تأثير دعا در زندگي انسان چيست؟

ابتدا لازم است به دو نكته اشاره شود:
1. دعا در اصطلاح اهل شرع گفتگو كردن با حق تعالي به نحو طلب حاجت و درخواست حل مشكلات از درگاه او و يا به نحو مناجات و ياد صفات جلال و جمال ذات اقدس اوست.[1]2. انسان داراي دو ساحت و دو بُعد است. 1ـ بعد معنوي. 2ـ بعد مادي، آثار دعا قسمتي مربوط به بعد معنوي و قسمت ديگر مربوط به بعد مادي است كه در بيان آثار دعا به هر دو قسمت اشاره شده است.
با توجه به مطالب فوق مي گوئيم: آنچه كه از متون ديني استفاده مي شود اين است که دعا آثار فراواني در زندگي انسان دارد که به جهت اختصار به چند مورد در ذيل اشاره مي نماييم:
1ـ دعا حالت انس و الفت روح و دل ، با ذات خدا است و حصول آرامش و سكون براي نفس مي باشد،[2] همانند مشتاقي كه دوست خود را يافته، از ديدارش خوشحال و از سخنانش لذت مي برد، مشكلاتش را با كمال اطمينان با او در ميان گذاشته و پرده از رازهاي دل بر مي دارد و براي انجام خواسته ها و آمالش از وي ياري مي طلبد.
2ـ پيامبر اکرم ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرموده اند: «دعا اسلحه مؤمن و ستون دين و نور آسمانها و زمين است»[3] و يكي از روانشناسان مي گويد: «فقدان دعا و نيايش در ميان ملتي برابر با سقوط آن ملت است، اجتماعي كه احتياج به نيايش را در خود كشته است معمولا از فساد و زوال مصون نخواهد بود ـ منتهي بايد نيايش را پيوسته و در همه حال انجام داد تا اثر عميق خود را در انسان هميشه حفظ كند».[4]3ـ علي (ع) مي فرمايند: «دعا كليد پيروزي و مفتاح رستگاري است و بهريتن دعا، دعائي است كه از سينه پاك و قلب پرهيزگار برخيزد».[5]4ـ امام صادق (ع) مي فرمايند: «دعا براي برآوردن حوائج ، نافذتر از نوك نيزه است».[6]5ـ دعا باعث ارزش انسان مي شود.[7]6ـ امام صادق (ع) فرموده اند: «در نزد خداوند مقاماتي است كه بدون دعا كسي به آن نمي رسد».[8]7ـ دعا سبب توسعه بينش و معرفت به مقام ربوبي مي شود، چرا كه دعاهاي رسيده از معصومين ـ عليهم السلام ـ همچون دعاي عرفه، جوشن كبير، و… مجموعه اي است از معارف الهي كه دقيق ترين اوصاف الهي، از صفات ذات گرفته تا صفات افعال، از توحيد ذاتي گرفته تا توحيد ربوبي و… در آن تبيين شده است.[9]8ـ دعا سبب پشيماني از گذشته بد و وسيله عروض حالت انفعال و شرمندگي در درون دعا كننده است.[10]9ـ برخي دعاها عامل تلقين اعتقاد به نبوت و امامت و لزوم رهبري معصومين مي شود مانند دعاي ندبه و افتتاح و….[11]10ـ دعا تميز دهنده فضائل و رذائل از يكديگر، آموزنده اخلاق فاضله، آداب معاشرت، اتصاف به فضائل انساني و… مي شود همچون دعاي مكارم الاخلاق.[12]11ـ دعا پديد آورنده بيم و اميد در باطن، دعا باعث روح تسليم در برابر خدا، شجاعت، وسيله دفع آسيب ها و مولد صفت توكل است،[13] خلاصه دعا باعث آرامش، ارتباط با خدا، بيم و اميد، شجاعت، معرفت، توكل، ارزش انسان و… مي شود.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير نمونه، آية الله مكارم و همكاران (دار الكتب الاسلامية) ج1، ص637ـ647 و ج15، ص172ـ176.
2. المصباح المنير، با ترجمه فارسي، آية الله علي مشكيني (نشر الهادي) ص16ـ32.
 
پي نوشت ها:
[1] . مشكيني، علي، المصباح المنير، قم، نشر الهادي، چاپ دوم، 1370، ص16ـ17.
[2] . رعد/ 28.
[3] . كليني، محمد بن يعقوب، اصول كافي، انتشارات اسلاميه، ج4، ص 213، و ر.ك: مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دار الكتب الاسلاميه، 1370، ج15، ص175.
[4] . تفسير نمونه، پيشين، ج1، ص640.
[5] . همان ، ج15، ص175.
[6] . اصول كافي، پيشين، ج4، ص213.
[7] . فرقان/ 77.
[8] . تفسير نمونه، پيشين، ج1، ص641.
[9] . ر.ك: المصباح المنير، ص20ـ23.
[10] . همان.
[11] . همان.
[12] . همان.
[13] . همان.