با سلام، جهت آشنایی با عملیاتهای دوران دفاع مقدس بر اساس روز شمار دفاع مقدس مطالبی حضورتان ارائه می گردد: 1359/6/31 آغاز تهاجم همه جانبه عراق به جمهوری اسلامی ایران که از سه جبهه جنوب، میانی و شمال انجام شد. ارتش عراق در جبهه تهاجم خود را از پنج محور آغاز کرد: 1- محور شلمچه برای تصرف خرمشهر و آبادان. 2 – محور کوشک به طرف اهواز. 3 – محور طلائیه به سمت هویزه. 4 – محور چزابه به طرف بستان، سوسنگرد و اهواز. 5 – محور فلکه به سمت شوش، دزفول و دهلران.6 – در جبهه میانی نیروهای دشمن از چهار محور وارد عمل شدند. 7- محور مهران. 8 – محور مندلی به سمت ارتفاعات سومار و نفت شهر. 9 – محور خسروی- قصر شیرین. 10 – محور سلیمانیه- پنجوین جهت تصرف ارتفاعات مریوان و بانه. در جبهه شمالی از محور ازگله به بالا ابتکار عمل در دست نیروهای محلی و ضد انقلاب داخلی قرار داشت و عراق در نقش پشتیبانی عمل می کرد. در فاصله آغاز جنگ (1359/6/31) تا (1359/12/26) عملیاتهای محدودی از سوی نیروهای خودی انجام شد که به ترتیب ذکر می شود. 59/7/13_ عملیات مشترک سپاه و ارتش در منطقه موسیان. 59/7/23_ حرکت محدود ارتش در منطقه دزفول. 59/8/15 _ شبیخون غیور اصلی توسط سپاه در منطقه حمیدیه. 59/10/4 _ حرکت محدود سپاه در تنگ حاجیان. 59/10/15_ عملیات ارتش هویزه. 59/10/19 _ عملیات محدود سپاه و ارتش در میمک. 59/10/19_ عملیات مشترک سپاه و ارتش در محور آبادان. 59/10/20 _ عملیات محدود نصر در محور ماهشهر توسط سپاه و ارتش. 59/11/12 _ عملیات ارتش در ارتفاعات زیل. 59/11/18_ عملیات سپاه در منطقه سوسنگرد. 59/11/21_ عملیات محدود در منطقه دهلاویه توسط سپاه. 59/11/26_ حرکت محدود سپاه در ارتفاعات زیل. 59/11/26_ عملیات در محور میمک. 59/12/24_ عملیات محدود سپاه در سرپل ذهاب. 59/12/24_ عملیات سپاه در گیلان غرب. 59/12/26_ عملیات حضرت مهدی در محور سوسنگرد توسط سپاه. روز شمار دفاع مقدس(2) سال 1360 درنیمه اول این سال در اثر افزایش تجربه رزمندگان اسلام عملیات چریکی و ایذایی جای خود را به عملیات محدود داد و نیروهای اسلام ظرف مدت 6 ماه 19 عملیات در جبهه های غرب و جنوب انجام دادند. همچنین جبهه خودی دریافت که از این پس قادر است ضربات اساسی تری به ارتش عراق وارد نماید. بویژه پس از خلع بنی صدر از ریاست جمهوری و فرماندهی کل قوا زمینه بازتری برای حضور نیروهای انقلابی در صحنه تصمیم گیری جنگ فراهم شد و ارتش و سپاه توانستند با همکاری یکدیگر به مقابله با دشمن بپردازند. در نیمه دوم سال 60 استراتژی تدوین شده موسوم به طرحهای کربلا به اجرا گذاشته شد. اولین گام در اجرای این استراتژی شکستن حصر آبادان بود. این عملیات زمینه ساز آزاد سازی خرمشهر گردید و باور مسئولین جنگ را نسبت به امکان دستیابی به پیروزیهای بیشتر مضاعف ساخت. 60/1/1_ عملیات محدود و مشترک سپاه و ارتش در ارتفاع قوچ سلطان. 60/1/15 _ عملیات حضرت مهدی در محور کرخه- دزفول توسط سپاه و ارتش. 60/1/25_ عملیات امام مهدی در محور شوش توسط سپاه و ارتش. 60/2/2 _ عملیات مشترک سپاه و ارتش در ارتفاع بازی دراز. 60/2/25_ عملیات شیخ فضل الله نوری در محور آبادان توسط ارتش و سپاه. 60/2/31_ عملیات امام علی در محور شوش- سوسنگرد توسط سپاه و ارتش. 60/3/11_ عملیات محدود سپاه در منطقه نوسود. 60/3/15_ عملیات محدود سپاه در منطقه نوسود. 60/3/21 _ عملیات فرماندهی کل قوا در محور دارخوین توسط ارتش و سپاه. 60/4/2 _ عملیات محدود و مشترک سپاه و ارتش در محور دزفول. 60/4/11 _ عملیات روح الله در محور نوسود توسط ارتش و سپاه. 60/5/3_ عملیات شهید چمران در محور جاده ماهشهر توسط سپاه. 60/5/5 _ عملیات مشترک ارتش و سپاه با نام شهید چمران در حمیدیه(طراح). 60/5/12_ عملیات مشترک و محدود سپاه در محور طراح. 60/6/10_ حرکت محدود سپاه در محور طراح. 60/6/10_ عملیات شهید رجایی و باهنر در محور حمیدیه توسط سپاه و ارتش. 60/6/11_ عملیات نصر در غرب تپه الله اکبر توسط ارتش وسپاه. 