۱- درآمد کارکرده و یا زحمت کشیده، Earned income
یعنی آن چه شما به خاطر تولید یک کالا یا یک خدمت دریافت می کنید. این که برای خودتان کار می کنید یا برای دیگری فرع قضیه است. البته بلافاصله اضافه کنم که غرضم این نیست بگویم میزان دریافتی شما دقیقا منعکس کننده ارزش آن چه که تولید کرده اید، می باشد. نکته ای که می خواهم برآن تاکید کنم این نکته است که این پرداخت به شما به سهم شما درتولید کالا یا خدمتی که می تواند بوسیله دیگران مصرف شود، مشروط است.
این که میگویم درآمد کارکرده، یعنی این که بنیان این نوع پرداخت ها، کار است. می خواهد کاردریک رستوران باشد یا دریک کارخانه و یا در یک دفتر. پس می توان گفت که درآمد زحمت کشیده یا درآمد کارکرده نه فقط به کار پیوسته است بلکه این کار باید کاری باشد که مستقیم و غیرمستقیم درتولید ارزش قابل مصرف هم نقش دارد.
۲- درآمد کارنکرده و یا زحمت نکشیده،Unearned income
درحالی که درآمد کارکرده به تولید کالا یا خدمات پیوسته است، درآمد کارنکرده و زحمت نکشیده با چنین شرطی مشروط نیست. آن چه به کودکان، بازنشستگان و آنها که بیمارند و قادر به کارکردن نیستند پرداخت می شود دراین دسته جا می گیرند. البته بلافاصله اضافه کنم که بنیان این نوع درآمدهای کارنکرده برمبنای « نیاز» استوار است. البته نوع دیگری از درآمد کارنکرده هم داریم که با آن چه که گفتیم تفاوت دارد.
به عبارتی در اینجا دارم از درآمد زهکشی شده از دیگران حرف می زنم. و اما این یعنی چی؟ این نوع درآمدها را آنهائی که زهکشی می کنند که مالک و کنترل کننده دارائی های هستند که مورد نیاز دیگران است. وقتی دیگران نیاز دارند از این دارائی ها استفاده نمایند، این استفاده به پرداخت وجه پیوسته است. این دارائی می تواند یک قطعه زمین باشد یا یک ساختمان و حتی می تواند به صورت ابزارهای گوناگون باشد. این که صاحب یک آپارتمان می تواند کار بکند یا خیر فرع قضیه است و این هم اهمیتی ندارد که شمای مستاجر میزان پرداختی ماهیانه را عادلانه می دانید یا خیر. مادام که صاحب آپارتمان به شما اجازه می دهد از آن استفاده می کنید باید مبلغی هر ماه به او بپردازید.
در همین مثالی که بکار برده ام، آپارتمان به غیر از هزینه نگاه داری، از زمانی که ساخته شد، هزینه تولید دیگری ندارد. صاحب آن نقشی در تولید ندارد ولی چون مالک این آپارتمان است می تواند استفاده شما از آن را به پرداخت این مبلغ ماهیانه مشروط کند. این نوع درآمدهای کارنکرده و زحمت نکشیده باید برای استفاده از دارائی هائی که در کنترل و مالکیت دیگران است پرداخت شود و به تعبیری اساس اش توزیع نابرابر قدرت اقتصادی درجامعه است که از مالکیت متفاوت دارائی ها نتیجه می شود.
ایرج سیف / اقتصاد دان