اگر ذکر و يا دعايي خلاف دستور العمل رسيده از معصوم, (مثلا در تعداد يا مواقع گفتن آن) خوانده شود اثر يا ثواب آن از بين مي رود؟

در ابتدا لازم است به نکته اي اشاره کنيم:
بي ترديد ذكر و فرازهايي از ادعيه هر چه بيشتر تكرار شود، آثار و پاداش معنوي و اخروي بيشترتر بر آن مترتب مي شود، به همين دليل خداوند در قرآن مي فرمايد: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثِيراً»[1] يعني اي كساني كه ايمان آورده ايد خدا را بسيار ياد كنيد. از اين آية مباركه معلوم مي شود كه تكرار و ذكر هر فرازي از اين دعاها نه تنها محظوري ندارد، بلكه در معارف ديني نيز در موارد فراواني تأكيد شده است.
و ديگر اين که: همان طور كه برخي زمان ها و مكان ها و حالات انسان، در خواندن دعا نقش خاصي دارد و با اين كه دعا هميشه و در هر مكان و شرايط خوب است، اما در بعضي زمان ها و مكان ها تأثير بيشتري دارد و در شرع مقدس تأکيد شده كه در آن زمان و مكان مشخص انسان توجه و عنايت بيشتري به خواندن دعا داشته باشد.
مسئله تکرار برخي اذکار و ادعيه نيز چنين است، يعني گرچه ذکر و دعا هر اندازه بيشتر خوانده شود آثار معنوي و پاداش اخروي بيشتر دارد اما چون در ذکر و نحوة خواندن آن اسرار نهفتة فراواني وجود دارد، لذا بايد طبق آنچه دستور داده شده خوانده شود و اثرگذاري آن ذکر و دعا در صورتي تأمين شود كه طبق عدد خاصي خوانده شود به همين دليل يكي از بزرگان فن كه در اين گونه مسايل صاحب نظر است مي گويد:
در بعضي از ادعيه و اذكار که عدد دعا و ذكر و يا عدد ايّام آنها از معصومين ـ عليهم السلام ـ  صادر شده است. در حفظ عدد آن ها نبايد سهل انگاري شود، با اين كه اين اعمال مستحب اند) ولي بايد طبق دستور العملشان انجام شوند، چه در حفظ و مراعات صورت آن و چه در عدد آن، يعني هرچه دستورالعمل است، (به هر صورت و عدد) بايد به همان منوال عمل شود و هيچ نحوه تخطي و مداخله در آن روا نمي باشد، چه عمل به دستور عددي خود يك نحو تأديب و تعويد نفس است، علاوه بر اين در برخي روايات آمده: بدانيد اسماءالله به منزلة دفائن اند ـ گنج ـ و عدد به منزلة ذراع ( متر )آن مساحت، اگر ذراع كمتر گيري به دفين ـ گنج ـ نرسي و نيز اگر زياده بگيري باز هم نرسي، بلكه در گذري.
و عده اي از بزرگان اهل تحقيق گفته اند كه عدد به منزلة حوض آبي است كه در آن غسل ارتماسي كنند، اگر عمق آب زياده از حد باشد، موجب غرق شدن مي شود و اگر كم، غوطه خوردن ميسّر نيست. نيز گفته شده كه عدد حكم دندانة كليد را دارد كه به زياد يا كم نمودن آن قفل باز نمي شود.
همچنين بايد توجه داشت كه عدد ذكر همانند دستورالعمل پزشك در مصرف و مقدار دارو براي مريض است كه نبايد كم يا زياد شود.[2] از اين بيان به خوبي معلوم مي شود كه عددِ گفتن برخي فرازهاي ادعيه بايد مراعات بشود و آن گونه كه دستور داده شده انجام داده و خوانده شود.
اما بايد اشاره شود كه اگر كسي به خلاف دستور عمل كرد مثلاً در دعا يا ذکري گفته شده فلان جمله سه بار تكرار شود، شخصي آن را 10 بار تكرار كرد، اين کار موجب ايراد شرعي نمي شود و گناهي ندارد و يا بي اثر معنوي و اخروي نخواهد بود. لكن براي آن كه اثر مورد نظر را داشته باشد بايد آن گونه كه دستور داده شده خوانده شود.
البته اين ها در مواردي است كه آن عدد يا شيوه خاص عا و گفتن ذکر، از معصوم ـ عليه السلام ـ رسيده باشد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. آيت الله رفيعي قزويني، مجموعه رسايل و مقالات، (مقاله شرح دعاي سحر) ص 85، نشر الزهرا، تهران، چاپ اول، 1367 ش.
2. حسن زاده آملي، رساله نور علي نور.
 
پي نوشت ها:
[1] . احزاب/ 41.
[2] . حسن زاده آملي، رساله نور علي نور، ص 52 تا 55.