60/6/11_ عملیات مشترک ارتش و سپاه در ارتفاع بازی دراز. 60/6/27_ عملیات شهید مدنی در غرب سوسنگرد توسط سپاه. 60/7/5_ عملیات ثامن الائمه در شمال آبادان و شرق کارون بطور مشترک توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجام شد. استعداد خودی در این عملیات 9 تیپ، 9 گردان پیاده منهای توپخانه و پنجاه قبضه ضد هوایی بود و در مقابل توان دشمن را 6 تیپ زرهی و پیاده، 1 گروهان موشک ضد تانک میلان، 3 آتشبار ضد هوایی و 2 آتشبار توپخانه سبک تشکیل می داد. در این عملیات 150 کیلومتر مربع از خاک میهن اسلامی از جمله دو جاده استراتژیک اهواز- آبادان و ماهشهر- آبادان آزاد شد و شهر آبادان از محاصره دشمن خارج گردید. تلفات انسانی نیروهای عراق در عملیات ثامن الائمه بالغ بر 1800 اسیر و 1500 تا 2000 کشته و زخمی شد و 90 دستگاه تانک و نفربر، 100 خودرو، 2 دستگاه پل پی امپی ارتش عراق منهدم گردید. همچنین 160دستگاه تانک و نفربر 150 خودرو، 30دستگاه لودر و بلدزر و 7 قبضه توپ به غنیمت نیروهای ایران درآمد. 60/9/8-عملیات طریق القدس با همکاری مشترک سپاه و ارتش در منطقه بستان انجام شد. استعداد قوای خودی در این عملیات 5 تیپ پیاده، 4 تیپ زرهی و 4 گردان توپخانه بود و دشمن از 6 تیپ زرهی، 5 تیپ پیاده و 3 گروه جیش الشعبی استفاده می کرد. در این عملیات 650 کیلومتر از زمین از جمله شهرستان بستان از اشغال نیروهای عراقی خارج گردید و از نیروهای دشمن 549 نفر اسیر و 8500 نفر کشته و یا زخمی شدند. همچنین نیروهای خودی موفق شدند 180 دستگاه تانک و نفربر، 200 دستگاه خودرو، 12 فروند هواپیما، 4 فروند هلیکوپتر را منهدم کرده و 170 دستگاه تانک و نفربر، 250 دستگاه خودرو، 150دستگاه تجهیزات و 19 قبضه توپ را به غنیمت خود درآوردند. 60/9/12 _ عملیات ضربت ذوالفقار. 60/9/20 _ عملیات مشترک سپاه و ارتش تحت عنوان مطلع الفجر در منطقه گیلان غرب. 60/10/12_ عملیات محمد رسول الله در محور مریوان- پاوه توسط ارتش و سپاه. 60/10/12 _ عملیات امیرالمومنین در منطقه ریجاب. 60/12/1 _ عملیات امام علی توسط ارتش و سپاه در چزابه. روز شمار دفاع مقدس(3) سال 1361 با آغاز سال جدید ضربات قاطع مدافعین انقلاب سبب دگرگونی عمیق در توازن جنگ شد. عملیات فتح المبین که از جانب امام امت(ره) فتح الفتوح لقب گرفت، ضربات جبران ناپذیری بر ارتش بعث عراق وارد ساخت و موجب آزاد سازی مناطق استراتژیک وسیعی گردید. عملیات بیت المقدس که در فاصله زمانی کوتاهی پس از فتح المبین صورت گرفت رژیم عراق را در آستانه سقوط قرار داد. فتح خرمشهر علاوه بر افزایش روحیه درجبهه خودی اعتبار نظامیان عراقی را شدیداً زیر سوال برد. در واقع همانگونه که تصرف خرمشهر برگ برندة عراق محسوب می شد و موازنه را به نفع او حفظ می کرد از دست دادن آن نیز توان و کارآیی ارتش و رژیم عراق را در داخل و خارج مورد تردید قرار داد بویژه آنکه تلفات نیروی انسانی و تجهیزات انهدامی و اغتنامی ارتش عراق در این عملیات آنقدر بالا بود که رژیم عراق را یارای ادامه جنگ نبود. عملیاتهای فتح المبین و بیت المقدس بکلی توازن جنگ را به نفع نیروهای اسلامی تغییر داد و ارتش عراق را شدیداً در موضع انفعالی قرار داد. بگونه ای که صدام حسین رئیس رژیم عراق پس از بازپس گیری فاو در فروردین 67 اظهار داشت.(نقل به مضمون): «بعد از تصرف محمره(خرمشهر) توسط ایران ما فقط یک تیپ داشتیم که برای حفاظت بغداد گماردیم» رژیم عراق در پی شرایط حادی که بر او عارض شده بود و بدلیل ضعفهای موجود تحت لوای صلح طلبی دست به عقب نشینی از بقیه نقاط مرزی زد و در نقاطی موضع گرفت که توسط موانع طبیعی محافظت می شد تا بدین نحو کمبود نیروی خود را جبران نماید. ضعف های اساسی عراق در این مقطع عبارت بودند از: 1 – عدم برنامه ریزی برای جنگ دراز مدت در داخل خاک ایران. 2 – شکست روحی ناشی از عدم موفقیت در استراتژی پیروزی برق آسا. 3- ناتوانی در مقابل جنگهای نامنظم. 4 – عدم دستیابی به خطوط دفاعی منظم و قابل اتکاء. 