تحلیل سیاسی از اوضاع فعلی عربستان

سعدالله زارعی

کارشناس ارشد مسایل خاورمیانه با اشاره به درگذشت ملک عبدالله پادشاه عربستان سعودی و جایگزینی «امیرسلمان بن عبدالعزیز» گفت: عربستان با استفاده از فرصت تغییر پادشاهی، نسبت به بازخوانی سیاست های خود که نوعا توام با موفقیت نبوده، اقدام کند و راه جدیدی را برای حل و فصل مسایل منطقه ای در پیش بگیرد.

به گزارش مشرق، «سعدالله زارعی» در گفت و گو با ایرنا درباره آینده عربستان پس از مرگ ملک عبدالله پادشاه این کشور افزود: مرگ پادشاه 91 ساله عربستان سعودی و جایگزین شدن سلمان بن عبدالعزیز در سن 79 سالگی به جای پادشاه این کشور بیانگر این است که مصلحت عربستان سعودی به عنوان یک کشور و مصلحت خاندان آل سعود در هم تنیده شده است.

وی ادامه داد: در یک کلمه می توان گفت که این مصلحت آل سعود است که مصلحت عربستان سعودی را رقم می زند چرا که اگر پای مصلحت عربستان سعودی به عنوان یک کشور مطرح باشد طبیعتا در شرایط متحول جهانی و منطقه ای، این کشور به نیروی جوان تر و کارآمدتری احتیاج دارد تا بتواند شرایط متحول منطقه ای را به نوعی با مصالح عربستان رقم بزند.

این کارشناس ارشد مسایل خاورمیانه گفت: وقتی سلمان بن عبدالعزیز در سن بازنشستگی به پادشاهی می رسد بیانگر این است که این خاندان آل سعود است که مصالح عربستان سعودی را بر مبنای مصالح خانوادگی تنظیم می کند.

زارعی اظهارداشت: انتخاب دو برابر یعنی سلمان بن عبدالعزیز به عنوان پادشاه و مقرن بن عبدالعزیز به عنوان ولیعهد دور از انتظار نبود.

وی با بیان اینکه سیاست های عربستان سعودی دارای دو پایه اساسی است، یکی از این پایه ها را در حوزه داخلی عنوان کرد که بر مبنای توافقات درون خانوادگی و در تعامل بین خاندان آل سعود و وهابیت رقم می خورد.

این کارشناس ارشد مسایل خاورمیانه گفت: پایه دیگر آن در بعد خارجی است که آمریکایی ها به عنوان کشوری که در طول 50 تا 60 سال گذشته بیشترین تاثیر را در وضعیت عربستان سعودی و در انتخاب مسیرهای این کشور داشته اند در اینجا نقش آفرین هستند.

زارعی افزود: با توجه به این دو نکته به نظر نمی آید که تحول بنیادین در روابط عربستان سعودی و ایران پیش بیاید چرا که در درون آل سعود مسئله ایجاد تنش بین شیعه و سنی به عنوان یک ایدئولوژی و روش برای توسعه نفوذ عربستان سعودی طراحی شده و مدنظر قرار گرفته است.

وی تصریح کرد: از طرف دیگر ایجاد محدودیت های منطقه ای علیه جمهوری اسلامی ایران نیز بخشی از سیاست های آمریکا به حساب می آید، بر همین اساس نیز بسیار بعید به نظر می رسد که مرگ پادشاه عربستان سعودی فرصتی برای بازسازی روابط بین تهران و ریاض باشد.

این استاد دانشگاه گفت: در عین حال در خصوص سلمان بن عبدالعزیز هفتمین پادشاه عربستان سعودی این نکته گفته شده که وی نسبت به ایران دیدی متعادل تر از بقیه دارد اما درباره اینکه آیا در عمل این مسئله در عربستان سعودی بتواند راهی برای بهبود روابط بین تهران و ریاض باز کند، تردید وجود دارد.

زارعی اظهارداشت: در دوره پادشاهی ملک فهد که در سال 2005 با مرگ او به پایان رسید گفته می شد که ملک عبدالله نسبت به بقیه شاهزادگان سعودی دیدگاه آزادمنشانه تر و منطقی تری دارد اما ما متاسفانه در دوره 10 ساله پادشاهی ملک عبدالله نه تنها شاهد کاهش تنش بین ایران و عربستان نبودیم بلکه شکاف ها بین دو کشور بسیار عمیق تر شد تا جایی که در شرایط فعلی در مرز قطع ارتباط قرار گرفته است.

وی ادامه داد: ملک عبدالله نه تنها تمایلی برای بهبود روابط با ایران نشان نداد بلکه طی ماه های گذشته بارها تمایل ایران را به بهبود روابط بی پاسخ گذاشت و به نوعی در مسیر منازعه با جمهوری اسلامی ایران قدم برداشت.

این کارشناس ارشد مسایل خاورمیانه گفت: ممکن است بین روانشناسی فرد و تصمیمات آل سعود تفاوت وجود داشته باشد؛ ممکن است فردی به لحاظ خصوصیات شخصی باورهایی داشته باشد اما وقتی در درون سیستم آل سعود قرار می گیرد، این تصمیم جمعی آل سعود است که به مرحله اجرا گذاشته می شود.

ملک عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه عربستان سعودی بامداد جمعه در بیمارستانی در ریاض درگذشت.

به گفته رسانه های سعودی، «امیرسلمان بن عبدالعزیز» به عنوان پادشاه و «امیر مقرن بن عبدالعزیز» (برادر ناتنی ملک عبدالله) به عنوان ولیعهد انتخاب شده اند.

پادشاه عربستان 31 دسامبر(10 دیماه) در بیمارستان بستری شد و بعد نتایج آزمایشات پزشکی مشخص کرد که به عفونت ریه مبتلا شده است. وی در سال های اخیر از بیماری های مختلفی رنج می برد.

از زمان بستری شدن ملک عبدالله در بیمارستان، ولیعهد ملک سلمان وظایف او را برعهده گرفته بود. سلمان همزمان با ولیعهدی، از سال 2012 وزیر دفاع این کشور هم بود.

ملک عبدالله متولد سال 1924، در سال 2005 پس از مرگ برادرش ملک فهد، پادشاه عربستان شد.