در دین مقدس اسلام ، مسأله موعود و منجی، به روشنی مطرح شده است‌. قرآن کریم، در آیات متعدد به حاکمیت صالحان بر زمین و غلبه دین حق، اشاره دارد که از جمله آنها، آیه 105 از سوره انبیاء است.

ولقد کتبنافی الزبورمن بعد الذکر،ان الارض یرثهاعبادی الصالحون، “درزبور،بعدازذکرنوشتیم،بندگان شایسته ام وارث حکومت زمین خواهندشد.”

خداوند، در این آیه تصریح می­ کند که زمین را بندگان صالح من به ارث می ­برند و در اختیار می­ گیرند. همچنین تصریح می­ کند که این امر، حقیقتی است که در کتب انبیای گذشته نیز بدان اشاره شده است.

در آیه 55 از سوره نور ،خداوند به انسانهایی که ایمان آورده و عمل صالح انجام دادند، وعده می­ دهد که خلافت و حکومت در زمین را به آنان واگذار می کند و دینشان را پابرجا و برقرار می ­سازد و در چنین زمانی، آرامش و امنیت کامل، در جهان ایجاد می شود و آدمیان به عبادت و بندگی خدا می­ پردازند.

خداوند، در سه سوره از قرآن (توبه: 33 و 34؛ فتح: 28؛ صف: 8) تصریح می­ کند، دین اسلام بر همه ادیان غلبه خواهد کرد؛ هر چند کافران و مشرکان نخواهند؛ و خود را شاهد بر چنین رویدادی معرفی می­ کند. البته با توجه به روایاتی که در تفسیر و تبیین آیات الهی از پیشوایان معصوم (ع) صادر شده است، می­ توان دریافت که بیش از 250 آیه از آیات قرآن، به امام مهدی (عج) و حاکمیت عدل و دین، اشاره دارد.(1)

علاوه بر قرآن کریم، در کتب روایی مهم شیعه و سنی روایات متعددی درباره حضرت ولی عصر (عج) ذکر شده است و کتاب های متعددی نیز ویژه آن حضرت به رشته تحریر در آمده است . برای نمونه ، می توان از کمال الدین و تمام النّعمه ، اثر شیخ صدوق ، الغیبه ، نوشته نعمانی و کتاب الغیبه ، نوشته شیخ طوسی از علمای گذشته و منتخب الاثر ، اثر آیت الله العظمی لطف الله صافی گلپایگانی از علمای معاصر شیعه نام برد، یا به التن ، اثر ابن حماد و الاربعین ، تالیف ابونعیم اصفهانی ازعلمای اهل سنت اشاره کرد .

پیامبر گرامی (ص) فرمود : “مهدی از عترت من و از نسل فاطمه است ” (2)

ذکر این نکته مناسب است که به اعتقاد شیعه ، امام مهدی (عج) فرزند امام حسن عسگری(ع)است که در سال 255 هجری قمری به دنیا آمد و اکنون در پس پرده غیبت قرار دارد و تا زمانی که خداوند اذن ظهور و قیام دهد ، زنده است ، ولی به اعتقاد بسیاری ازعلمای اهل سنت ، حضرت مهدی موعود (عج) به دنیا نیامده است ، بلکه در آخر الزمان و حدود چهل سال پیش از ظهورش ، متولد خواهد شد . البته علی رغم موارد اختلافی ذکرشده درباره تولد حضرت ولی عصر (عج) از نظر تعدادی از علمای اهل سنت ، بارجوع به روایات موجود درمنابع روایی و بانگاه به کلمات بزرگان و علمای اهل سنت ، به مواردمتعددی برمی‌خوریم که مورد قبول واتفاق آن‌ها بوده وبا نظرات علمای شیعه همخوانی دارد ،از جمله:

الف – هر دو گروه، ظهور حضرت مهدی (عج) را امری قطعی می‌دانند.

مرحوم شهید صدر (ره) از علمای بزرگ شیعه در این‌باره می‌فرماید: “به راستی اعتقاد به حضرت مهدی (عج) درجایگاه پیشوای منتظر برای تغییر جهان به جهانی بهتر، در احادیث پیامبر (ص) به طور عموم و در روایات اهل بیت علیهم السلام به طور خصوص آمده است و به حدی بر این مسأله تاکید شده است که جای هیچ شکی برای انسان باقی نمی‌گذارد.( 3)

ناصر الدین البانی از بزرگان اهل سنت می‌گوید: اما مسأله مهدی، باید دانسته شود که درباره خروج او احادیث صحیح بسیاری وارد شده است.(4)

ب – یکی دیگرازمسائل موردقبول هردوگروه ،فراگیربودن دعوت وحکومت حضرت مهدی(عج) است.

خداوند متعال در قرآن کریم به این مطلب اشاره کرده و می‌فرماید: وَعَدَاللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوامِنْکُمْ وَعَمِلُواالصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ ، (5) خداوند،به کسانی از شما بندگان که ایمان آورده و نیکوکار شوند، وعده داده است آنان را بر روی زمین خلافت دهد.”

امام باقر(ع)درباره گستره حکومت حضرت مهدی (عج) فرمود: یملک القائم ثلاث مائة سنة و یزداد تسعا کما لبث اهل الکهف فی کهفهم. یملأ الارض عدلا و قسطا کما ملئت ظلما و جورا فیفتح الله له شرق الارض و غربها . (6) قائم (عج) 309 سال مالک زمین می‌شودو در آن، حکومت می‌کند؛همان‌گونه که اهل کهف درغارشان درنگ کردند.زمین راپراز عدل و دادخواهد کرد،آن گونه که پر ازظلم و جور شده باشد. خداوندبرای او شرق وغرب عالم رافتح خواهد کرد(6)

احمد بن حنبل (7) از بزرگان اهل سنت از رسول خدا (ص) نقل کرده است که فرمود: ” زمین پر از ستم و ظلم می‌شود. در این هنگام، شخصی از عترتم خروج می‌کند و در مدت هفت یا نه سال مالک کل زمین خواهد شد. در این هنگام، زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد.(8)

ج – هر دو گروه، اتفاق دارند که لقب منجی جهانی، «مهدی» است.

