موضوع حذف ارز ترجیحی در سال گذشته در مجلس مورد بحث و بررسی قرار گرفت، اما دولت نتوانست نمایندگان ملت را در مورد برنامه اش برای جبران گرانی ناشی از حذف این ارز متقاعد کند. به نظر میرسد، دولت الان با برنامهی قوی تری به میدان آمده است تا ضمن حذف ارز ترجیحی به انتقال عواید ناشی از آن به آخر زنجیره بپردازد و یارانه را به صورت عادلانه تری در اختیار مردم قرار دهد.
در این ارتباط با محمدصالح جوکار، رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها به گفتگو نشستیم که حاصلش در ادامه میآید.
جوکار در گفتگو با تابناک اقتصادی به معایب چندنرخی بودن ارز در کشور اشاره کرد و گفت: ما سه نوع ارز و سه قیمت در کشور داریم. ارز ترجیحی، نیمایی و آزاد. وقتی در کشوری نرخهای متفاوتی برای ارز داشته باشیم، شرایط برای رانت و فساد مهیا میشود. به عنوان یک راهکار برای حل مشکلات ناشی از ارز چند نرخی، این امکان وجود دارد که این ارز ترجیحی را که در ابتدای زنجیره به واردکننده میدهیم، به انتهای زنجیره منتقل کنیم و در اختیار مردم قرار دهیم.
وی ادامه داد: ما در سال ۱۴۰۰، بیش از ۱۶ میلیارد دلار یارانه برای واردات کالاهای اساسی اختصاص دادیم. سوال اینجاست که آیا همهی این مبلغ به دست مردم رسید. پاسخ این سوال منفی است. بخش زیادی از این مبلغ هیچ گاه به جامعهی هدف اصابت نکرد. تمامی این توضیحات به این معناست که نظام یارانهای فعلی ما عادلانه نیست.
جوکار افزود: بر اساس آنچه در بالا گفته شد، اعطای یارانه به ابتدای زنجیره و به واردکننده به شکل ارز ۴۲۰۰ تومانی، به هیچ وجه با عدالت تقسیم نخواهد شد و فضا برای سودجویی برخی افراد به وجود آمد که پروندههای قضایی آنها هم موجود است. در این شرایط، تأمین کالاهای اساسی جامعه با قیمت مناسب انجام نشد و در زنجیره تامین کالاهای اساسی دلالان و سوداگران وارد میشدند. جیب عدهای پر و جیب عدهای هم از قبل خالیتر شد. به طور کلی، سیاست ۴۲۰۰ تومانی در نهایت منشاء فساد و رانت شد و اقتصاد را درگیر کرد.
به گفتهی رئیس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها، حذف ارز ترجیحی و اعطای یارانه در آخر زنجیره به مردم باعث میشود که هم یارانه حذف نشود و اساس کار اعطای یارانه به مردم پا بر جا بماند و هم مشکلات ارز ترجیحی را از بین ببریم. با طرح جدید دولت در زمینهی هدفمندی یارانهها میتوانیم گرههای کور پیش روی اقتصاد را برداریم و با عادلانهتر کردن تخصیص یارانهها به حل و فصل مشکلات فعلی کمک کنیم.
محمدصالح جوکار خاطرنشان کرد: با اعطای یارانه در پایان زنجیرهی توزیع به شکل یارانه نقدی در واقع ما شرایط سودجویی عدهای خاص را از بین میبریم و یارانه به جامعهی هدف داده میشود. مزیت دیگر این است که یارانه به خود مردم تعلق میگیرد و مصرف کنندگان با توجه به میزان مصرفی که دارند از آن بهره مند میشوند. این نوع اعطای یارانه به مردم، میتواند به عنوان تضمینی در زمینهی اعتماد سازی دولت برای مردم عمل کند.
وی خاطرنشان کرد: به طور کلی باید تلاشها در این راستا باشد که یارانه بین دهکهای مختلف جامعه به صورت هدفمند و عادلانه توزیع شود.
جوکار افزود: در بحث اختصاص کالابرگ این انتقاد جدی وجود دارد که برخی از افراد مثلا روستائیان خودشان مرغ دارند و تولیدکننده تخم مرغ هستند، بنابراین نیازی به این کالابرگ ندارند و اعطای کالابرگ به آنها عملاً مفید نخواهد بود. به همین دلیل، بهتر است یارانه به صورت نقدی در اختیار مردم قرار بگیر،د تجربههای تلخ قبلی کالابرگ کاغذی (کوپن) نیز تکرار نشود. در ارتباط با همین مثال، نباید به گونهای عمل کنیم که روستاییان به سمت استفاده از مرغ ماشینی بروند و تولیدات خودشان را مصرف نکنند و مشکلات دیگری برای کشور به وجود بیاید.