آنژیوپلاستی یا بالون زدن چیست

قلب به عنوان عضو اصلی خون رسانی بدن، خود نیازمند مصرف اکسیژن و مواد غذایی است. این نیاز اساسی بیشتر از طریق سرخرگ‌های کرونر تأمین می‌شود. گرفتگی یا تنگ شدن این رگ‌ها، با ایجاد نقص در خون رسانی قلب، موجب بروز نارسایی و حملات قلبی می‌شود.

دیواره رگه‌ای خونی به طور طبیعی صاف و هموار است. هم‌زمان با افزایش سن و در حضور عواملی نظیر استعمال دخانیات – بالا بودن چربی – فشار خون بالا (پرفشاری خون) و دیابت، چربی به صورت غیر طبیعی در رگ‌ها تجمع پیدا می‌کند. به این چربی‌ها پلاک گفته می‌شود. تشکیل پلاک در دیواره رگ، موجب باریک شدن و سخت شدن آنها شده و خونرسانی را دچار اختلال می‌کند.

به کمک تکنیک‌های متداول پرتونگاری، می‌توان با روشی کم خطرتر از جراحی قلب، جریان خون را مجدداً در سرخرگ‌های کرونر برقرار کرد. این روش را ترمیم سرخرگ‌های کرونر از طریق پوست یا آنژیوپلاستی یا بالون زدن می‌نامند.

این عمل در بخش آنژیوگرافی (کت لب) انجام می‌شود. محل و میزان گرفتگی رگ‌ها توسط آنژیوگرافی (عکسبرداری از رگ‌های قلبی با استفاده از ماده تزریقی رنگی) تعیین می‌شود. در صورتی که تنگی رگ در حدود حداقل ۷۰ درصد باشد به معنی تنگی شدید قلمداد شده و نیازمند مداخله درمانی است.1
 

بالون زدن چرا انجام می‌شود

آنژیوپلاستی یا بالون زدن برای درمان بیماری قلبی شناخته شده به عنوان آترواسکلروز استفاده می‌شود. آترواسکلروز، ایجاد آهسته پلاک چربی در رگه‌ای خونی قلب است. زمانی که داروها یا تغییرات شیوه زندگی برای بهبود سلامت قلب شما کافی نیست، یا اگر شما دچار حمله قلبی، درد شدید قفسه سینه (آنژین صدری) یا علائم دیگر باشید، پزشک شما ممکن است آنژیوپلاستی را به عنوان گزینه درمان معرفی کند.

آنژیوپلاستی برای همه مفید نیست. اگر عضله قلب شما ضعیف باشد یا اگر عروق خونی چندگانه مسدود باشد، عمل جراحی بای پس عروق کرونر ممکن است گزینه‌ای بهتر از آنژیوپلاستی باشد. در عمل جراحی بای پس عروق کرونر، قسمت مسدود شده شریان با استفاده از رگ‌های خونی قسمت‌های دیگر بدن جایگزین می‌شود. اگر دچار دیابت و انسداد چندگانه شده‌اید، پزشک ممکن است عمل جراحی بای پس عروق کرونر را پیشنهاد کند. تصمیم گیری آنژیوپلاستی در مقابل جراحی بای پس بستگی به میزان بیماری قلبی و وضعیت کلی بیمار دارد.1

حین فرآیند بالن زدن قلب چه اتفاقی می افتد؟

این فرایندها در آزمایشگاه کاتترگذاری قلبی انجام می شوند. پس از نیمه شب قبل از عمل به بیماران گفته می شود تا از هر گونه خوردن و نوشیدن خودداری کنند. از آنجایی که غذا نخوردن می تواند بر سطوح قند خون تاثیر بگذارد در صورت ابتلا به دیابت، فرد باید با پزشک خود در ارتباط با غذا و دریافت انسولین صحبت کند.

بیمار باید در ارتباط با هر گونه داروی مصرفی خود از جمله تجویزی، بدون نسخه یا مکمل ها با پزشک صحبت کند. این گفته هنگامی اهمیت ویژه ای می یابد که فرد در حال مصرف داروهای ضد پلاکت یا رقیق کننده خون باشد. به احتمال زیاد فرد قبل از انجام فرایند، آزمایش های خون، یک نوار قلب و یک عکس اشعه ایکس از قفسه سینه را انجام خواهد داد.