5 – دادن جناح و فاصله زیاد بین خط مقدم و عقبه. 6 – دست نیافتن به هدفهای مورد نظر. 7-فقدان انگیزه در سربازان عراقی. بعد از بیت المقدس بدلیل تحلیل رفتن توان یگانهای خودی وقفه ای کوتاه در انجام عملیات بعدی ایجاد شد و عراق نیز سراسیمه اقدام به ایجاد موانع و خطوط متعدد دفاعی در جنوب نمود تا بدین وسیله شهر استراتژیک بصره را از خطر متعدد سقوط مصون دارد. برای این منظور کارشناسان نظامی غربی و اسرائیلی نیز عراق را یاری دادند. جمهوری اسلامی ایران پس از حل شبهات شرعی و سیاسی در خصوص ورود به خاک عراق عملیات رمضان را به منظور تصرف بخشی از خاک عراق انجام داد. از جمله دلایل اصلی پیشروی به داخل خاک عبارت بودند از: 1 – خارج ساختن شهرهای آبادان و خرمشهر از برد توپخانه عراق و فراهم کردن زمینه بازگشت مردم به این شهرها. 2 – جلوگیری از استمرار استراتژی هجومی عراق در دریا و هوا. 3 – وادار ساختن مجامع بین المللی به قضاوت عادلانه و حل و فصل وضعیت موجود. 4 – تنبیه متجاوز. عملیات رمضان و چند عملیات متعاقب آن مانند والفجر مقدماتی، نتایج مورد نظر را بدنبال نداشت و جنگ وارد مرحله جدیدی شد که طی دو سال بعد نیز ادامه یافت. 61/1/2- عملیات فتح المبین در جبهه جنوب و در منطقه غرب شوش و دزفول و غرب رودخانه کرخه صورت گرفت. در این عملیات نیروهای خودی با 3تیپ زرهی، 20 تیپ پیاده و 10 گردان توپخانه در مقابل 7 تیپ زرهی،6تیپ مکانیزه، 15 تیپ پیادة دشمن وارد عمل شدند که در نتیجه قریب 2400 کیلومتر مربع از خاک جمهوری اسلامی شامل مراکزی چون سایت و رادار فکه، جاده دزفول- دهلران و … آزاد شد و شهرهای شوش، دزفول، اندیمشک و پایگاه های شکاری دزفول از زیردید و تیر دشمن خارج گردید. در این عملیات 15000 نفر از نیروهای عراق به اسارت درآمدند و 361 دستگاه تانک و نفربر، 18 فروند هواپیما، 300 دستگاه خودرو، 50 قبضه توپ و 30دستگاه تجهیزات مهندسی دشمن منهدم شد. همچنین 320دستگاه تانک و نفربر، 500 دستگاه خودرو، 165 قبضه توپخانه و 50 دستگاه تجهیزات مهندسی آنان به غنیمت نیروهای خودی درآمد. 61/2/10-عملیات بیت المقدس در جنوب اهواز و شمال خرمشهر توسط سپاه و ارتش انجام شد. عملیات بیت المقدس در جنوب اهواز و شمال خرمشهر توسط سپاه و ارتش انجام شد. در این عملیات25 تیپ پیاده، 7 تیپ زرهی و 11 گردان توپخانه خودی در مقابل 8 لشگر سازمانی و نزدیک به 20 تیپ مستقل و حدود 539 قبضه انواع توپ دشمن وارد عمل شدند که در نتیجة آن 5400 کیلومتر مربع از اراضی جمهوری اسلامی از جمله شهرهای خرمشهر، هویزه و پادگان حمید آزاد شد. در عملیات بیت المقدس 19000 نفر از نیروهای دشمن اسیر و 16000 نفر کشته و یا زخمی شدند و تلفات سنگینی به تجهیزات و ادوات آنها وارد آمد، از جمله 150 دستگاه تانک و نفربر، 20 فروند هواپیما، 200 دستگاه خودرو و 30 قبضه توپخانه دشمن منهدم گردید و 50 دستگاه تانک و نفربر، 300 دستگاه خودرو و 30 قبضه توپ توسط نیروهای اسلام به غنیمت گرفته شد. 61/4/23- عملیات رمضان در منطقه عمومی شرق و بصره و در داخل خاک عراق انجام شد. در این عملیات 6 لشکر پیاده، 2 لشگر زرهی و 2 تیپ مستقل خودی در مقابل 3 لشکر زرهی، 1 لشکر مکانیزه، 1 لشکر پیاده و چندین تیپ زرهی، پیاده و مکانیزه دشمن وارد عمل شدندو هرف عملیات رمضان تعقیب متجاوز، دور ساختن دشمن از شهرهای حساس و استراتژیک خرمشهر و آبادان و همچنین انهدام واحدهای باقیمانده ارتش عراق بود. در این عملیات 1315 نفر از نیروهای دشمن اسیر و 7400 نفر کشته و یا زخمی شدند و 1097 دستگاه تانک و نفربر، چند صد دستگاه خودروی نظامی و مهندسی، 5 فروند هواپیمای دشمن منهدم شد و 100 دستگاه تانک و نفربر و دهها دستگاه خودروی نظامی و مهندسی به غنیمت نیروهای خودی درآمد. 61/5/15_ عملیات ثارالله در منطقه قصر شیرین توسط سپاه. 61/6/26_ عملیات حسین ابن علی توسط سپاه در میمک. 61/7/9 _ عملیات مسلم ابن عقیل توسط ارتش و سپاه در محور سومار. 