شغل پیامبر(ص) قبل و بعد از بعثت

جواب اجمالی : پیامبر قبل از بعثت به شغل چوپانی و دام داری و سپس تجارت مشغول بودند در برخی از منابع از کشاورزی و باغبانی در مکه و مدینه توسط پیامبر(ص) یاد شده است اما پس از بعثت به نبوت و بیان قرآن و رفع و رجوع مشکلات مسلمانان در احکام و رفع خصومات و قضاوت و داوری در کنار نبوت مشغول بودند . توضیح بیشتر : در این که حضرت محمد(ص) شغلى داشتند و با آن زندگى خود را تأمین می کردند، تردید نیست. پیامبرى که همه را به داشتن شغل و کسب حلال تشویق می کند، نمی شود که خودش کسب حلال نداشته باشد.
از پیامبر اسلام نقل شده که فرمود: کُلُوا مِن کَدِّ اَیدیکُم . از دست رنج خود بخورید . بحار، ج 66، ص 314، چاپ ایران
اَزْکَى الأعمالِ کَسبُ الْمَرءِ بِیَدِهِ . پاکیزه ترین کارها، کارِ دستِ خود انسان است . میزان الحکمة، ج 3، ص 2699.
منابع تاریخى، درباره شغل پیامبر(صلى الله علیه وآله) قبل از هجرت، از شبانى و بازرگانى و کشاورزی یاد کرده اند.
پیامبر(ص) در پاسخ این سؤال که آیا شما نیز شبانى کرده اید، آن را تأیید کرد و از دو محل از محله هاى مکه، به نام هاى قراریط (ابن سعد ، الطبقات الکبرى، ج 1، ص 101 . ) و اجیاد، (مقریزى، امتاع الاسماع، ج 1، ص 9. )ئ به عنوان محل شبانى گوسفندان یاد کرد.
حضرت می فرمود: «خداوند، هیچ پیامبرى را مبعوث نفرمود؛ مگر این که چوپان گوسفندان بوده است». (الطبقات الکبرى، ج 1، ص 100.)
مولوی در مثنوى معنوى چنین آورده :
مصطفى فرمود خود که هر نبی
کرد چوپانیش، برنا یا صبى
بى شبانى کردن و آن امتحان
حق ندادش پیشوایى جهان
تا شود پیدا وقار و صبرشان
کردشان پیش از نبوت حق شبان
گفت سایل هم تو نیز اى پهلوان؟
گفت من هم بوده ام اى دهرى شبان
گویا این پیشه تا پیش از بعثت ادامه داشته است. (الطبقات الکبرى، ج 1، ص 101. )
به هر حال، آرامش دشت و بادیه براى حضرت، از ماندن در میان مشرکان و بت پرستان مکه، پسندیده تر بود.
حضرت محمد(صلى الله علیه وآله)، علاوه بر شبانى، بازرگانى و تجارت نیز کرده است. در تاریخ از پذیرش پیشنهاد خدیجه براى سفر تجارتى از سوى محمد(صلى الله علیه وآله)، یاد شده است که حضرت این سفر را انجام داد و در این سفر، چند برابر دیگران سود برد. در این سفر، میسره، غلام خدیجه نیز پیامبر را همراهى مى‌کرد. ( السیرة الحلبیه، ج 1، ص 147.)
پیامبر در دوران رسالت نیز می‌فرمود: هرگز کسى غذایى بهتر از دسترنج خود نخورد. (مسند احمد، ج 4، ص 132.)
شهید مطهری در این باره چنین می گویند: جز شبانی و بازرگانی، شغل و کار دیگری را ما از ایشان سراغ نداریم. بسیاری از پیغمبران در دوران قبل از رسالتشان شبانی می کرده اند (حالا این چه راز الهی ای دارد، ما درست نمی دانیم) همچنانکه موسی شبانی کرده است. پیغمبر اکرم هم قدر مسلّم این است که شبانی می کرده است. گوسفندانی را با خودش به صحرا می برده است، رعایت می کرده و می چرانیده و بر می گشته است. بازرگانی هم که کرده است. با اینکه یک سفر، سفر اولی بود که خودش به بازرگانی می رفت (فقط یک سفر در دوازده سالگی همراه عمویش رفته بود) آن سفر را با چنان مهارتی انجام داد که موجب تعجب همگان شد.
مجموعه آثار شهید مطهری ج14 ـ سیری در سیره نبوی صفحه195 الی 196.
پیامبر پس از بعثت نیز به کشاورزی و باغبانی مشغول بود . نام این باغها عبارت بود از: المیثب، الصائفة، الدّلال، حسنى، برقة، الأعواف و مشربة أم إبراهیم (ابن حجر عسقلانى، الإصابة فى تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و على محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1415ق) ج6، ص46.
شغل پیامبر پس از بعثت ، رسالت و حکومت و قضاوت و داروی ورفع خصومات و اداره جامعه بوده است .
منابع جهت مطالعه بیشتر :
– مجلسی، بحار الانوار، (بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1403ق) ج 63، ص 314.
– محمدی ری شهری، میزان الحکمة، (دار الحدیث، چ اول، 1416ق) ج 3، ص 2699.
– حر عاملی، وسائل الشیعه، (تحقیق و تعلیق: محمد رازی و حسن شعرانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ) ج 12، ص 22، باب 9، ح 1.
– سیره ابن هشام، ج 1، ص 176، چاپ مصر
– سنن النبی – علامه طباطبایی
– فروغ ابدیت – جعفر سبحانی
– الصحیح من سیره النبی – جعفر مرتضی عاملی