عصراسلام: با قدرت گرفتن خاندان هخامنشی از این قوم، زبان فارسی (در آن زمان پارسی باستان) به عنوان زبان رسمی و اداری در سرزمینهای امپراطوری هخامنشی گسترش پیدا کرد.
سه دوره زبان پارسی
۱ ) پارسی کهن:
زبان پارسیان در دورهی هخامنشی را پارسی هخامنشی یا پارسی کهن مینامند که به دبیره میخی مینوشتند. دبیرهی میخی پارسی دارای ۵۰ وات بود و از چپ به راست نوشته میشد. بیشترِ بُنمایگانی که هماکنون در دست داریم وابسته به نپشتگان و خشتهای گلی دورهی هخامنشی است. با تازش اسکندر مغدونی به ایران، چند سالی دبیرهی یونانی بر جای دبیرهی میخی نشست و دورهی پارسی هخامنشی به پایان رسید..!
۲ ) پارسی میانه (پهلوی):
پس از آن که پارتیان یا پهلویان (اشکانیان) دارودسته اسکندر مغدونی را از ایران بیرون کردند، دبیره پهلوی ساخته شد. سپس این دبیره با اندکی دگرگونی برای نوشتنِ نسک اوستا نیز بکار رفت که به آن دبیره اوستایی یا دین دبیره نیز میگویند. دبیرهی اوستایی ۴۸ وات دارد که ۱۴ وات آن سِدادار و ۳۴ وات آن بیسِدا هستند.
۳ ) پارسی نوین:
پس از تازش دُژمنشانه تازیان به خاک ایران زمین، کموبیش هر نوشته و نسکی که به دبیره و زبان پارسی مییافتند، میسوزاندند که بزرگترین آنان در دانشگاه گندی شاهپور خوزستان و همچنین نبیگخانههای خورآسان و خوارزم رخ داد. بدین روی با آتش افروزی تازیان، فرهنگ و زبان پارسی پهلوی جای خود را به دبیره و زبان پارسی نوین داد.
دبیرهی پارسی کنونی برگرفته از دبیره پهلوی است که وارونه با باورِ همهی ایرانیان دارای ۲۴ وات میباشد نه ۳۲ وات. هشت واتِ (ط.ظ.ص.ض.ع.ح.ق.ث) بیگانهاند، و در زبان پارسی جایی ندارند.
۹۰٪ از مردم ایران نمیدانند که واتهای (ط.ظ.ص.ض.ع.ح.ق.ث) تازیاند، این واتها، ساختار فرهنگ پارسی را به گَند کشاندهاند….
در زیر چند نمونه از واژگانِ پارسی را که در سه دوره زبانی دگرگون شدهاند میبینید:
(پارسی کهن) > (پهلوی) > (پارسی نوین)
دروگا > دروگ > دروغ
گااوسپنتا > گوسپنت > گوسپند
هیزوا > هوزوان > زوان-زبان
هوشکا > هوشک > خشک
کارشور > کیشور > کشور
کاوفا > کوف > کوه
میترا > میتر > مهر
آپاسرا > اپی سر > اَپسر-افسر
وفرا > وفر > برف
واتا > وت > بد
وزرکا > وزورگ > بزرگ
ورکا > ورک > گرگ
خشترا > شتر > شهر
خشایاتیا > شاه > شاه
خشوش > شش > شش (۶)
خوتای > خوتا > خدا
یاتو > یاتوک > جادو.
بُنمایه: فرهنگ واژگان پارسی به پهلوی، ورهرام فرهوشی
در ژرفای واژهها، ناسر انغتا
گزینش و نگرش: درگاه فرهنگی«ایران ای سرای امید»