در ابتدا باید دانست رتبه بندی کارهای خیر بر اساس ارزش ذاتی مستقل و یا ارزش عرضی و مقدمه ای آن است.به طور مثال ارزش دفاع برای حفظ حق حیات است به طوری که اگر دفاع از مال موجب خطر برای جان شود در این صورت دفاع از مال اولویت ندارد اما اگر خطر جهاد و دفاع برای حفظ دین باشد اولویت پیدا می کند.در باره علم نیز امام راحل (ره)در زمان جنگ فرمودند ما می خواهیم مسلسل ها را تبدیل به قلم کنیم در برابر کسانی که برای امادگی جبهه گفته بودند ما قلم ها را تبدیل با مسلسل می کنیم.بنابر این ارزش علم همیشگی و اولویت دارد و جنگ و دفاع برای حفظ علم و دین است. اما اگر موقعیتی پیش آید که با خانه نشینی و عقب نشینی علم و دین به خطر افتد باید اقدام به جنگ و دفاع کرد.در این صورت جای تردید نیست که جهاد با تحقق شرایط آن از اهم واجبات الهی است و از اوجب واجبات است و با تحقق شرایط آن تا زمان مورد نیاز از طلب علم نیز واجب تر است. و اما این که جهاد در چه وقت واجب است اجمالا متذکر می شویم جهاد به دو قسم ابتدایی و دفاعی تقسیم می شود : جهاد ابتدایی که با تحقق شرایط آن واجب کفایی است و از جمله شرایط وی حضور امام معصوم علیه السلام و حاکمیت وی یا نایب خاص ایشان است. (جواهر الکلام ج 21 ص 13-14) هر چند برخی از معاصران قایل به جواز آن با وجود فقیه جامع شرایط و حاکمیت وی شده اند. (اجوبه الاستفتائات ج1 ص 331 صراط النجاه ج3 ص 359).لکن در جهاد دفاعی حضور امام امام علیه السلام و یا نایب خاص وی شرط نیست ( جواهر الکلام ج 21 ص 49). جهاد دفاعی عبارت است از پیکار با هدف دفاع از اسلام و سرزمین های اسلامی در برابر دشمن مهاجمی که اساس اسلام را تهدید می کند یا قصد استیلا بر سرزمین های اسلامی و ناموس و اموال مسلمانان و یا کشتن گروهی از مسلمانان را دارد (الروضه البهیه ج2 ص 381-382 مسالک الافهام ج3 ص 7-8 دلیل تحریر الوسیله ج3 ص 115 ).
دیگر از اقسام دفاع واجب دفاع از جان و ناموس خویش و همچنین جان و ناموس مومن در برابر تهاجم دشمن است که جهاد نامیده نمی شود و مشروط به شرایط جهاد نیست .
و اما این که آیا اکنون در حال جهاد واجب هستیم تشخیص این موضوع به عهده ولی امر و حاکم اسلامی است و یا این که برای خود فرد قطع حاصل شود. و تذکر این نکته نیز لازم است که جهاد با دشمن خارجی واجب کفایی است و اگر در کشوری اسلامی عده ای متعرض جان و ناموس مسلمانان شده اند و به تعداد لازم نیرو برای دفاع داشته باشند بر دیگران لازم نیست .