ابتدا باید بدانیم :یکى از مؤلّفه هاى زندگى بخصوص امروز بشرى، وقوع جنگ ها و نزاع هاى گسترده و مداوم و کشته شدن بسیارى از مردم – به خصوص بى گناهان – در این کشمکش ها و ستیزه جویى ها است. این جنگ ها و کشتارها، در برهه هایى از زمان، رو به فزونى مى نهد و لطمات زیادى بر جوامع وارد مى شود؛ مانند کشورگشایى امپراتوران و شاهان، تجاوز و یغماگرى استعمارگران، تضادّ منافع و زیاده خواهى حاکمان (مثل جنگ هاى جهانى اوّل و دوّم) و… .این مسئله در زمان قبل از ظهور، تشدید شده و به صورت یک بحران و فاجعه بزرگ در مى آید؛ پس از این وقایع هولناک، امام زمان(عج) ظهور مى کند.
از این لحاظ دورنمایى از وضعیت جهان در آخرالزمان را چنین مى توان تبیین کرد:
1. جنگ و کشتار بسیاردر این عصر، جنگ ها و فتنه هاى مختلفى روى خواهد داد و عده زیادى از مردم نیز از بین خواهند رفت؛ چنان که در روایتى آمده است: «قبل هذا الأمر قتل بیوح… قبل و ما البیوح؟ قال دائم لا یفتقر»(289)؛ «پیش از این امر (قیام مهدى(عج))، کشتار «بیوح» خواهد بود. سؤال شد: بیوح به چه معنا است؟ فرمود: [کشتار ]دائمى است که از شدّت آن کاسته نمى شود».در روایت دیگرى آمده است: «مهدى(عج) قیام نمى کند، تا اینکه یک سوّم [مردم ] کشته شوند و یک سوّم [خود] بمیرند و تنها یک سوّم باقى بماند»(290).از امام صادق علیه السلام نیز نقل شده است: «پیش از ظهور قائم(عج) دو نوع مرگ پدیدار مى گردد: مرگ سرخ و مرگ سفید. به اندازه اى از انسان ها کشته مى شود که از هر هفت نفر، پنج تن نابود مى گردند»(291). امام رضاعلیه السلام نیز فرمود: «پیش از ظهور امام زمان(عج)، کشتارهاى پیاپى و بى وقفه رخ خواهد داد»(292).
2. فتنه ها و هرج و مرج در روایتى از حضرت مهدى(عج) آمده است: «علامةُ ظهورى کثرةُ الهَرجِ و المَرجِ و الفِتَنِ»(293)؛ «نشانه آشکار شدن من، زیاد شدن هرج و مرج و آشوب ها است». رسول خدا نیز پیش بینى فرمود: «ظهور مهدى(عج)، هنگامى خواهد بود که دنیا آشفته و پُر از هرج و مرج گردد و گروهى به گروه دیگر یورش برند»(294) و «نه بزرگ به کوچک رحم کند و نه نیرومند بر ضعیف ترحّم نماید! در چنین هنگامه اى خداوند به او اجازه قیام مى دهد»(295). و نیز: «به زودى پس از من، فتنه اى رخ خواهد داد که اگر از هر سو آرام گیرد، از سوى دیگر گسترش مى یابد تا اینکه منادى از آسمان، فریاد مى زند: امیر و فرمانده شما مهدى است»(296).
