عرق سوز شدن چیست؟

عرق سوز شدن(Heat rash) که با نام میلیاریا روبرا (miliaria rubra) نیز شناخته می‌شود، معضل رایجی است که گاهی اوقات می‌تواند بسیار ناراحت کننده ظاهر شود. هنگامی که به علت مسدود شدن غدد عرق، قطرات عرق در لایه‌های زیرین پوست گیر می‌کنند، عرق سوز شدن اتفاق می‌افتد؛ در نتیجه این اتفاق، در ناحیه مورد نظر، التهاب؛ قرمز شدن پوست و ضایعات تاول مانند پدیدار خواهند شد. 

افرادی که اضافه وزن دارند یا زیاد عرق می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به عرق سوز شدن هستند؛ همچنین در نوزادان و کودکان نیز به دلیل اینکه هنوز غدد عرقشان به رشد کامل خود نرسیده‌اند، احتمال ایجاد عرق سوز شدن زیاد است.

علت اصلی عرق سوز شدن، انسداد غدد عرق است.

برجستگی‌های قرمز روی سطح پوست از نشانه‌های عرق سوز شدن است.

استفاده از آنتی باکتریال‌های موضعی، روشی رایج برای درمان عرق سوز شدن است.1
 

انواع عرق سوز شدن

اشکال مختلف عرق سوز شدن، به طور کلی به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:
 

عرق سوز کریستالی

این شکل، رایج‌ترین شکل عرق سوز است. در عرق سوز کریستالی، برجستگی‌های کوچکی به صورت شفاف یا سفید رنگ روی سطح پوست ایجاد می‌شوند که از مایع (عرق) پر شده‌اند. این برجستگی‌ها هیچگونه درد یا خارشی نداشته و معمولا در نوزادان بیشتر از بزرگسالان دیده می‌شوند.
 

عرق سوز روبرا یا خاردار

این حالت که با نام گرمی دانه نیز شناخته می‌شود، با برجستگی‌های قرمز روی سطح پوست، التهاب و کمبود عرق در منطقه مورد نظر همراه است. این حالت معمولا در لایه‌های پایین‌تر پوست رخ می‌دهد و از این رو، سطح دشواری آن بالاتر است. در صورتی که این برجستگی‌های قرمز پیشرفت کرده و پر از چرک شوند، به آن عرق سوز یا میلیاریای چرکی گفته می‌شود.
 

عرق سوز پروفوندا یا عمیق

این حالت، نادرترین شکل عرق سوز است که در عمیق‌ترین لایه پوست (دِرمیس) اتفاق افتاده و در صورت عود کردن می‌تواند به شدت آزاردهنده شود. عرق سوز عمیق باعث ایجاد برجستگی‌های سخت و نسبتا بزرگ گوشتی‌ رنگ در سطح پوست می‌شود.1

علت عرق سوز شدن چیست؟

کاملا مشخص نیست که چرا برخی از افراد دچار عرق سوز شدن می‌شوند و برخی دیگر خیر. درصورتی‌که بدن به‌شدت عرق کند، مجاری غدد تعرق مسدود می‌شوند و عرق از روی پوست بخار نخواهد شد. مثال‌هایی در این زمینه وجود دارد:

برخی از نواحی بدن مانند گردن، زیربغل، کشاله‌ی ران و… طوری هستند که امکان گردش هوا در آنها وجود ندارد. درواقع اصطکاکی که بین اعضا در این قسمت وجود دارد، اجازه و امکان گردش هوا و تبخیر عرق از سطح پوست را ممکن نمی‌کند.

پوشیدن لباس‌های چسبان هم مانع از تبخیر عرق می‌شود.

پوشیدن چندین لایه لباس یا پیچیدن پتو به دور خود در مواقع زمستان یا وقتی کودک تب دارد هم باعث عرق سوز شدن بدن می‌شود.

استفاده از کرم‌ها و لوسیون‌های غلیط و سنگین هم باعث انسداد مجاری غدد تعرق می‌شود.

