اعتکاف و حج هر دو سفرند، سفری به دنیای درون انسان، تا انسان به خود نگاه کند و در خود و آنچه درونش است بازنگری کند. تفاوت شان در این است که در حج هم باید سفر درونی کرد هم طی مسافت، اما در اعتکاف طی مسافت و سفر عرضی نیاز نیست همه اش سفر درونی است و باید تصفیه روح و باطن کرد.

خداوند در آیه ۱۸۷ سوره بقره یکی از مهمترین شباهت‌های حج و اعتکاف را بیان می‌کند «و لا تباشروهن وانتم عاکفون فی المساجد» در حال اعتکاف با همسران خود مباشرت ننمائید. محرمات اعتکاف انسان را به یاد حج می‌اندازد که معتکف همانند حاجی و معتمر باید یک سلسله چیزهایی که قبلاً حلال بود ترک نماید تا حالت فرشته گونه پیدا کند.اعتکاف آدابی دارد ویکی از مهمترین آداب آن دل کندن از دنیاست، امیرالمومنین علی (علیه السلام) در این زمینه می‌فرمایند: ولایتحدث باحادیث الدنیا و… و این از دیگر شباهت‌های حج و اعتکاف است.

زائران و میهمانان خانه خدا نیز وقتی که می‌خواهند وارد مسجدالحرام بشوند باید تعلقات مادی را کنار بگذارند و از لذائذ دنیا چشم پوشی کرده تا تمرینی برای تزکیه و کسب تقوی داشته باشند. با احرام بستن ۲۴ چیزی که قبلاً برایشان حلال بود حرام می‌شود تا با یک قداست خاصی وارد خانه خدا شوند واعمال حج را با اخلاص و درخواست قرب به خداوند انجام دهند.حتی امام صادق (علیع السلام) توصیه فرموده است: «شایسته است که معتکف هرچه راکه محرم ترک می‌کند، اوهم ترک نماید» خرید و فروش ازاعمالی است که در حال اعتکاف حرام است که بنابر این حدیث و احادیث دیگر بهتر است معتکف در این مدت خود را از دنیا و متعلقات آن فارغ نماید و از خرید و فروش دوری کند همانطور که امام سجاد (علیه السلام) دراین باره فرموده است: ان المعتکف لایبیع و لایشتری، فرد معتکف نه می‌فروشد و نه می‌خرد.

اعتکاف هم نوعی مهمانی خداست و معتکف باید حداقل سه روز در خانه خدا حضور دائم داشته و مهمان خدا شود همانند دو مهمانی حج و ماه مبارک یک سلسله چیزها که قبل از اعتکاف حلال بود بر معتکف حرام می‌شود که آیه مبارکه ولا تباشروهن و انتم عاکفون فی المساجد به یکی از محرمات آن اشاره می‌کند و آن مباشرت معتکف با همسر خودش است.حتی می‌توان ادعا کرد که مهمانی اعتکاف ارج و قرب بیشتری نزد خدا خواهد داشت چرا که در ماه مبارک رمضان و حج سلسله چیزهایی که حرام است حکم حرمت به آن خورده است و به نوعی عبادت و برخی از اعمال در آن واجب خواهد شد؛ اما اصل اعتکاف مستحب است و کسی که معتکف می‌شود نه از روی تکلیف بلکه از روی محبت و عشق است که معکتف می‌شود پس چه بسا همانطور که در احایث آماده است ارج و منزلت اعتکاف از حج و ماه رمضان نیز بیشتر باشد.

ادعای فضیلت اعتکاف بر حج ادعا گزافی نیست چرا که در احادیث فضیلت یک اعتکاف در ماه رمضان برابر است با دو حج و دو عمره آنچنان که امام سجاد (علیه السلام) می‌فرماید: «من اعتکف عشرا فی رمضان کان کحجتین و عمرتین» هرکس در ماه رمضان ده روز معتکف شود ارزش آن معادل دو حج و عمره می‌باشد.از دیگر شباهات حج و اعتکاف دوری از بوی خوش وعطر است. از مواردی که در حال اعتکاف ممنوع شده است بحث و جدال بیهوده است که ا مام باقر (علیه السلام) جدال را یکی از محرمات اعتکاف ذکر نموده است این در حالی است که جدال، استعمال بوی خوش بر محرم نیز ممنوع و حرام می‌باشد.

(«شیعه نیوز» به نقل از حج)