61/8/10 _ عملیات محرم در منطقه حمرین توسط ارتش و سپاه. 61/11/17_ عملیات والفجر مقدماتی در جبهه جنوب و در محور فکه و چزابه توسط سپاه و ارتش انجام شد این عملیات که با قصد نفوذ در داخل خاک عراق طراحی شد دومین تجربة نیروهای خودی در ورود به داخل خاک دشمن بود. ارتش عراق که ضربات سهمگینی از نیروهای خودی در عملیات بیت المقدس، فتح المبین و …خورده بود با شیوة رزم و نحوه تهاجم نیروهای خودی آشنا شده و با اتخاذ شیوه های پدافندی پیچیده قصد داشت مانع از ادامه موفقیت نیروهای خودی گردد. در عملیات والفجر مقدماتی که زمینه ساز حرکتهای محدود دیگری شد یگانهای خودی موفق شدند ضمن انهدام بخشی از قوای دشمن قسمتهایی از خطوط مرزی را در شمال چزابه تأمین نمایند. روز شمار دفاع مقدس(4) رکودی که از تیرماه سال 61 به دنبال عملیات رمضان بر جبهه خودی سایه افکنده بود و رزمندگان در مقابل دیوار دفاعی عراق متوقف مانده بودند تا اواخر سال 64 نیز ادامه یافت. در این سال سلسله عملیات محدود و ایذایی تحت عنوان قدس، ظفر و عاشورا انجام گرفت. همچنین در جبهه جنوب (هورالهویزه) در فصل تابستان تحرک زیادی از جانب نیروهای خودی صورت گرفت، امری که هیچ گاه در گذشته به چشم نمی خورد. در کنار اقدامات فوق، کار بر روی فاو نیز در جریان بود. اواخر سال 64 در میان ناباوری محافل خارجی و کشورهای عربی، خصوصاً شیخ نشین کویت، عملیات بزرگ والفجر هشت (فتح فاو) در اوج غافلگیری ارتش عراق انجام شد. از جمله عوامل مؤثر در غافلگیری عراق شدت فعالیت جبهه خودی در هورالهویزه بود که با توجه به اینکه طی سالهای 62 63 محور اصلی عملیات نیروهای خودی همین منطقه بود، ذهنیت دشمن را شدیداً متوجه خود نمود. به هر حال شهر فاو در روز سوم عملیات تصرف شد و تثبیت مواضع بیش از 70 روز به طول انجامید. فتح فاو پیامدهای بسیاری دربرداشت. اصلی ترین نتیجه آن بر هم خوردن توازن در صحنه نظامی سیاسی جنگ بود که تشدید جنگ شهرها را در پی داشت. از سوی دیگر در یک توطئه جهانی با شرکت آمریکا، اروپا و کشورهای عربی منطقه، قیمت نفت تا مرز 5/5 دلار در بشکه سقوط کرد. در سال 65 فرماندهان نظامی درصدد برآمدند که با دستیابی به یک پیروزی دیگر مانند فاو جنگ را به نقطه روشنی برسانند. از این رو عملیات کربلای 4 در شلمچه طرح ریزی شد. لیکن آمریکا که پس از فاو به این نتیجه رسیده بود که در صورت تکرار پیروزیهای ایران منافع او به خطر خواهد افتاد، کمکهای اطلاعاتی خود را به عراق شدیداً افزایش داد به گونه ای که هنگام آغاز عملیات کربلای 4 کاملاً از عملیات مطلع بود و به همین خاطر پس از شب اول عملیات، فرماندهان سپاه ادامه عملیات را مصلحت ندانسته و آن را متوقف کردند. 15 روز پس از عملیات کربلای 4 طی یک ابتکار عمل بدیع سپاه عملیات کربلای 5 طرح ریزی کرد و در حالی که عراق خود را برای حمله به فاو آماده می کرد و عملیات سالانه ایران را نیز تمام شده تلقی می نمود، یک بار دیگر غافلگیر شد اما این بار از لحاظ زمان (نه مکان). عملیات کربلای پنج بسیار سخت بود؛ جبهه خودی درصدد آن بود که با رسیدن به کانال زوجی در کنار شهر بصره قرار بگیرد و عراق نیز کوشش می کرد به هر قیمت ممکن از پیشروی ایران جلوگیری کند. بدین معنا که بر خلاف والفجر هشت که عراق زمین را واگذار کرد تا زمان را بدست آورد، تلاش عراق مصروف آن بود که زمین را حفظ کند. به هر تقدیر عملیات کربلای پنج نیز مانند هشت دارای پیامدهای زیادی بود، به گونه ای که سال بعد، سال رقم خوردن سرنوشت جنگ قلمداد گردید. 64/3/17_ عملیات ظفر 1در جزیره مینو توسط ارتش. 64/3/23 _ عملیات انصارا… توسط سپاه در کردستان. 64/3/24 _ عملیات قدس 1در هورالهویزه توسط سپاه. 64/4/5_ عملیات ظفر 2در پنجوین توسط ارتش. 64/4/7 _ عملیات ظفر 3توسط ارتش در غرب کشور. 64/4/10_ عملیات ظفر 4توسط ارتش در فکه. 64/4/20_ عملیات قدس 3توسط سپاه در منطقه دهلران. 64/4/23 _ عملیات قادر در جبهه شمالی و در محور سیدکان توسط ارتش. 64/5/2_ عملیات قدس 4در هورالهویزه توسط سپاه. 64/5/15_ عملیات قدس 5 در هورالهویزه توسط سپاه. 64/5/23 _ عملیات عاشورای 1 توسط سپاه در تکاب کردستان. 64/5/24_ عملیات عاشورای 2توسط سپاه در منطقه چنگوله. 64/5/25_ عملیات عاشورای 3 توسط سپاه در منطقه فکه. 64/8/1 _ عملیات عاشورای 4 توسط سپاه در منطقه هورالهویزه. 