آيا افرادي كه نماز را فقط به خاطر رفع تكليف خوانده اند، در قيامت نمازشان مورد قبول واقع مي شود؟

نماز نور ديدة پيامبر[1] ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و موجب تقرّب پرهيزكاران[2] و بهترين تكليفي است كه وضع شده است[3] و از بهترين و برترين كارها[4] و ستون دين بوده[5] که اقامه آن موجب دوري و پرهيز انسان از فحشاء و منكر مي باشد.[6]منظور از خواندن نماز فقط به خاطر رفع «تكليف» اين است که ، شخصي اعتقاد به نماز و وجوب آن دارد ولي به عللي ، از جمله تنبلي و بي حوصلگي به آن محبتي ندارد و فقط از ترس عقاب و براي رفع تکليف آن را به جاي مي آورد.
نماز چنين شخصي (اگر شرايط ديگر صحّت را داشته باشد) از نظر ظاهري صحيح بوده و نيازي به قضا (از نظر فقهي) ندارد. و نماز اين شخصي از نظر ظاهري مورد قبول واقع مي شود.[7]منتهي بايد توجه داشت كه نماز ظاهري دارد و باطني و آنچه منظور اصلي پروردگار متعال و باعث قرب الي الله مي شود باطن و حقيقت نماز است.[8] و هر يك اثر مخصوص به خود را دارند.
اثر خواندن ظاهر نماز (با شرايطي كه در فقه و توضيح المسائل آمده است)، اسقاط تكليف و نجات از عذاب است. اما اثرات باطني نماز (كه مقصود اصلي هستند) بالاتر و عميق تر است. از جمله: پاداش و ثوابهاي اخروي و دنيوي، رسيدن به مقامات معنوي، تقرّب به خدا، دوري از گناهان بزرگ، برپايي خيمة دين.[9]بنابراين شخصي كه فقط به جنبة ظاهري و مقدار فقهي نماز اكتفا مي كند، نبايد انتظار داشته باشد كه از آثار و فوائد دنيوي  و آخروي آن مانند مصون بودن از گناهان و يا پاک شدن از آلودگي هاي گناه و جايگاه والاي مصليين در بهشت برخوردار باشد.

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. صلاة الخاشعين، آيت الله دستغيب، دفتر انتشارات اسلامي.
2. پرتوي از اسرار نماز، محسن قرائتي، مركز فرهنگي درسهايي از قرآن.
 
پي نوشت ها:
[1] . ر.ك: محمدي ري شهري، محمد، ترجمة ميزان الحكمه، مترجم: حميدرضا شيخي، دارالحديث، چاپ اول، 1377 هـ ش، ج 7، ص 3093، ح 10535.
[2] . ر.ك: همان، ص 3094، ح 10537.
[3] . ر.ك: همان، ص 3094، ح 10541.
[4] . ر.ك: همان، ح 10544.
[5] . ر.ك: همان، ح 10546.
[6] . ر.ك: همان، ص 3096، ح 10551.
[7] . ر.ك: دستغيب، گناهان كبيره، انتشارات جهان، چاپ ششم، ج 2، ص 205.
[8] . ر.ك: جوادي آملي، عبدالله، تفسير تسنيم، انتشارات اسراء، چاپ سوم، 1381، ج 2، ص 165؛ و ر.ك: ملكي، جواد، اسرار الصلوة، پيام آزادي، مترجم: رجب زاده، چاپ چهارم، 1372، ص 297.
[9] . ر.ك: تفسير تسنيم، همان، ص 166.