مقصود از عذاب نزدیک چیست؟

قحطی و گرانی در آخرالزمان!



رسول خدا (ص) فرمودند: مراد از «العذاب الادنى »، مصیبت ها، بیماریها و رنج هایى است که انسان در دنیا به آن گرفتار مى شود.

در سوره مبارکه سجده به دنبال بحثى که پیرامون گنهکاران و مجازات دردناک آنها بیان می شود به نکته لطیفی در خصوص یکى از الطاف خفى الهى اشاره می شود. می فرماید خداوند متعال در دنیا مجازات های خفیفی قرار می دهد که نقش بیدارکنندگی دارند. از این آیات مشخص می شود که خداوند هرگز نمى خواهد بنده اى گرفتار عذاب جاویدان شود، به همین دلیل از تمام وسائل بیدار کننده براى نجات همه بندگان استفاده مى کند؛ پیامبران الهى مى فرستد، کتب آسمانى نازل مى کند، نعمت مى دهد، به مصیبت گرفتار مى سازد و اگر هیچیک از اینها سودى نداشت چنین کسانى جز آتش دوزخ سرنوشتى نخواهند داشت.

در آیه ۲۱ سوره سجده می خوانیم:

«وَ لَنُذِیقَنَّهُمْ مِنَ الْعَذَابِ الْأَدْنَى دُونَ الْعَذَابِ الْأَکْبَرِ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ.»

«و حتما آنها را از عذاب نزدیکتر (دنیا مانند قحطى و مرض و شکست) قبل از عذاب بزرگتر (آخرت) مى چشانیم، شاید بازگردند.»

*****

سه نکته:

* عذاب نزدیکتر کدام است؟

مسلما عذاب ادنى یا نزدیکتر معنى گسترده اى دارد که غالب احتمالاتى را که مفسران به طور جداگانه در تفسیر آن نوشته اند در بر مى گیرد. از جمله اینکه منظور مصائب و درد و رنجهاست؛ یا قحطى و خشکسالى شدید هفت ساله اى که مشرکان در مکه به آن گرفتار شدند تا آنجا که مجبور گشتند از لاشه مردارها تغذیه کنند! یا ضربه شدیدى است که بر پیکر آنها در جنگ ((بدر)) وارد شد. و مانند اینها.

** فلسفه مهم بلا و رنج

این آیه یکى از فلسفه هاى مهم مصائب و بلاها و رنجها را که از سؤال انگیزترین مسائل در بحث توحید و خداشناسى و عدل پروردگار است روشن مى نماید. رسول خدا (ص) فرمودند: «مراد از «العذاب الادنى »، مصیبت ها، بیماریها و رنج هایى است که انسان در دنیا به آن گرفتار مى شود.» (تفسیر نور)

*** قحطی و گرانی در آخرالزمان!

در تفسیر برهان و همچنین تفسیر قمی ذیل آیه فوق روایتی از امام صادق بیان شده که حضرت می فرمایند: «منظور از العذاب الأدنی، (عذاب نزدیکتر) قحطی و خشکسالی است و منظور از العذاب الاأکبر (عذاب بزرگتر) قیام حضرت مهدی (عج) با شمشیر در آخرالزمان است.» (تفاسیر قمی و برهان ذیل آیه ۲۱ سوره سجده؛ اثبات الهداه ج ۳ ص۵۶۴)

و صد البته امروز شاهد مشکلات مالی و غیر مالی شدید و بزرگی در سراسر دنیا هستیم، از افزایش آمار بیکاری در غرب، ورشکستگی شرکت های چند ملیتی بانکها، کسری بودجه کشورهای منطقه یورو، بدهی های سنگین دولت امریکا و مشکلات فراوان مشابه در سراسر دنیا که شاید به نوعی بیانگر قحطی یا گرانی مد نظر روایت فوق باشد.