کودکان غدد تعرق ضعیفی دارند؛ به‌همین‌خاطر است که عرق ایجادشده روی پوست آنها به مرحله‌ی تبخیر نمی‌رسد. پس زمانی که لباس‌های زیادی به‌تن داشته باشند، درون قنداق و پتو پیچانده شوند، تب داشته باشند یا در معرض هوای گرم قرار بگیرند، عرق سوز خواهند شد. عرق سوز شدن می‌تواند عوارض استفاده از داروهایی مانند کلونیدین (clonidine) هم باشد.2
 

علائم عرق سوز

علائم عرق سوز شدن شامل خارش و سوزش در نواحی intertriginous می شود. علاوه بر این عرق سوز شدن در طولانی مدت باعث بروز بوی تند خواهد شد. گاهی اوقات همراه با عرق سوز شدن ممکن است نواحی مبتلا دچار التهاب شده و به رنگ قرمز یا قهوه ای دربیاید. گاهی اوقات نیز ناحیه عرق سوز شده پوسته پوسته خواهد شد.

برخی علائم آن عبارتند از:

خارش پوست

قرمزی بر روی سطح پوست

برآمدگی های کوچک

ناراحتی و ناآرامی

سوزش

احساس درد

زبر شدن ناحیه آسیب دیده

عرق سوز شدن ممکن است خودش را در هر دو پوست ساییده شده بر روی یک دیگر نشان داده و دقیقاً روبروی قسمت دیگر، در حالت قرینه قرار گرفته باشد. به عنوان مثال ممکن است پوست زیر هر دو بغل یا هر دو سینه فرد را به صورت همزمان درگیر کند. ناحیه قرمز شده ممکن است به سرعت ملتهب و زبر شده و پوست فرد شروع به پوسته پوسته شدن کند.

در صورتی که پوست فرد بعد از عرق سوز شدن با باکتری، قارچ یا مخمر در تماس باشد، قسمت عرق سوز شده ملتهب تر شده و بوی بدی از خود ترشح کند. عفونت معمولاً به صورت قرینه اتفاق نیفتاده و معمولاً یکی از قسمت های پوست را درگیر می کند. گاهی اوقات ممکن است نواحی کوچکی مثل پشت گوش ها، اطراف چانه یا پشت پلک ها نیز عرق سوز شوند.

نواحی عرق سوز شده در صورت تماس با ترشحات بدن مثل عرق، ادرار یا مدفوع شدید می شود.3

تشخیص و درمان عرق سوز شدن چگونه است؟

تشخیص این مشکل از طریق معاینه‌ی فیزیکی صورت می‌گیرد. برای تشخیص، کافی‌ست بدانید که تحریک پوستی در طول تعرق یا گرما رخ داده است، ناحیه‌ی عرق سوز شده مشخص شود (مثلا در ناحیه‌ی چسبندگی لباس بوده یا ناشی از اصطکاک گوشت دو ناحیه از بدن نسبت به هم) و شکل و نوع عرق‌سوزی به چه شکل است. پزشکان بنا به تجربه‌ای که دارند، به‌سرعت می‌توانند این موضوع را تشخیص بدهند. برای درمان این مسئله هم می‌توان از اسپری‌ها و کرم‌های بدون نسخه‌ی موجود در داروخانه‌ها بهره برد. در صورت عفونی‌شدن غدد تعرق باید برای درمان از آنتی بیوتیک استفاده کرد.

عرق سوز شدن معمولا با خنک شدن پوست به‌صورت خودبه‌خود درمان می‌شود، اما درصورتی‌که بروز علائم ادامه پیدا کردند، لوسیون کالامین که دارویی ضدخارش به شمار می‌رود هم مفید است. برخی از متخصصان بالینی استفاده از اسپری یا کرم هیدروکورتیزون را هم توصیه می‌کنند.

