پرسشگر محترم با سلام و تشکر از ارتباطتان با این مرکز.بایدعرض کرد.بر اساس صریح آیه قرآن، روزه براى امت هاى گذشته نیز واجب بوده است: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ» از این آیه به دست مى آید که در ملت ها و امت هاى پیشین نیز روزه واجب بوده است. اما این ملت ها چه کسانى بوده اند؟ نقل هاى تاریخى از مصر، یونان، روم و هند باستان، نمونه هاى روزه دارى را نقل کرده است. در کتاب مقدس نیز بر روزه دارى تأکید و تشویق شده است. می‌توان تاریخ روزه را از زمان آدم ابوالبشر معرفی کرد. اگرچه در چگونگی و نحوه وجوب روزه اختلافاتی وجود داشته ولی اصل این عبادت بزرگ از همان ابتدا تا کنون، ثابت بوده است. روزه، عبادت دیرینى است که پیدایش آن را مى توان با حضور آدم علیه السلام در زمین و پس از خروج وى از بهشت، مقرون دانست .روایت ها و احادیث مختلف که در ادامه آنها را مرور می کنیم به قدمت روزه و چگونگی آن در میان ملت های مختلف پرداخته است.- مفسر معروف، علامه طبرسى مى نویسد: «روزه در میان انبیاء و امت آنان، از زمان آدم تا کنون مورد توجه بوده است. امیرالمومنین علیه السلام مى فرماید: روزه، عبادت قدیمى است که خداوند هیچ امتى را از آن معاف نکرده است. در آیات قرآن نیز می خوانیم: اى کسانى که ایمان آورده اید! روزه بر شما واجب شد همان گونه که بر پیشینیان مقرر شده بود.
-امام باقرعلیه السلام در این باره فرمود: «همواره در ماه رمضان، روزه واجب بود و این وجوب فقط براى انبیاء مقرر و براى امت آنان در غیر رمضان، روزه واجب بوده، ولى امت محمد صلی الله علیه واله مورد لطف ویژه خدا واقع گشته از این حیث در ردیف انبیا قرار گرفتند.
مردى از ابن عباس، از مفسرین برجسته قرآن از چگونگى روزه انسان هاى برگزیده تاریخ، سوال کرد. ابن عباس در پاسخ گفت: «پیامبر اکرم صلی الله علیه واله فرمود: برترین روزه، روزه داشتن برادرم داود پیامبر است، که در طول سال همیشه یک روز را روزه مى داشت و یک روز را افطار مى کرد. سلیمان نیز در هر ماه، سه روز اول ماه و سه روز وسط و سه روز آخر آن را روزه دار بود، عیسى، همواره روزه دار بود و مریم نیز همیشه دو روز را روزه و دو روز را افطار مى کرد.»
پیامبر اسلام صلی الله علیه واله نیز در هر ماه اول، وسط و آخر آن را روزه مى گرفت و مى فرمود: این همیشه روزه دارى است.
حضرت مریم علیها السلام وقتى که عیسى را به دنیا آورد، به او گفتند: اى مریم علیها السلام! مادرت که آدم درستى بود، چطور شد که بدون شوهر، فرزند آوردى ؟ مریم به فرزند خود اشاره کرد و گفت : تو بر پاکدامنى من گواه بده. عیسىعلیه السلام به امر خدا به زبان آمد و از پاکدامنى مادرش خبر داد. وقتى که به مریم گفتند چرا خودت حرف نمى زنى و از بچه استمداد مى کنى، پاسخ داد: من نذر کردم که روزه دار باشم و با هیچ کس صحبت نکنم و باید در امساک و سکوت حکیمانه باشم. این سخن نشان مى دهد که در زمان حضرت مریم امساک از سخن نیز مرسوم بوده است.
موسى کلیم الله علیه السلام در مناجات خود راز برترى امت محمد صلی الله علیه واله بر سایر امت ها را جویا شد. ندا رسید که امت محمد صلی الله علیه واله به خاطر ده خصلت، از جمله روزه دارى در ماه مبارک رمضان، بر امت هاى دیگر برترى دارند. موسی همچنین پرسید: آیا کسى را همانند من گرامى داشته اى؟ ندا رسید: من بندگانى در آخر زمان دوران خاتمیت دارم که آنان را از طریق ماه رمضان گرامى داشتم.
به طور کلی در تمام اوقات در میان هر طائفه و هر ملت و مذهب، در موقع ورود اندوه و زحمت غیر مترقبه، روزه معمول بوده است. قوم یهود غالباً در موقعى که فرصت یافته می خواستند اظهار عجز و تواضع در حضور خدا نمایند، روزه گرفتند، تا گناهان خود را اعتراف نموده، به واسطه روزه و توبه، رضاى خداوند را به دست آورند. با بررسی های بیشتر می توان نتیجه گرفت روزه در امت هاى گذشته نیز وجود داشت اما در غیر ماه رمضان، و تنها انبیاء در ماه رمضان روزه مى گرفتند.
پس باتوجه به آیۀ شریفۀ: «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ»؛اى افرادى که ایمان آورده اید.روزه بر شما نوشته شده، همان گونه که بر کسانى که قبل از شما بودند نوشته شد تا پرهیزکار شوید؛ اشاره به این داردکه امت هاى گذشته داراى آئین و دین بوده اند. البته نه همه آنها، و قرآن کریم معین نکرده که این امت ها کدام هستند، اما امت هاى نامبرده اهل ملت و دین بوده اند که روزه داشته اند، و از تورات و انجیل موجود در دست یهود و نصارا هیچ دلیلى که دلالت کند بر وجوب روزه بر این دو ملت دیده نمى شود، تنها در این دو کتاب فرازهایى است که روزه را مدح مى کند، و آن را عظیم مى شمارد. اما خود یهود و نصارا را مى بینیم که تا عصر حاضر در سال چند روز به اشکالى مختلف روزه مى گیرند، یا از خوردن گوشت و یا از شیر و یا از مطلق خوردن و نوشیدن خوددارى مى کنند.
همچنین در غیر قرآن مسئله روزه از اقوام بى دین نیز نقل شده است، همچنان که از مصریان قدیم و یونانیان و رومیان قدیم و حتى وثنى هاى هندى تا به امروز نقل شده است که هر یک براى خود روزه اى داشته و دارند، بلکه مى توان گفت عبادت و وسیله تقرب بودن روزه از امورى است که فطرت آدمى به آن حکم مى کند.
در کتاب تفسیر الصافى ذیل آیه فمن کان منکم مریضا آمده است که : «در امم پیشین، بر خلاف امت اسلام روزه براى مسافران نیز مقرر بوده است .
برای آشنائی بیشتربه منابع زیرمراجعه نمائید.
1- تفسیرمجمع البیان ذیل آیه شریفه بقره /183
2- المیزان ج 2، صص 8- 9
3- قاموس کتاب مقدس، ص 427،
4- تفسیر نمونه، ج 1، ص. 632
5- انجیل لوقا، ب 5، ش. 3533
6- حسین توفیقى، آشنایى با ادیان بزرگ،ص. 94
7- تفسیر صافى ذیل آیه شریفه بقره /183