مرحوم علامه مجلسی از پیامبر اکرم (ص) نقل می‌کند که فرمود: “مهدی خروج می‌کند، در حالی که بالای سر او ابری است و میان آن ابر، کسی است که ندا می‌کند: “این، مهدی خلیفه خدا است. او را پیروی کنید.”(9)

حاکم نیشابوری از علمای حدیث اهل سنت به سند خود از ابو سعید خدری نقل کرده که رسول خدا (ص) فرمود: المهدی منا اهل البیت؛ مهدی، از اهل بیت است (10)

د – از دیگر مواردی که همه مسلمانان اتفاق نظر دارند این که مهدی موعود (عج) از ذریه پیامبر اکرم (ص) و از فرزندان فاطمه زهرا (ع) است.

امام باقر (ع) فرمود: “المهدی رجل من ولد فاطمه؛ مهدی مردی از اولاد فاطمه است. (11)

در روایات اهل سنت نقل شده است که رسول خدا (ص) فرمود: المهدی من ولد فاطمه (12) مهدی از اولاد فاطمه است”.

ه‍ – نزول حضرت عیسی (ع) و اقتدا به امام مهدی (عج) از دیگر اموری است که هر دو گروه به آن اشاره کرده‌اند.

امام صادق (ع) فرمود: و ینزل روح الله عیسی بن مریم فیصلی خلفه؛ نازل می‌شود روح الله عیسی بن مریم، پس نماز می‌خواند پشت سر او امام مهدی (عج) (13)

رسول خدا(ص)فرمود: “ازمااست کسی که عیسی بن مریم به اواقتداکرده ونماز می‌گزارد” (14)

و – معرفی و بیان علایم ظهور نیز از دیگر امور مورد اتفاق است.

امام باقر(ع)فرمودند: “پس فرود می‌آیدامیر لشکر سفیانی ]همراه لشکرش[ به ]زمین[ بیداء. پس منادی ازآسمان ندادهد،ای بیداء نابود کن قوم ] لشکر[ را. پس آن‌ها را در خود فرو می‌برد.(15)

عایشه از پیامبر (ص) نقل کرده است :”لشکری آهنگ کعبه می کند ، پس هنگامی که به زمین بیداء در آمدند ، زمین همه آنها را فرو می برد”(16)

البته موارد اتفاقی دیگری مانندامدادهای الهی، طلوع خورشید از مغرب، مشخصات ظاهری امام، فراوانی نعمت در زمان ظهور، گسترش امنیت و عدالت در عصر ظهور ، رفاه و آسایش اقتصادی ، غلبه اسلام بر تمام ادیان دیگر و …نیزوجوددارد که برای رعایت اختصار از توضیح آنها خودداری می کنیم.

—————————————————————————-

1 – ر . ک : معجم احادیث الامام مهدی ، ج 5

2 – در سنن ابوداوود که از کتاب های مهم اهل سنت است ، در باب ما جاء فی المهدی حدیث شماره 3735 از ام سلمه نقل شده است که : سمعت رسول الله یقول : المهدی من عترتی من ولد فاطمه ، شنیدم پیامبر فرمود : مهدی از عترت من از نسل فاطمه است . در حدیث شماره 3736 از ابی سعید خدری نقل شده است که رسول الله فرمود : المهدی منی اجلی الجبهه اقنی الانف یملا الارض قسطا و عدلا کما ملئت جورا و ظلما ، مهدی ، از من است . پیشانی او آشکار و هویدا است ، بینی بلند و کشیده دارد . زمین را از عدل و داد پر می کند ، همان طور که از ظلم و جور پر شده است . الطرائف فی معرفه مذاهب الطوئف ، ص 177 ، ج 278

3 – بحث حول المهدی ، ص 103 و 104

4 – ناصر الدین البانی ، حول المهدی ، مجله التمدن الاسلامی ، سال 1371 ق

5 – سوره نور / آیه 55

6 – یملک القائم ثلاثمائه سنه ویزداد تسعا کما لبث اهل الکهف فی کهفهم ، یملاً الارض عدلا و قسطا کما ملئت ظلما و جورا فیفتح الله له شرق الارض و غربها ، بحار الانوار ، جر 53 ، 390

7 – احمد بن حنبل از بزرگان عامه و سر سلسله گروه حنابله می باشد .

8 – تملا الارض ظلما و جورا ثم یخرج رجل من عترتی یملک سبعا او تسعا فیملا الارض قسطا و عدلا ، مسند احمد ، ج 3 ، ص 28

9 – یخرج المهدی و علی راسه غمامه فیها مناد ینادی هذا المهدی خلیفه الله فاتبعوه ، بحار الوار ، ج 51 ، ص 81

10 – مستدرک حاکم ، ج 4 ، ص 557

11 – بحار الور، ج 51 ، ص 43

12 – سنن ابن ماجه ، ج 2 ، ص 1386 ، ح 4086

13 – کمال الدین ، ج 2 ، باب 33 ، ح 31

14 – مسند احمد ، ج 1 ، ص 84

15- الغیبه نعمانی ، باب 14 ، ح 67 ، ص 290

16- صحیح بخاری ، ج 2 ، ص 279