«محمَّد بن أحمد بن محمَّد بن فارس بن سهل»، یا «أبو الفتح بن أبی الفوارس رازی»[1] در سال 338 هـ.ق در بغداد متولد شد[2] و در سال 412 هـ.ق از دنیا رفت و در کنار احمد بن حنبل دفن شد.[3] جد او، سهل، استاد شیخ طوسی و خطیب بغدادی است.[4]
أبو الفتح از افرادی؛ مانند ابوبکر نقاش، ابوبکر شافعی، ابوعلی بن صواف، ابوبکر محمد بن حسن بن مقسم و … حدیث شنیده است.[5] برقانی و هبة الله طبری نیز از او روایت کردهاند.[6]
او برای کسب علم و نوشتن کتاب به شهرهایی؛ مانند بصره، فارس و خراسان سفر کرد.[7]
برخی منابع، او را فردی با حافظه و شناخت قوی، امانتدار و معروف به صلاح[8] و نیز شخصی «ثقه» در نقل حدیث معرفی کردهاند.[9]
از آثار او میتوان به کتاب تاریخ، تخریج فوائد أبى طاهر مخلّص اشاره کرد،[10] اما بیشترین شهرت او بخاطر کتاب «الاربعین» درباره فضائل أمیر المؤمنین علی(ع) است که سید ابن طاووس آنرا در کتابخانه نظامیه بغداد یافته و چند حدیث نیز از آن نقل کرده است.[11]
اگرچه گزارشی نیافتیم که صریحاً به مذهب او اشاره کند، اما قرائن و شواهدی بر شیعه بودن او وجود دارد:
1. گفتهاند که او در ابتدای کتاب «الاربعین» خود چنین نگاشته است: «فنرجو من الله أن یحشرنا فی زمرة نبیه و عترته و یرزقنا رؤیتهم و شفاعتهم بفضله وسعة رحمته الّذین أذهب الله عنهم الرّجس و طهّرهم تطهیرا»؛[12] از خداوند میخواهیم که ما را در شمار پیامبر خودش و عترت او محشور گرداند و به فضل و رحمت گستردهاش دیدارشان را روزی ما کند. آنانی که خدا پلیدی را از آنان زدوده و در نهایت پاکیزگی قرارشان داده است.
این تعابیر بیشتر با متون شیعی همخوان است.
2. نام او در بین راویان احادیثی؛ نظیر حدیث منزلت،[13] ثقلین،[14] «علیٌّ خیر البشر»،[15] «من کنت مولاه…»[16] و … که در مقام و منزلت امام علی(ع) نقل شده است، دیده میشود.
وجود همین قرائن و شواهد، منجر به آن شده است که محققانی نام ایشان را در ردیف دانشمندان شیعی قرار دهند.[17]
أبو الفتح از افرادی؛ مانند ابوبکر نقاش، ابوبکر شافعی، ابوعلی بن صواف، ابوبکر محمد بن حسن بن مقسم و … حدیث شنیده است.[5] برقانی و هبة الله طبری نیز از او روایت کردهاند.[6]
او برای کسب علم و نوشتن کتاب به شهرهایی؛ مانند بصره، فارس و خراسان سفر کرد.[7]
برخی منابع، او را فردی با حافظه و شناخت قوی، امانتدار و معروف به صلاح[8] و نیز شخصی «ثقه» در نقل حدیث معرفی کردهاند.[9]
از آثار او میتوان به کتاب تاریخ، تخریج فوائد أبى طاهر مخلّص اشاره کرد،[10] اما بیشترین شهرت او بخاطر کتاب «الاربعین» درباره فضائل أمیر المؤمنین علی(ع) است که سید ابن طاووس آنرا در کتابخانه نظامیه بغداد یافته و چند حدیث نیز از آن نقل کرده است.[11]
اگرچه گزارشی نیافتیم که صریحاً به مذهب او اشاره کند، اما قرائن و شواهدی بر شیعه بودن او وجود دارد:
1. گفتهاند که او در ابتدای کتاب «الاربعین» خود چنین نگاشته است: «فنرجو من الله أن یحشرنا فی زمرة نبیه و عترته و یرزقنا رؤیتهم و شفاعتهم بفضله وسعة رحمته الّذین أذهب الله عنهم الرّجس و طهّرهم تطهیرا»؛[12] از خداوند میخواهیم که ما را در شمار پیامبر خودش و عترت او محشور گرداند و به فضل و رحمت گستردهاش دیدارشان را روزی ما کند. آنانی که خدا پلیدی را از آنان زدوده و در نهایت پاکیزگی قرارشان داده است.
این تعابیر بیشتر با متون شیعی همخوان است.
2. نام او در بین راویان احادیثی؛ نظیر حدیث منزلت،[13] ثقلین،[14] «علیٌّ خیر البشر»،[15] «من کنت مولاه…»[16] و … که در مقام و منزلت امام علی(ع) نقل شده است، دیده میشود.
وجود همین قرائن و شواهد، منجر به آن شده است که محققانی نام ایشان را در ردیف دانشمندان شیعی قرار دهند.[17]