3. ناامنى و جنایات هولناک پیامبرصلى الله علیه وآله مى فرماید: «… هنگامى که جهان را هرج و مرج و نابسامانى فرا گیرد و فتنه ها آشکار گردد؛ جاده ها و راه ها ناامن شود و برخى بر عده اى هجوم برند، نه بزرگ بر کوچک ترحّم کند و نه کوچک بر بزرگ احترام گذارد. در چنین هنگامه اى، خداوند شخصى از نسل این دو (حسنین) را بر مى انگیزد تا دژهاى گمراهى را [در هم شکند و] فتح کند…»(297). امام صادق علیه السلام نیز فرمود: «… دوستان من در دوران [پیش از ظهور] خوار و ذلیل باشند و سرهایشان، همانند سرهاى اهالى ترک و دیلم [براى حکّام و ظالمان ]، هدیه برده شود. آنان کشته شده و سوزانده گردند و ترسان، وحشت زده و هراسناک باشند. زمین از خونشان رنگین شود و ناله و فریاد در میان زنانشان زیاد گردد. آنان دوستان واقعى من هستند. او (مهدى) به وسیله آنان، هر فتنه کور و تاریکى را دفع مى کند و زلزله [و ناآرامى ها] را برطرف مى سازد و زنجیرها و بندهاى اسارت را از ایشان بر مى دارد»(298).4. نداشتن پناه و به اسارت رفتن مسلمانان پیامبرصلى الله علیه وآله فرمود: «بلا و گرفتارى چنان بر این امّت فرود مى آید که انسان هیچ پناهگاهى که از ظلم به آن پناه برد نمى یابد» و نیز: «در آخرالزمان بلاى شدیدى بر امّت من از سوى حکومت هایشان نازل مى شود؛ به گونه اى که مؤمن پناهى نمى یابد که از ستم به آن پناه آورد»(299). «در اثر فشارهایى که بر آنان وارد مى شود، آزاده ها را مى فروشند. مشرکان، مسلمانان را به استخدام و مزدورى خود در مى آورند و آنان را در شهرها مى فروشند و کسى بر این امر دلگیر نمى شود؛ نه نیکان و نه بدان و فاجران»(300) و… .از مجموع روایات، نکات زیر استفاده مى شود: الف. پیش از ظهور امام مهدى عجل الله تعالی فرجه جنگ هایى رخ مى دهد و تعدادى از انسان ها کشته مى شوند و افرادى که باقى مى مانند، کمتر از کشته شدگان هستند.ب. تعدادى از آنان در جنگ کشته مى شوند و تعدادى دیگر به واسطه بیمارى هاى مسرى – که به احتمال قوى از کشته هاى به جا مانده جنگ تولید شده است – جان مى سپارند. همچنین احتمال دارد این گروه، به وسیله سلاح هاى شیمیایى و میکروبى که بیمارى تولید مى کنند، جان دهند. ج. در میان اقلیّتى که باقى مى مانند، شیعیان و دوستداران امام زمان(عج) هستند؛ زیرا آنان با مهدى(عج) بیعت مى کنند. در سخن امام صادق علیه السلام نیز آمده بود: آیا راضى نیستید شما از یک سوّم باقى مانده باشید(301)؟د. این گونه روایات، عمدتاً ناظر به حوادث قبل از ظهور است؛ نه اینکه حضرت مهدى(عج) و یارانشان چنین نبردهایى را رهبرى مى کنند. البته با توجّه به رویارویى سران کفر و استکبار با حضرت حجّت(عج) نبردهایى بین آن حضرت و دشمنانشان وجود دارد؛ ولى این نبردها به سرعت پایان مى پذیرد؛ زیرا با آمدن حضرت عیسى علیه السلام از آسمان و نماز خواندن ایشان پشت سر امام زمان(عج)، مسیحیان، اسلام آورده و اکثر مردم جهان به حضرت مى پیوندند و سران ظلم و فساد و تباهى از پا در مى آیند.حتّى مى توان گفت: برخى از دشمنان حضرت و سردمداران کفر و فساد و ستم، در جنگ هاى قبل از ظهور از بین مى روند و عده آنان در زمان ظهور، رو به تقلیل مى رود. به همین جهت، قیام و انقلاب حضرت مهدى(عج)، بسیار کوبنده و شدید بوده و به سرعت و در مدت زمان کوتاهى بر تمامى دشمنان پیروز خواهد شد.در پایان باید بدانیم مباحث مربوط به مرگ و میر افراد (چه از طریق جنگ ها و چه با بیمارى ها) در روایات مختلفى ذکر شده و عمدتاً مربوط به علایم آخرالزمان است؛ یعنى، بیشتر این کشتارها و مرگ ها، قبل از ظهور است و به قیام امام(عج) مربوط نیست و به دست ایشان یا فرمان آن حضرت صورت نمى گیرد. برخى از این مرگ و میرها به واسطه بیمارى هاى کشنده و مسرى صورت خواهد گرفت و بعضى نیز در جنگ هایى خواهد بود که بین گروه ها و کشورهاى باطل صورت مى گیرد و اگر چنین باشد، این نویدى بر تقلیل نیروهاى متخاصم با امام زمان(عج) و تضعیف قدرت و توان آنها است.