64/11/20 _ عملیات والفجر 8 در جبهه جنوب و منطقه عمومی فاو، بطور مستقل توسط سپاه پاسداران طراحی و انجام شد که در آن 12 لشکر و 9 تیپ پیاده به همراه 15 گردان توپخانه در مقابل 8 لشکر و 34 تیپ پیاده، 2 لشکر و 10 تیپ زرهی و مکانیزه دشمن عمل کردند. در این عملیات 2135 نفر از نیروهای دشمن اسیر و قریب 50000 نفر از آنان کشته و یا زخمی شدند و 200 دستگاه تانک و نفربر، 60 فروند هواپیما، 10 فروند هلیکوپتر، 500 دستگان خودرو و 150 قبضه انواع توپ ارتش عراق منهدم شد و 100 دستگاه تانک و نفربر، 250 دستگاه خودرو، 35 قبضه توپ و 34 دستگاه تجهیزات مهندسی به غنیمت گرفته شد. در عملیات والفجر 8 ,800 کیلومتر مربع از خاک عراق از جمله شهر و تأسیسات نفتی فاو و دریاچة نمک به تصرف نیروهای اسلام درآمد. این عملیات نقش تعیین کننده ای در روند جنگ داشت و موجب به هم خوردن توازن به نفع ایران در بعد نظامی و سیاسی گردید. از جمله مشخصات برجسته عملیات والفجر 8 می توان به موارد زیر اشاره کرد: 1 – عبور نیروهای خودی از اروند رود. 2 – کاربرد وسیع غواصی در عملیات رزمی. 3- غافلگیری مطلق دشمن. 4- نقش بارز دفاع ضد هوایی. 5- انتخاب منطقه از لحاظ جغرافیایی که جناحین جبهه خودی را (به جز جناح شمالی) آب در بر می گرفت و از تعرض دشمن مصون بود. 6 – بکارگیری وسیع عوامل شیمیایی از سوی عراق. 7 – انهدام وسیع واحدهای ارتش عراق. 8 – انتقال دستگاه های سنگین مهندسی، زرهی و توپخانه به آن سوی رودخانه. 64/12/5 _ عملیات والفجر 9در منطقه پنجوین توسط ارتش و سپاه. 64/12/15_ آغاز استراتژی دفاع متحرک. ارتش عراق برای جبران شکستهای خود و نیز تقویت روحیه از دست رفتة فرماندهان و سربازانی که مرتباً متحمل شکستهای سنگینی شده بودند، حرکت جدیدی را آغاز کرد که بعدها استراتژی دفاع متحرک نامیده شد. در این طرح ارتش عراق با حمله به مناطقی که به لحاظ پدافندی دچار ضعفهایی بودند درصدد برآمد تا حداقل برای مدت کوتاهی ابتکار عمل را بدست گرفته و فرصت کافی برای بازسازی یگانهای خود که در عملیات والفجر 8 آسیب فراوانی دیده بودند، بدست آورد. این استراتژی با هجوم نیروهای خودی در عملیات کربلای 1 عملاً شکست خورد. اما به نظر می رسد شکل کامل تر این حرکت در پایان جنگ از سوی ارتش عراق به اجرا درآمد. 64/12/15 _ حمله دشمن با یک تیپ و 4 گردان کماندویی به محور چوراتا در جبهه شمالی و بازپس گرفتن منطقه عملیاتی والفجر 9. 64/12/29_ آفند دشمن به استعداد یک تیپ پیاده به محور پنجوین (جبهه شمالی)- منطقه عملیات والفجر 9- که به تصرف ارتفاعات محور پنجوین از جمله شیخ گزنشین، میشلان و شیخ لطیف انجامید. 65/1/15_ حمله عراق با 3تیپ پیاده و یک گردان زرهی در محور دربندیخان- جبهه شمالی و تصرف شاخ شمیران و شاخ سورمر 65/1/18-آفند دشمن در محور پیچ انگیزه- شرهانی (جبهه جنوب) و تصرف تپة 175 شرهانی. 65/1/22_ حمله عراق در محور سومار (جبهه میانی) با 4 تیپ پیاده و 3 گردان مستقل به همراه 2 گردان تانک با ارتفاعات سومار و بازپس گیری ارتفاعات اسماعیل خان و پایگاه دوله شریف. 65/2/24_ آفند دشمن در محور سیدکان به استعداد 1 تیپ و تعدادی از یگانهای جاش که منجر به تصرف ارتفاعات سرسول، گرشوال و لولال با مجموع وسعت 250 کیلومتر مربع شد. 65/2/6_ حمله عراق در محور جزیره مجنون با 1 لشکر و پیشروی 200 متر در مواضع رزمندگان اسلام در طول 4 روز. 65/2/8 _ عملیات تکمیلی والفجر 8 توسط سپاه در کارخانه نمک (فاو). 65/2/10 _ آفند دشمن در محور فکه (جبهه جنوب) با استعداد یک لشکر زرهی، 10 تیپ پیاده و در جبهه ای به عرض 20 تا 25 کیلومتر که به نفوذ 7 کیلومتر در عمق مواضع نیروهای خودی انجامید. در این عملیات عراق 100 دستگاه تانک و 76 دستگاه نفربر و 12 خودرو از دست داد. 65/2/19_ حمله عراق با 2 لشکر و 11 تیپ مکانیزه و زرهی در محور پیچ انگیزه (جبهه جنوب) که در نتیجه آن 36 کیلومتر مربع از منطقه به تصرف ارتش عراق درآمد. 65/2/24_ حمله دشمن با استعداد 7 تیپ و 12 گردان مستقل کماندویی در محور حاج عمران (جبهه شمالی) و تصرف ارتفاعات مهم 2519 و 2435 در طی 10 روز. در این عملیات 3000 عراقی کشته و 200 نفر به اسارت درآمدند و 17 هلیکوپتر دشمن منهدم شد. 65/2/26 _ حمله عراق با 7 تیپ پیاده، دو تیپ زرهی و مکانیزه و یک گردان کماندویی در محور مهران (جبهه میانی) که به تصرف شهر مهران انجامید. 