول کافی مطابق نقل نور الثقلین جلد 5 صفحه 110)
از این روایت استفاده می شود که خداوند برای اکرام و احترام مؤمن بعضی از سخنان او را که جنبه سری دارد از آنها مکتوم می دارد، ولی خودش حافظ تمام این اسرار است(تفسیر نمونه، ج 22، ص: 249 تا ص: 251)
برای شناخت بیشتز از فرشتگان به کتاب تفسیر نمونه نوشته آیت الله ناصر شیرازی به این جلدهای می توانید (این آدرس براساس چاپ 1370 می باشد، دارالاکتب الاسلامیه) مراجعه کنید:
1. ویژگی های ملائکه، ج 18 تفسیر نمونه، ص 173 به بعد ج 18 تفسیر نمونه، ص 169-166ج 26، ص 58-193
ج 13، ص 388
ج 21، ص 29
ج 19، ص 183-332
ج 26، ص 136
ج 25، ص10-16
ج 8، ص 256
ج 14، ص 50
ج 22، ص 308،
ج 17، ص 219
ج 7، ص 103
فرشتگان در روایت معصومین:
ج 18، ص 167، 175
اقسام فرشتگان:
ج 19، ص 11
تعداد فرشتگان:
ج 18، ص 175
ج 25، ص 243
فرشتگان حامل عشق:
ج 24، ص 451
فرشتگان آماده مأموریت:
ج 19، ص 7
فرشتگان دائم السجود:
ج 20، ص 351
ج 11، ص 256
فرشتگان محافظان:
ج 10، ص 141
ج 5، ص 274
ج 22، ص 247
ج 18، ص 176
ج 26، ص 224
ج 4، ص 343
ج 26، ص 225
فرشتگان کرام:
ج 26، ص 134
فرشته وحی:
ج 15، ص 346
چهار فرشته مقرب الهی و میکائیل:
ج 1، ص 364-363 و ص 374
و به المیزان (آدرس فوق براساس متن عربی المیزان است نه فارسی)علامه طباطبائی می توانید به این جلدها مراجعه کنید.
ج 14، ص 281
ج 16، ص 372
ج 3، ص 191
ج 17، ص 7
ج 19، ص 334