مفهوم اين فراز از دعاي عهد «و ارحم استكانتنا بعده» چيست؟ آيا اين نيست كه در امتحانات زمان ظهور به ما رحم كن؟

جمله «وارحم استنكانتنا بعده» صريح و ناظر به سختي ها و امتحانات دوران غيبت است و ربطي به دوران ظهور ندارد اين فقره از دعا مي گويد: «به بيچارگي ما پس از غيبت او رحم كن» و واقع هم همين است كه پيروان حضرت در دوران غيبت نياز به اين ترحم دارند و اگر خداي بزرگ دستگيري نكند و به دلداده هاي آن جان جانان رحم نكند ممکن است در دامن مدعيان دروغين و فتنه هاي آخرالزمان و… گرفتار شوند و يا خداي نخواسته بر اثر گذشت زمان بر ايده انتظار خط بطلان بكشند. علاوه بر اين كه اين فراز از دعا صريح در دوران غيبت است و ناظر به امتحانات اين قطعه از زمان است، فراز بعدي دعا نيز به همين قطعه از زمان مربوط مي شود زيرا در جملات بعدي آمده است: «بار خدايا اين غم بزرگ دوري و هجران و پرده غيب او را با ظهورش از اين امت برطرف ساز» و اين خود تاييدي ديگر بر معناي مذكور است از طرفي كساني كه اين دعا را ترجمه كرده اند[1] و شرح داده اند جز اين معنا احتمالي ديگر را ذكر نكرده اند. بنابراين جملات مذكور دعا صريح در آزمايش ها وسختي هاي دوران غيبت است و چون حضرت ظهور نمايد پيروان آن حضرت با ديدن آن همه درخشندگي در وجود امام ـ عليه السلام ـ و آفتابي شدن صراط محمدي ـ صلي الله عليه و آله ـ با دل و جان جذب او مي شوند و از او پيروي مي كنند.
حاصل آنكه معناي اين فراز از دعاي عهد اين است: «خدايا بعد از غيبت امام مهدي (عج) به ما رحم فرما»  يعني خدايا در امتحانات زمان غيبت آن حضرت، تو خود يار و ياور ما باش. چه انکه براساس روايات مردم در زمان غيبت شديدا ازمايش وامتحان خواهد شد .
محمد بن ابي نصر مي گويد: « امام كاظم ـ عليه السلام ـ فرمود: « بدانيد كه به خدا قسم، آن چه چشم انتظار آن هستيد نخواهد شد مگر اين كه ـ مؤمن و متزلزل ـ از هم جدا شوند، مورد آزمايش قرار گيرند تا اين كه جز افراد بسيار نادر و اندكي از شما باقي نماند» آن گاه آياتي از قرآن تلاوت فرمود كه: « ام حسبتم ان تتركوا و لما يعلم الله الذين جاهدوا منكم.»[2]، «و يعلم الصابرين.»[3] يعني آيا گمان كرديد بدون مشخص شدن استقامت كنندگان و مجاهدان، از شما دست برداشته مي شود؟!»[4] و در اين باره روايت ديگري است از جابر جعفي كه مي گويد: به امام محمد باقر ـ عليه السلام ـ عرض كردم «فرج شما كي خواهد بود؟» فرمود: هيهات، هيهات، فرج ما شدني نيست مگر اين كه غربال شويد، باز هم غربال شويد، و باز هم غربال شويد» سه مرتبه اين مطلب را فرمود، « تا اينكه آلودگي ها از ميان تان برود و صفا و خلوص باقي بماند»[5]. از اين روايات و نظير آن ها معلوم مي شود كه مومنان در دوره غيبت مورد آزمايش هاي بزرگي قرار خواهند گرفت كه شايد مهمترين آن ها باور كردن به غيبت و حضور حضرت حجت (عج) باشد و در كنار اين امتحان حفظ دين ناب محمدي، پرهيز از گناهان و صبر بر مصائب از ديگر آزمون ها به شمار مي آيد.
روشن است كه آزمايش مومنان و غير مومنان، در هر عصر و زماني، از سنت هاي الهي است و مخصوص دوره غيبت نيست و خداوند شخص و گروهي را به چيزي امتحان مي كند و امت پيامبر خدا پس از پيامبر ـ صلي الله عليه و آله ـ و امامان ـ عليهم السلام ـ به غيبت حضرت مهدي (عج) و بعضي چيزهاي ديگر مبتلا و آزمايش شده اند و از آزمايش الهي نمي توان گريخت؛ ما بايد براي رستگاري و موفق شدن در اين آزمايش ها تلاش كنيم، و آنگونه كه روايات به آن اشاره دارند رستگاري كامل جز براي دينداران ناب و مخلصين و كساني كه جان شان با يقين درآميخته و اعتقادشان محكم و شناخت شان از ناداني ها و نادرستي ها پيراسته شده است، براي كس ديگر ميسر نيست.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. در انتظار ققنوس، ترجمه مهدي عليزاده.
2. امامت و مهدويت ، آيه الله گلپايگاني.

پي نوشت ها:
[1] . ر.ك: حائري قزويني، ترجمه مكيال المكارم، چاپ نگين، ج2، ص341.
[2] . توبه/160.
[3] . آل عمران/142.
[4] . اثبات الهداه، ج 3، ص 510، روايت 330.
[5] . همان، ج 3، ص 510، روايت 332.