امام رضاعلیه السلام مى فرماید: «پیش از ظهور امام زمان، کشتارهاى پیاپى و بى وقفه رخ خواهد داد»(323).امیر مؤمنان علیه السلام نیز مى فرماید: «پیش از ظهور قائم(عج)، جهان دچار دو نوع مرگ مى شود: مرگ سفید و مرگ سرخ. مرگ سرخ با شمشیر (اسلحه) است و مرگ سفید با طاعون»(324).در این جنگ ها و مرگ ها، بیشتر شیعیان و یاران واقعى حضرت محفوظ خواهند ماند و به یارى او خواهند شتافت؛ چنان که محمد بن مسلم مى گوید: «امام صادق علیه السلام فرمود: امام زمان ظهور نمى کند، مگر اینکه دو سوّم مردم جهان از بین بروند. عرض شد: اگر دو سوم مردم کشته شوند، پس چه تعداد باقى خواهند ماند؟ فرمود: آیا راضى نیستید(و دوست ندارید)که از یک سوّم باقى مانده باشید»(325).(326)
از این لحاظ دورنمایى از وضعیت جهان در آخرالزمان را چنین مى توان تبیین کرد:
1. جنگ و کشتار بسیاردر این عصر، جنگ ها و فتنه هاى مختلفى روى خواهد داد و عده زیادى از مردم نیز از بین خواهند رفت؛ چنان که در روایتى آمده است: «قبل هذا الأمر قتل بیوح… قبل و ما البیوح؟ قال دائم لا یفتقر»(289)؛ «پیش از این امر (قیام مهدى(عج))، کشتار «بیوح» خواهد بود. سؤال شد: بیوح به چه معنا است؟ فرمود: [کشتار ]دائمى است که از شدّت آن کاسته نمى شود».در روایت دیگرى آمده است: «مهدى(عج) قیام نمى کند، تا اینکه یک سوّم [مردم ] کشته شوند و یک سوّم [خود] بمیرند و تنها یک سوّم باقى بماند»(290).از امام صادق علیه السلام نیز نقل شده است: «پیش از ظهور قائم(عج) دو نوع مرگ پدیدار مى گردد: مرگ سرخ و مرگ سفید. به اندازه اى از انسان ها کشته مى شود که از هر هفت نفر، پنج تن نابود مى گردند»(291). امام رضاعلیه السلام نیز فرمود: «پیش از ظهور امام زمان(عج)، کشتارهاى پیاپى و بى وقفه رخ خواهد داد»(292).
2. فتنه ها و هرج و مرج در روایتى از حضرت مهدى(عج) آمده است: «علامةُ ظهورى کثرةُ الهَرجِ و المَرجِ و الفِتَنِ»(293)؛ «نشانه آشکار شدن من، زیاد شدن هرج و مرج و آشوب ها است». رسول خدا نیز پیش بینى فرمود: «ظهور مهدى(عج)، هنگامى خواهد بود که دنیا آشفته و پُر از هرج و مرج گردد و گروهى به گروه دیگر یورش برند»(294) و «نه بزرگ به کوچک رحم کند و نه نیرومند بر ضعیف ترحّم نماید! در چنین هنگامه اى خداوند به او اجازه قیام مى دهد»(295). و نیز: «به زودى پس از من، فتنه اى رخ خواهد داد که اگر از هر سو آرام گیرد، از سوى دیگر گسترش مى یابد تا اینکه منادى از آسمان، فریاد مى زند: امیر و فرمانده شما مهدى است»(296).
3. ناامنى و جنایات هولناک پیامبرصلى الله علیه وآله مى فرماید: «… هنگامى که جهان را هرج و مرج و نابسامانى فرا گیرد و فتنه ها آشکار گردد؛ جاده ها و راه ها ناامن شود و برخى بر عده اى هجوم برند، نه بزرگ بر کوچک ترحّم کند و نه کوچک بر بزرگ احترام گذارد. در چنین هنگامه اى، خداوند شخصى از نسل این دو (حسنین) را بر مى انگیزد تا دژهاى گمراهى را [در هم شکند و] فتح کند…»(297). امام صادق علیه السلام نیز فرمود: «… دوستان من در دوران [پیش از ظهور] خوار و ذلیل باشند و سرهایشان، همانند سرهاى اهالى ترک و دیلم [براى حکّام و ظالمان ]، هدیه برده شود. آنان کشته شده و سوزانده گردند و ترسان، وحشت زده و هراسناک باشند. زمین از خونشان رنگین شود و ناله و فریاد در میان زنانشان زیاد گردد. آنان دوستان واقعى من هستند. او (مهدى) به وسیله آنان، هر فتنه کور و تاریکى را دفع مى کند و زلزله [و ناآرامى ها] را برطرف مى سازد و زنجیرها و بندهاى اسارت را از