در قرآن کریم میخوانیم: «فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ فی یَوْمَیْنِ وَ أَوْحى فِی کُلِّ سَماءٍ أَمْرَها»؛[1] آن گاه هفت آسمان را در دو روز پدید آورد. و در هر آسمانى کارش را به آن وحى کرد.
در اینکه مراد از «وحى» و «امر آسمانها» در این آیه چیست؟ مفسران قرآن نظریاتی ارائه کردهاند که برخی از آنها چنین است.
1. منظور از امر آسمان که مىفرماید: خدا به هر آسمانى امر آنرا وحى کرد، آثارى است که استعداد داشتن آنرا داشته و یا حکمت اقتضا مىکرد که آن آثار را داشته باشد؛ مانند اینکه فرشتگانى در آنجا باشند، یا ستارهاى در آن خلق شود، و… و کلمه «وحى» به معناى خلقت و ایجاد است و جمله مورد بحث(وَ أَوْحى فِی کُلِّ سَماءٍ أَمْرَها) عطف است بر جمله «قضاهن» و مىخواهد این وحی و امر را مقید به زمان آن(یومین) کند. به عبارت دیگر، وحى در هر آسمان نیز در همان دو روز- که هفت آسمان را در آن دو روز پدید آورد- صورت گرفت. بنابر این معناى جمله مورد بحث این است که خداوند در همان دو روز موجودات در هر آسمانى را که یا ملائکه بودند، یا ستاره، و یا غیر آن، آفرید.[2]
2. بعضى گفته اند: مراد از امر آسمانها، تکلیف الهى متوجه به اهل هر آسمان است که همان ملائکه ساکن در آن باشند. و معناى «وحى» همان معناى معروفش است.[3] در نتیجه معناى جمله این است که خداى تعالى به اهل هر آسمان و ملائکهاى که در آن هستند اوامرى در باره عبادت وحى کرد.[4]
3. منظور از امر آسمان، آن چیزى است که خدا از آسمان خواسته است.[5]
4. معناى آیه این است که خداى سبحان در هر آسمانى امر الهى را که منسوب و متعلق به آن آسمان است به اهلش، یعنى ملائکه ساکن در آن، وحى مىکند.[6]
برای آگاهی بیشتر در باره وحی پاسخهای زیر را مطالعه کنید:
پیامبران و انواع وحی، ۴۹۷۹
وحى و کیفیت آن، ۸۸
در اینکه مراد از «وحى» و «امر آسمانها» در این آیه چیست؟ مفسران قرآن نظریاتی ارائه کردهاند که برخی از آنها چنین است.
1. منظور از امر آسمان که مىفرماید: خدا به هر آسمانى امر آنرا وحى کرد، آثارى است که استعداد داشتن آنرا داشته و یا حکمت اقتضا مىکرد که آن آثار را داشته باشد؛ مانند اینکه فرشتگانى در آنجا باشند، یا ستارهاى در آن خلق شود، و… و کلمه «وحى» به معناى خلقت و ایجاد است و جمله مورد بحث(وَ أَوْحى فِی کُلِّ سَماءٍ أَمْرَها) عطف است بر جمله «قضاهن» و مىخواهد این وحی و امر را مقید به زمان آن(یومین) کند. به عبارت دیگر، وحى در هر آسمان نیز در همان دو روز- که هفت آسمان را در آن دو روز پدید آورد- صورت گرفت. بنابر این معناى جمله مورد بحث این است که خداوند در همان دو روز موجودات در هر آسمانى را که یا ملائکه بودند، یا ستاره، و یا غیر آن، آفرید.[2]
2. بعضى گفته اند: مراد از امر آسمانها، تکلیف الهى متوجه به اهل هر آسمان است که همان ملائکه ساکن در آن باشند. و معناى «وحى» همان معناى معروفش است.[3] در نتیجه معناى جمله این است که خداى تعالى به اهل هر آسمان و ملائکهاى که در آن هستند اوامرى در باره عبادت وحى کرد.[4]
3. منظور از امر آسمان، آن چیزى است که خدا از آسمان خواسته است.[5]
4. معناى آیه این است که خداى سبحان در هر آسمانى امر الهى را که منسوب و متعلق به آن آسمان است به اهلش، یعنى ملائکه ساکن در آن، وحى مىکند.[6]
برای آگاهی بیشتر در باره وحی پاسخهای زیر را مطالعه کنید:
پیامبران و انواع وحی، ۴۹۷۹
وحى و کیفیت آن، ۸۸
[1]. فصلت، 12.
[2]. آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق، عطیة، علی، عبدالباری، ج ۱۲، ص ۳۵۶، دارالکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1415ق.
[3]. «وحى» در لغت به معناى اشاره سریع است که مىتواند از جنس کلام یا از باب رمزگویى و یا به صورت صوت مجرد از ترکیب و یا به صورت اشاره و امثال آن باشد. راغب اصفهانى، مفردات، ص 515، ماده «وحى».
[4]. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، بلاغی، محمد جواد، ج 9، ص 9، ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372ش؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ج 12، ص ۳۵۶.
[5]. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، مقدمه، تهرانی، شیخ آقابزرگ، تحقیق، قصیر عاملی، احمد، ج ۹، ص ۱۱۲، دار احیاء التراث العربی، بیروت، بیتا.
[6]. طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۷، ۳۶۹، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ پنجم، 1417ق.