65/4/9 _ عملیات کربلای 1 و آزادسازی شهر مهران توسط واحدهای رزمی سپاه پاسداران که عملاً موجب شکست استراتژی دفاع متحرک عراق شد. در این عملیات یگانهای خودی موفق شدند در مدت کوتاهی کسب آمادگی کرده و با یورش بر نیروهای عراقی آنان را مجبور به فرار کنند. با آزادسازی مجدد شهر مهران ابتکار عمل مجدداً به جبهه خودی بازگشته و تلاشها برای انجام یک عملیات گسترده آغاز شد. 65/4/9 _ عملیات کربلای 2 توسط سپاه در منطقه حاج عمران. 65/6/10 _ عملیات کربلای 3توسط سپاه بر روی اسکله الامیه واقع در شمال خلیج فارس. 65/7/12 _ عملیات ظفر توسط ارتش در غرب کشور. 65/7/19 _ عملیات فتح 1 توسط سپاه در کرکوک. 65/8/4 _ عملیات فتح 2 توسط سپاه در سد دوکان. 65/8/29_ عملیات فتح 3 توسط سپاه در منطقه زاخو- دهوک. 65/10/3_ عملیات کربلای 4 توسط سپاه در منطقه الواخصیب. 65/10/19_ عملیات کربلای 5 در جبهه جنوب و در محور شلمچه- شرق بصره توسط 16 لشکر و 8 تیپ مستقل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجام شد که در نتیجه آن 2650 نفر از نیروهای دشمن اسیر و 100000 نفر از آنان کشته و یا زخمی شدند. در این عملیات 870 دستگاه تانک و نفربر، 80 فروند هواپیما، 180 قبضه توپ صحرایی، 1000 دستگاه خودرو، 120 قبضه توپ ضدهوایی عراق منهدم و 230 دستگاه تانک و نفربر، 20 قبضه توپ صحرایی، 200 دستگاه خودرو، 100 دستگاه وسایل مهندسی و 100 قبضه توپ ضدهوایی به غنیمت رزمندگان اسلام درآمد. در عملیات کربلای 5 ,150 کیلومتر مربع از خاک دشمن به تصرف رزمندگان اسلام درآمد و نیروهای خودی در پاسگاههای بوبیلن، شلمچه، کوت سواری، خیّن و جزایر بوارین و ام الطویل، کانال پرورش ماهی چندین روستای عراقی در 10 کیلومتری بصره استقرار یافتند. این عملیات در میان ناباوری عراق، پس از انجام کربلای 4 صورت گرفت. سپاه با درک تحلیل عراق از شرایط حاضر مبنی بر اینکه عملیات سالانه ایران انجام شده و دیگر عملیاتی انجام نخواهد شد، ضمن پذیرش خطر بزرگ عدم موفقیت، توانست شرایط سیاسی- نظامی را بار دیگر به نفع انقلاب تغییر دهد. با شکست سنگین عراق در این عملیات تهاجم به فاو که در دستور کار ارتش این کشور قرار داشته به مدت دو سال تعویق افتاد. 65/10/23 _ عملیات کربلای 6در منطقه سومار توسط ارتش. 65/10/28_ عملیات نصر توسط سپاه در محور دهوک- دولان. 65/11/22_ عملیات فتح 4 (مرحله اول) در منطقه دیانا توسط سپاه. 65/12/4 _ عملیات فتح 4 (مرحله دوم) در منطقه دیانا توسط سپاه. 65/12/12_ عملیات کربلای 7 توسط ارتش در ارتفاع حاج عمران. روز شمار دفاع مقدس(5) سال 67 -1366پس از توقف عملیات کربلای پنج بدلیل شدت حضور دشمن و حساسیت فوق العاده نسبت به محورهای جبهه جنوب، به نظر می رسید برای ادامه جنگ باید تدابیر تازه ای اتخاذ شود. زیرا دشمن از لحاظ تسلیحات و تجهیزات نظامی از برتری چشمگیری برخوردار بود و با توجه به تقویت خطوط دفاعی و ایجاد موانع بسیار انجام عملیات در جبهه جنوب دشوار می نمود. بدین جهت در عین حال که عملیات کربلای هشت آماده انجام بود، جبهه شمال غرب (شمال سلیمانیه) نیز برای عملیات تابستانی و محدود انتخاب گردید. این تدبیر در راستای فعال شدن قرارگاه رمضان از سال 65 در شمال عراق و امکان بکارگیری کردهای معارض عراقی اتخاذ شد. عملیات کربلای 8 و کربلای 10 در جنوب و شمال سلیمانیه صورت گرفت. همانگونه که پیش بینی می شد دشمن در جنوب (شلمچه) مقاومت بسیار سختی نمود و با آتش توپخانه و تانک و بمباران وسیع مانع پیشروی یگانهای خودی شد، در حالیکه عملیات کربلای 10 نسبتاً موفق بود و زمینه اقدامات بعدی را در این جبهه مهیا ساخت. اوضاع جنوب، فرماندهان سپاه را بر آن داشت که به جبهه شمال توجه جدی تری مبذول دارند. و در همین راستا طی عملیات نصر 4 شهر ماووت تصرف شد و در کلّ عملیات نظامی جمهوری اسلامی تقریباً روی نوار پیروزی قرار داشت. در واقع رکودی که از نیمه دوم سال 61 به مدت تقریباً 4 سال بر جبهه حاکم بود، در اواخر سال 64 جای خود را به پیروزیهای پیاپی داد و عراق در یک موضع کاملاً انفعالی مترصد فرصت برای تغییر شرایط بود. از سوی دیگر عراق جنگ نفتکشها را در خلیج فارس دامن زد و سپاه دور جدیدی از عملیات مقابله به مثل را به عنوان یک اولویت نظامی عهده دار شد و طی مدت کوتاهی تعداد زیادی از نفتکشهای کشورهای عربی (خصوصاً