ایشان بر مى دارد»(298).4. نداشتن پناه و به اسارت رفتن مسلمانان پیامبرصلى الله علیه وآله فرمود: «بلا و گرفتارى چنان بر این امّت فرود مى آید که انسان هیچ پناهگاهى که از ظلم به آن پناه برد نمى یابد» و نیز: «در آخرالزمان بلاى شدیدى بر امّت من از سوى حکومت هایشان نازل مى شود؛ به گونه اى که مؤمن پناهى نمى یابد که از ستم به آن پناه آورد»(299). «در اثر فشارهایى که بر آنان وارد مى شود، آزاده ها را مى فروشند. مشرکان، مسلمانان را به استخدام و مزدورى خود در مى آورند و آنان را در شهرها مى فروشند و کسى بر این امر دلگیر نمى شود؛ نه نیکان و نه بدان و فاجران»(300) و… .از مجموع روایات، نکات زیر استفاده مى شود: الف. پیش از ظهور امام مهدى عجل الله تعالی فرجه جنگ هایى رخ مى دهد و تعدادى از انسان ها کشته مى شوند و افرادى که باقى مى مانند، کمتر از کشته شدگان هستند.ب. تعدادى از آنان در جنگ کشته مى شوند و تعدادى دیگر به واسطه بیمارى هاى مسرى – که به احتمال قوى از کشته هاى به جا مانده جنگ تولید شده است – جان مى سپارند. همچنین احتمال دارد این گروه، به وسیله سلاح هاى شیمیایى و میکروبى که بیمارى تولید مى کنند، جان دهند. ج. در میان اقلیّتى که باقى مى مانند، شیعیان و دوستداران امام زمان(عج) هستند؛ زیرا آنان با مهدى(عج) بیعت مى کنند. در سخن امام صادق علیه السلام نیز آمده بود: آیا راضى نیستید شما از یک سوّم باقى مانده باشید(301)؟د. این گونه روایات، عمدتاً ناظر به حوادث قبل از ظهور است؛ نه اینکه حضرت مهدى(عج) و یارانشان چنین نبردهایى را رهبرى مى کنند. البته با توجّه به رویارویى سران کفر و استکبار با حضرت حجّت(عج) نبردهایى بین آن حضرت و دشمنانشان وجود دارد؛ ولى این نبردها به سرعت پایان مى پذیرد؛ زیرا با آمدن حضرت عیسى علیه السلام از آسمان و نماز خواندن ایشان پشت سر امام زمان(عج)، مسیحیان، اسلام آورده و اکثر مردم جهان به حضرت مى پیوندند و سران ظلم و فساد و تباهى از پا در مى آیند.حتّى مى توان گفت: برخى از دشمنان حضرت و سردمداران کفر و فساد و ستم، در جنگ هاى قبل از ظهور از بین مى روند و عده آنان در زمان ظهور، رو به تقلیل مى رود. به همین جهت، قیام و انقلاب حضرت مهدى(عج)، بسیار کوبنده و شدید بوده و به سرعت و در مدت زمان کوتاهى بر تمامى دشمنان پیروز خواهد شد.در پایان باید بدانیم مباحث مربوط به مرگ و میر افراد (چه از طریق جنگ ها و چه با بیمارى ها) در روایات مختلفى ذکر شده و عمدتاً مربوط به علایم آخرالزمان است؛ یعنى، بیشتر این کشتارها و مرگ ها، قبل از ظهور است و به قیام امام(عج) مربوط نیست و به دست ایشان یا فرمان آن حضرت صورت نمى گیرد. برخى از این مرگ و میرها به واسطه بیمارى هاى کشنده و مسرى صورت خواهد گرفت و بعضى نیز در جنگ هایى خواهد بود که بین گروه ها و کشورهاى باطل صورت مى گیرد و اگر چنین باشد، این نویدى بر تقلیل نیروهاى متخاصم با امام زمان(عج) و تضعیف قدرت و توان آنها است.امام رضاعلیه السلام مى فرماید: «پیش از ظهور امام زمان، کشتارهاى پیاپى و بى وقفه رخ خواهد داد»(323).امیر مؤمنان علیه السلام نیز مى فرماید: «پیش از ظهور قائم(عج)، جهان دچار دو نوع مرگ مى شود: مرگ سفید و مرگ سرخ. مرگ سرخ با شمشیر (اسلحه) است و مرگ سفید با طاعون»(324).در این جنگ ها و مرگ ها، بیشتر شیعیان و یاران واقعى حضرت محفوظ خواهند ماند و به یارى او خواهند شتافت؛ چنان که محمد بن مسلم مى گوید: «امام صادق علیه السلام فرمود: امام زمان ظهور نمى کند، مگر اینکه دو سوّم مردم جهان از بین بروند. عرض شد: اگر دو سوم مردم کشته شوند، پس چه تعداد باقى خواهند ماند؟ فرمود: آیا راضى نیستید(و دوست ندارید)که از یک سوّم باقى مانده باشید»(325).(326)