جهت بی حس کردن ناحیه ورود کاتتر داروی بی حس کننده به وسیله یک سوزن به آن محل تزریق می شود و پس از آن برشی کوچک بر روی پوست ایجاد خواهد شد. هنگامی که پزشکان شریان مورد نظر جهت وارد کردن کاتتر را مشاهده کردند برای سوراخ کردن آن از یک سوزن مخصوص استفاده می کنند.

پزشکان معمولا کاتتر را به درون یک شریان در پا، بازو یا مچ دست وارد می کنند. بسیاری از پزشکان از شریان موجود در پا استفاده می کنند. با این حال، دسترسی از طریق شریان رادیال (مچ دست) در حال تبدیل شدن به گزینه رایج می باشد. فرد نباید در این قسمت از فرایند، دردی را تجربه کند.

پزشکان به آرامی کاتتر را به درون شریان و پس از آن قلب هدایت می کنند. آنها جهت مشاهده فرایند از یک نمایشگر ویدیویی مانند صفحه تلویزیون استفاده می کنند.

هنگامی که کاتتر به شریان مسدود شده می رسد، یک رنگ بی ضرر تزریق شده و پزشک تصاویری را از شریان های کرونری فرد می گیرد. به این تصاویر آنژیوگرام کرونری گفته می شود. آنژیوگرام به پزشک کمک می کند تا اندازه و محل انسداد را مشاهده کنند.

هنگامی که پزشک محل دقیق انسداد را یافت، ابزاری به نام سیم هدایت شونده را از طریق همان شریان در پا وارد کرده و به سمت انسداد هدایت می کند. پس از رسیدن کاتتر به محل انسداد بالون متورم می شود. بالون با متورم شدن خود پلاک را فشار داده و آن را به دیواره شریان فشرده می کند، سپس بالون خالی می شود. امکان دارد پزشکان چندین بار بالون را متورم و خالی کنند. پس از اتمام فرایند بالن زدن قلب ، کاتتر، سیم هدایت شونده و بالون خالی شده خارج می شوند.

در صورتی که پزشکان قصد جایگذاری استنت در شریان را داشته باشند، استنت در نوک کاتتر و بر روی بالون قرار می گیرد.

هنگامی که کاتتر در محل انسداد قرار داده می شود، بالون متورم شده و استنت را گسترده می کند. پس از باز شدن استنت، بالون خالی می شود. بعد از آن، کاتتر، سیم هدایت شونده و بالون خالی خارج شده و استنت برای باز نگه داشتن شریان باقی می ماند.

در محلی که کاتتر وارد شده است فشاری محکم وارد می شود تا از هرگونه خونریزی جلوگیری شود. علاوه بر این، آن محل پانسمان خواهد شد.

این فرایند حدودا از 1.5 تا 2.5 ساعت به طول انجامیده و اغلب بیماران شب پس از فرایند را در بیمارستان سپری خواهند کرد. امکان دارد تا زمانی که اثر داروی آرام بخش از بین نرفته است، فرد احساس خواب آلودگی داشته باشد. پرستاران در طول شب فرد را پایش کرده و عادی بودن فشار خون و ضربان قلب فرد را بررسی می کنند.2

مزایای بالون قلب

برخلاف جراحی قلب، بالون زدن قلب یا همان آنژیوپلاستی نیاز به برش وسیع ندارد به همین دلیل بیمار مدت زمان کمتری بستری می‌شود. در واقع برای آنژیوپلاستی تنها 1 تا 2 روز بستری در بیمارستان لازم است. در روش بالون زدن قلب از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. پس از آنژیوپلاستی حداکثر ظرف مدت 10 روز فرد می‌تواند به محل کار بازگردد.