عربستان و کویت) و یا کشتیهایی را عازم این کشورها بودند هدف قرار داد و به این ترتیب جنگ نفتکشها اوج گرفت. در این شرایط آمریکا و شوروی نیز به بهانة اسکورت نفتکشهای کویتی وارد خلیج فارس شدند و جنگ جنبة بین المللی و منطقه ای به خود گرفت. در این مقطع جبهه های زمینی کلاً راکد بودند و صحنه جنگ به دریا منتقل گردید. اوج جنگ دریا برخورد کشتی کویتی بریجتون بود که تحت اسکورت ناوهای آمریکایی قرار داشت. از این پس درگیری ایران و آمریکا در خلیج فارس ابعاد دیگر جنگ را تحت الشعاع قرار داد. شلیک موشکهای کرم ابریشم به کشتی آمریکایی، بندرالحمدی و حمله امریکا به قایق تندرو و سکوهای نفتی ایران، از جمله حوادث این مقطع به شمار می روند. از آبانماه 66 بدنبال کاهش درگیری خلیج فارس مجدداً جبهه زمینی فعال شد. این بار بر خلاف سالهای گذشته عملیات بزرگ سالانه که همه ساله در اواخر سال در جبهه جنوب صورت گرفت، در شمال غرب اجرا شد و طی عملیات بیت المقدس 2 و والفجر 10 مواضع و شهرهای بسیاری از جمله حلبچه عراق تصرف گردید. لیکن برای مقابله با پیشرویهای رزمندگان اسلام در شمال غرب، تحرک چندانی از عراق مشاهده نشد بلکه با استفاده از عدم حضور نیروهای خودی در جنوب، همزمان با حملات آمریکا به سکوهای نفتی، به سمت فاو به راه افتاد و با تصرف آن موازنة جنگ را بر هم زد و طی تحرکات بعدی توانست مواضع از دست داده را پس بگیرد. و سرانجام پذیرش قطعنامه 598 از سوی جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 26/4/67 نقطه پایانی بر جنگ 8 ساله بود. اما عراق با مشاهده ضعف و رکود در جبهه خودی، همانند آغازین جنگ تحمیلی مجدداً در جنوب دست به حمله زد. لیکن مردم با حضور گسترده در جبهه ها ضمن دفع تجاوز دشمن تلاش منافقین (عملیات مرصاد) در محور غرب را نیز که به قصد رسیدن به تهران صورت گرفت، در هم شکستند و پس از آن آتش به رسمی برقرار گردید. 66/1/18_ عملیات کربلای 8 در منطقه شلمچه توسط سپاه. 66/1/20 _ عملیات کربلای 9 توسط ارتش در منطقه قصر شیرین. 66/1/25_ عملیات کربلای 10 در جبهه شمالی- منطقه عمومی ماووت توسط نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجام شد، که در آن 9 لشکر و 6 تیپ پیاده و 7 گردان توپخانه خودی در مقابل 11 تیپ و 8 گردان پیاده دشمن وارد عمل شدند و در نتیجه این عملیات 2500 تا 3000 نفر از نیروهای دشمن کشته و یا زخمی و 210 نفر از آنان به اسارت درآمدند. در این عملیات نیروهای اسلام ضمن انهدان 10 دستگاه تانک و نفربر و 1 فروند هلیکوپتر، 250 کیلومتر مربع از خاک دشمن را آزاد کردند و ارتفاهات گلو- سرگلو، باسومه، گلان- قشن و کوه نم نم را به تصرف درآوردند. 66/1/25_ عملیات فتح 5 در شمال سلیمانیه توسط سپاه. 66/1/25_ عملیات نصر 1 توسط سپاه در هزار قلّه. 66/1/13_ عملیات نصر 2 در میمک توسط ارتش. 66/3/27 _ عملیات نصر 3 توسط ارتش. 66/3/27 _ عملیات فتح 6 در شمال اربیل توسط سپاه. 66/3/31 _ عملیات نصر 4 توسط سپاه. 66/4/3 _ عملیات نصر 5 در منطقه سردشت توسط سپاه. 66/4/5 _ عملیات فتح 7 در منطقه حلبچه توسط سپاه. 66/4/28 _ عملیات فتح 8 توسط سپاه در شمال موصل. 66/5/1 _ عملیات ایذایی سپاه در ایروان. 66/5/1 _ عملیات ایذایی سپاه در چوارتا. 66/5/5 _ عملیات ایذایی سپاه در سلیمانیه. 66/5/6 _ عملیات ایذایی سپاه در گلی کدور. 66/5/10 _ عملیات ایذایی سپاه در مرگه سور. 66/5/10 _ عملیات ایذایی سپاه در پایگاه ترابه. 66/5/12_ عملیات نصر 6 توسط ارتش. 66/5/12_ عملیات فتح 9 در منطقه خرمال توسط سپاه. 66/5/13 _ عملیات ایذایی سپاه در خرمال. 66/5/13_ عملیات ایذایی نصر 7 توسط سپاه در محور دوپازا- بلفت. 66/5/30 _ عملیات ایذایی سپاه در منطقه خرمال. 66/5/31_ عملیات ایذایی سپاه در منطقه اربیل. 66/5/31 _ عملیات ایذایی سپاه در محور اربیل- کرکوک. 66/5/31_ عملیات ایذایی سپاه در محور سلیمانیه. 66/5/31_ عملیات ایذایی سپاه در محور سلیمانیه. 66/6/5 _ عملیات ایذایی سپاه در محور سلیمانیه. 66/6/9_ عملیات ایذایی سپاه در محور اربیل. 66/6/12 _ عملیات ایذایی سپاه در اربیل. 66/6/13 _ عملیات فتح 10 در شمال اربیل توسط سپاه. 66/6/15_ عملیات ایذایی سپاه در سلیمانیه. 