چرا قرآن كريم به زبان عربي نازل شده است؟

1.ابتدا لازم است به يك اصل اساسى، كه خود قرآن آن را مطرح نموده، اشاره كنيم. ارسال رسولان و پيامبران الهى به سوى اقوام و ملّت‏هاى مختلف، جز به زبان آن‏ها صورت نگرفته و اين هم زبانى هر پيامبر با قوم خويش يك اصل كلّى و فراگير بوده است:
«وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُم» و ما هيچ پيامبرى را جز به زبان قومش نفرستاديم تا [حقايق را] براى آنان بيان كند.[1] اين قاعده كلّى در ارسال رسل الهى، در زمينه انزال كتب آسمانى نيز جارى گشته است:
«وَ كَذلِكَ أَوْحَيْنا إِلَيْكَ قُرْآناً عَرَبِيًّا لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرى‏ وَ مَنْ حَوْلَها» و بدين گونه «قرآن عربى» به سوى تو وحى كرديم تا [مردم‏] مكه و كسانى را كه پيرامون آنند هشدار دهى.[2] بنابراين، عربى بودن قرآن امرى طبيعى بوده است؛ چرا كه پيامبر از ميان قومى مبعوث به رسالت گشت كه زبانشان عربى بود. اين امر منافاتى با رسالت جهانى و دعوت همگانى او، كه براى همه عصرها و نسل‏ هاست و هدايتگرى كتابش كه «هدى للنّاس» است، ندارد. هشدار به مردم مكه، كه در آيه فوق بدان اشاره شده است، تنها از اين جهت است كه پيامبر در مراحل اوليه حركت جهانى خود مأمور به هدايت بستگان، نزديكان و مردم منطقه خويش است. معقول نيست كه پيامبرى به هدايت و ارشاد مأمور گردد، آن گاه كتابى را كه مردم با زبان آن بيگانه ‏اند، به آنان عرضه نمايد.
2.در مورد عربى بودن قرآن به اين واقعيت نيز بايد توجه شود كه زبان شناسان عقيده دارند كه زبان عربى از دامنه و گستره ‏اى بسيار وسيع برخوردار است و از اين جهت بر ساير زبان‏ها تفوّق و برترى دارد. به عنوان مثال افعال در زبان عربى به جاى شش صيغه، چهارده صيغه دارند؛ تمام اسم ‏ها مؤنث و مذكر دارند و افعال و ضماير و صفت‏ ها هم مطابق آنها مى‏ باشند. فراوانى مفردات و اشتقاق كلمات، دستور زبان و فصاحت و بلاغت آن نيز، اين زبان را از ديگر زبان‏ها ممتاز مى‏ سازد. عربى فصيح، از واژه‏ ها و ساختارى برخوردار است كه گويايى ديگر زبان‏ ها را دارد در حالى كه زبان‏ هاى ديگر گويايى زبان عربى را ندارند. بدون ترديد خداوند براى آخرين كتاب آسمانى خود، كه تا ابد زنده و پاينده‏ خواهد بود، بهترين زبان را انتخاب مى‏ كند و براى دفع هر گونه ابهامى، همه‏ جا انتخاب آن را به خود نسبت داده و از آن به «عربى مبين» ياد مى‏ كند:
«إِنَّا أَنْزَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ» ما آن را قرآن عربى نازل كرديم، باشد كه بينديشيد.[3] 3.علاوه بر اين ها تعصب و لجاجت عرب آن زمان كه تسليم پذيرى آنان را در برابر حق دشوار مى ‏نمود، به هيچ وجه در برابر كتابى غير عربى تن در نمى‏ داد. خداوند نيز كه آگاه به اين نكته بود قرآن را به زبان عربي نازل كرد تا عرب ديگر بهانه اي نداشته باشد. در اين آيه به اين تعصب عرب اشاره شده است: «وَ لَوْ جَعَلْناهُ قُرْآناً أَعْجَمِيًّا لَقالُوا لَوْ لا فُصِّلَتْ آياتُهُ ءَ أَعْجَمِيٌّ وَ عَرَبِيٌّ» اگر [اين كتاب را] قرآنى غير عربى گردانيده بوديم قطعا مى‏ گفتند: «چرا آيه‏ هاى آن روشن بيان نشده؟ كتابى غير عربى [مخاطب آن‏] عرب زبان؟»[4] از آن چه گفتيم معلوم شد كه با توجه به ويژگى زبان عربى، و بعثت پيامبر از ميان عرب فصيح، اگر قرآن غير عربى بود، جاى سؤال و نكته ‏گيرى وجود داشت؛ چرا كه عربى بودن آن امرى طبيعى و عادى بوده است. اما اكنون جاي شبهه باقي نمي ماند، چرا كه اين كتاب بهترين و كاملترين زبان را براي خود برگزيده است كه زبان همان قومي است كه به سوي ايشان آمده است. [5] پي نوشت:
[1] .ابراهيم،4
[2] .شوري،7
[3] .يوسف،2
[4] .فصلت،44
[5] . درسنامه علوم قرآنى، حسين جوان آراسته‏، بوستان كتاب قم‏،1380، ص: 53-49