در بالن زدن یا آنژیوپلاستی مانند عمل قلب باز، احتمال گرفتگی مجدد وجود دارد. امروزه با استفاده از استنت‌های دارویی میزان تنگی مجدد رگ به کمتر از یک درصد رسیده است. لذا در شرایط خاصی برای کاهش احتمال تنگی مجدد استفاده از استنت دارویی توصیه می‌شود. بهترین متخصص قلب و عروق ، با توجه به منافع عمل و آنژیوپلاستی یا بالون زدن، نوع رگ گرفتار شده، میزان گرفتگی و محل درگیری رگ ; در مورد نوع درمان تصمیم می‌گیرد.3
 

خطرات و عوارض بالون قلب

اگرچه آنژیوپلاستی یک روش کمتر تهاجمی برای باز کردن قفسه سینه از جراحی است، اما این روش هنوز خطرناک است.  با این وجود اگر بالون زدن توسط متخصص خوب انجام گردد ، خطرات و عوارض ناشی از آنژیوپلاستی بسیار ناجیز است. عوارض آنژیوپلاستی را می توان به صورت زیر دسته بندی کرد:
 

۱- تنگ شدن مجدد شریان بعد از بالون زدن قلب

از عوارض آنژیوپلاستی این است که در برخی مواقع جریان خون رگ مسدود می شود که علت آن هم آزاد شدن موادی است که از پشت استنت به داخل جریان خون آزاد می شود. تنگ شدن مجدد در ۳۰ تا ۴۰ درصد موارد از جمله عوارض بالون زدن قلب است. فنر قلب به منظور کاهش تنگی مجدد طراحی شده است.
 

۲- ایجاد لخته های خونی بعد از بالون قلب

لخته‌های خون حتی ممکن است در هفته یا ماه های اول پس از آنژیوپلاستی عروق کرونر در لابه لای استنت از جمله عوارض فنر قلب است. این لخته‌ها می‌توانند سرخرگ را مسدود کنند و باعث حمله قلبی شوند. به منظور کاهش عوارض بالون زدن قلب و احتمال ایجاد لخته در استنت ها، مصرف آسپیرین، کلوپیدوگرل یا پلاویکس و داروهای دیگر، دقیقا طبق دستور بهترین متخصص قلب و عروق بسیار مهم است. در مورد مدت زمان مصرف این داروها یا قطع آن ها در صورت انجام جراحی باز قلب با دکتر قلب خود مشورت کنید.
 

۳- خونریزی بعد از بالون زدن قلب

ممکن است دچار خونریزی در پا یا دست خود شوید که در آن یک کاتتر قرار داده شده است. معمولاً این عمل جراحی، منجر به کبودی می‌شود، اما بعضی اوقات خونریزی شدید رخ می‌دهد و ممکن است نیاز به انتقال خون یا روش‌های جراحی باشد.
 

۴- حمله قلبی

حمله قلبی از جمله عوارض بالن زدن قلب بسیار نادر است اما ممکن است طی انجام آنژیوپلاستی عروق کرونر صورت گیرد.
 

۵- مشکلات کلیوی

موادی که طی آنژیوپلاستی و جایگذاری استنت ها استفاده می شود، ممکن است باعث مشکلات کلیوی شود. رنگ مورد استفاده در هنگام آنژیوپلاستی و قرار دادن استنت می‌تواند باعث آسیب کلیه، به ویژه در افراد مبتلا به مشکلات کلیوی شود اگر جزء افراد در معرض خطر هستید، متخصص قلب و عروق ممکن است دارویی تجویز کند تا به حفاظت از کلیه ها کمک کند.

۶ – سکته مغزی

در طی بالون زدن، وقتی که کاتترها از طریق آئورت گذاشته می‌شوند، احتمال سکته مغزی بالا است. لخته‌های خون همچنین می‌توانند در کاتتر ایجاد شوند و به مغز برسند. سکته مغزی یک عارضه بسیار نادر از آنژیوپلاستی کرونر است.
 

۷ – ضربان غیرطبیعی قلب

در طی مراحل بالون زدن، قلب ممکن است خیلی سریع یا خیلی آهسته کار کند. این مورد از عوارض بالون زدن قلب حالت معمولا گذراست اما گاهی استفاده از دارو یا دستگاه تنظیم ضربان قلب لازم است.

البته بهترین پزشک متخصص قلب و عروق برای اغلب موارد فوق راه حل مناسب را پیدا میکند.3

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.drakhosravi.com
3.www.drzaraban.com