66/6/23 _ عملیات ایذایی سپاه در شهر سید صادق عراق. 66/6/24 _ عملیات ظفر توسط سپاه. 66/6/27_ عملیات ظفر 1 در استان دهوک عراق توسط سپاه. 66/7/8_ عملیات ایذایی سپاه در منطقه سلیمانیه. 66/7/11_ عملیات ایذایی سپاه در کرکوک. 66/7/22_ عملیات ظفر 2 توسط سپاه در کفری. 66/8/4 _ عملیات ایذایی سپاه در دوکان. 66/8/8_ عملیات ایذایی سپاه در دوکان. 66/8/11 _ عملیات ایذایی سپاه در دربندیخان. 66/8/25 _ عملیات ظفر 3 در منطقه دربندیخان توسط سپاه. 66/8/28 _ عملیات ظفر 4 توسط سپاه در دهوک. 66/8/29_ عملیات نصر 8در ماووت توسط سپاه (روی ارتفاع گرده رش). 66/9/1 _ عملیات نصر 9توسط سپاه. 6610/18 _ عملیات ایذایی سپاه بر روی البکر و الامیه واقع در شمال خلیج فارس. 66/10/22 _ عملیات ظفر 5در عماریه توسط سپاه. 6610/25 _ عملیات بیت المقدس 2 در ماووت توسط سپاه. 66/12/4_ عملیات ظفر 6 توسط سپاه در سنگاو. 66/12/22_ عملیات ظفر 7 توسط سپاه در حلبچه. 66/12/23_ عملیات والفجر 10در جبهة شمال و محور حلبچه توسط 11 لشکر و 12 تیپ پیاده و 17 گردان توپخانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مقابل 1 لشکر و 28 تیپ پیاده و 15 گردان توپخانه دشمن انجام شد که در نتیجه آن نیروهای خودی با کشته و زخمی کردن 3000 نفر و اسارت 5440 نفر از نیروهای عراقی و انهدام 270 دستگاه تانک و نفربر، 60 قبضه توپ صحرایی، 13 دستگاه تجهیزات مهندسی، 230 دستگاه خودرو، 10 فروند هواپیما و یک فروند هلیکوپتر دشمن به غنیمت گرفتن 90 دستگاه تانک و نفربر، 100 قبضه توپ صحرایی، 15 دستگاه تجهیزات مهندسی و 800 دستگاه خودرو، بخش وسیعی از استان سلیمانیه عراق شامل شهرهای حلبچه، دوجیله و خورمال را به تصرف درآوردند که وسعت آن حدود 1200 کیلومتر مربع می شد. 66/12/23_ بیت المقدس 3در منطقه ماووت توسط سپاه. 67/1/5 _ بیت المقدس 4در منطقه دربندیخان توسط سپاه. 67/1/22_ بیت المقدس 5. 67/1/28 _ تهاجم عراق با بکارگیری وسیع سلاحهای شیمیایی و با استعداد 48 تیپ پیاده و 11 تیپ زرهی و مکانیزه در مقابل 4 تا 5 لشکر و باز پس گیری فاو. 67/2/26 _ بیت المقدس 6 در منطقه ماووت. 67/3/14 _ تک گسترده و سنگین عراق به منطقه شلمچه و تصرف منطقه عملیاتی کربلای 5. 67/3/22 _ بیت المقدس 7 در منطقه عمومی شلمچه توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی. 67/3/24_ تک عراق به محور ماووت و تصرف بخشی از منطقه ماووت طی 8 روز. 67/3/29 _ تهاجم ارتش عراق با استعداد 1 لشکر به مهران و تصرف آن و استقرار در ارتفاعات مهم قلعه آویزان- و واگذاری شهر مهران به منافقین. 67/4/4_ حرکت گسترده عراق در جبهه جنوب و بازپس گیری جزایر مجنون، منطقه وسیع شمال کوشک و طلایه و جفیر. در این عملیات از 8 تیپ مستقل پیاده، 3 تیپ نیروی مخصوص، 5 تیپ زرهی و 2 تیپ مکانیزه و چند یگان در قالب 3 لشکر استفاده کرد. 67/4/7_ تهاجم عراق در محور شاخ شمیران. 67/4/21_ حمله عراق با استعداد 11 لشکر در جبهه های جنوب و تصرف غرب شوش و دزفول تا دهلران. 67/4/27 _ پذیرش قطعنامة 598شورای امنیت سازمان ملل از سوی جمهوری اسلامی ایران. 67/4/31 _ حرکت و تهاجم گسترده عراق با 13 لشکر در منطقه شمال خرمشهر و جنوب اهواز در این حمله نیروهای عراقی خود را به جادة اهواز- خرمشهر رساندند و تلاش گسترده ای زا طی سه روز جهت تصرف خرمشهر انجام دادند که بدلیل مقاومت رزمندگان اسلام ناموفق ماندند. 67/5/3 _ حمله منافقین با حمایت ارتش عراق به غرب اسلام آباد و انجام عملیات مرصاد توسط رزمندگان اسلام و شکست سنگین منافقین در این عملیات. 67/5/10_ عقب نشینی عراق به پشت مرزهای بین المللی در جنوب. 67/5/29 _ اعلام رسمی آتش بس توسط دبیر کل سازمان ملل. منبع: سایت جامع دفاع مقدس(ساجد) جهت کسب اطلاعات بیشتر ر.ک : 1. سایت جامع دفاع مقدس به آدرس: http://www.sajed.ir 2. سایت تخصصی و اطلاع رسانی دفاع مقدس به آدرس: www.fatehan.ir 3.پایگاه اطلاع‌رسانی فرهنگ دفاع مقدس به آدرس: http://www.hemaseh.com 4. سایت جامع فرهنگی مذهبی شهید آوینی به آدرس: http://www.aviny.com 5. http://www.sabokbalan.com