در صورت تعارض گواهان بر اعلمیت مجتهد، وظیفه چیست؟

همه مراجع تقلید فتوا داده اند که:”مجتهد و اعلم را از سه راه مى‏توان شناخت: اول: آن که خود انسان یقین کند، مثل آن که از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و اعلم را بشناسد. دوّم: آن که دو نفر عالمِ عادل که مى‏توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند مجتهد بودن یا اعلم بودن کسى را تصدیق کنند، به شرط آن که دو نفر عالمِ عادلِ دیگر با گفته آنان مخالفت ننمایند. سوم: آن که عدّه‏اى از اهل علم که مى‏توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، و از گفته آنان اطمینان پیدا مى‏شود مجتهد بودن یا اعلم بودن کسى را تصدیق کنند.” [1]

بنابراین در صورت تحقق چنین فرضی (یعنی تعارض گواهی دو نفر عالم عادل به اعلمیت مجتهد با گواهی دو نفر عالم عادل دیگر) انسان باید برای تشخیص اعلم از یکی از دو راه دیگر استفاده نماید.

لازم به تذکر است که نکته اساسی در رسیدن به حقیقت و شناخت اعلم ،توجه به عدالت گواهان است که شهادت آنها بر اساس معرفت و صداقت باشد نه براساس حب و بغض و هوا و هوس های شخصی یا گروهی ،با توجه به این نکته شناخت اعلم آسان تر خواهد شد. به هر حال چون راه های دیگری برای شناخت اعلم وجود دارد در صورت عدم امکان استفاده از یک راه مشکلی پیش نخواهد آمد.