عرق سوز شدن معمولا خودبه‌خود درمان می‌شود، اما درصورتی‌که غدد تعرق، عفونی بشوند باید این موضوع را پیگیری کرد. عفونت همراه با درد، تورم و نوعی قرمزی رفع‌نشدنی همراه است و ممکن است جوش چرکی روی پوست ایجاد شود. چنین عفونتی ناشی از حمله‌ی باکتری‌ها به غدد تعرق است. در این مواقع به آنتی‌بیوتیک نیاز است و اگر این مشکل مزمن بشود، باید برای درمان به پزشک و متخصص پوست مراجعه کرد.2
 

سبک زندگی و درمان خانگی عرق سوز

خشک و تمیز نگه داشتن محل عارضه

قانون اول برای درمان این عارضه پوستی، تمیز و خشک نگه داشتن قسمت عرق سوز شده است. اگر اهل ورزش و فعالیت بدنی هستید، حتماً بلافاصله بعد از اتمام ورزش دوش گرفته و بدنتان را با حوله خشک کنید.

به خاطر داشته باشید که نباید حوله را روی پوست خود بکشید زیرا این کار باعث تشدید قسمت عرق سوز خواهد شد. بهتر است برای جلوگیری از سایش نواحی عرق را با سشوار خشک کنید. استفاده از محصولاتی مثل روغن درخت چای یا روغن نارگیل ممکن است به کاهش خارش و جلوگیری از بروز عفونت در نواحی مثل باسن کمک کند.
 

استفاده از ژل های ضد اصطکاک

اگر عرق سوز فقط التهابی بوده و هیچ عفونتی در کار نباشد می توان از کرم برای ایجاد یک مانع بین قسمت های مختلف پوست استفاده کنید. کرم ها یا پمادهای حاوی زینک اکساید یا پترولیوم نیز می تواند برای درمان این عارضه پوستی مؤثر و کمک کننده باشد.
 

متوقف کردن تعریق

همانطور که پیش از این نیز گفته شد، تعریق می تواند باعث تشدید عرق سوز شدن پوست بدن فرد شود. از ضد تعریق های ملایم برای قسمت هایی مثل زیر بغل یا زیر سینه استفاده کنید.
 

شست و شو با شامپوهای ضد قارچ

اگر علاوه بر عرق سوزی به عفونت قارچی نیز مبتلا شدید بهتر است از شامپوهای ضد قارچی برای شست و شوی ناحیه آسیب دیده استفاده کنید.

برای نتیجه گرفتن بهتر است 2 تا 5 دقیقه شامپو را روی محل باقی گذاشته و سپس به خوبی آبکشی کنید. بعد از بهبود نیز روند شستشو را کنار نگذاشته و قسمت آسیب دیده را حداقل هفته ای یک بار بشویید.
 

ایجاد مانع بین سطوح پوستی

با توجه به قسمت درگیر و عرق سوز شده با استفاده از پنبه یا گاز استریل مانعی بین تماس سطوح پوستی ایجاد کنید.
 

استفاده از لباس های گشاد با پارچه تنفس پذیر

برای پیشگیری و درمان سریع تر عرق سوز شدن، لباس های گشاد و پنبه ای بپوشید تا لباس های شما باعث تحریک بیشتر پوست نشود.3

پیشگیری از عرق سوز شدن چگونه است؟

راه‌های کاهش احتمال ابتلا به عرق سوختگی یا گرمی‌دانه شامل موارد زیر است:

خودداری از انجام فعالیت‌هایی که موجب عرق کردن بدن می‌شوند

استفاده از تهویه مناسب برای خنک نگه داشتن هوا

استفاده از لباس‌های سبکی که تنفس پوست در آن را به راحتی صورت می‌گیرد، مانند لباس‌های نخی

خودداری از قرار گرفتن زیاد در معرض هوای گرم و مرطوب

استفاده از کرم‌های لایه بردار پوست، جهت از بین بردن سلول‌های مرده و غدد چربی پوست که موجب انسداد مجاری غدد عرق می‌شوند. 

نکته دیگری که باید به آن اشاره نمود این است که هنگامی که دمای هوا بیش از حد و در مدت زمان طولانی افزایش می‌یابد، دوش گرفتن مرتب، یا وان آب سرد به همراه مقدار کمی صابون می‌تواند از عرق سوز شدن جلوگیری کند.1

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.chetor.com
3.www.pezeshket.com