ملک عبدالله به دلیل کهولت سن هذیان می گوید

یک کارشناس مسائل خاورمیانه به خبرآنلاین می گوید عربستان از داعش احساس خطر کرده است.

پادشاه عربستان در دیدار با سفرای خود، به اروپا و آمریکا توصیه هشدارآمیز می‌کند که اگر برای کنترل جریان تروریستی و رادیکالی در منطقه تدبیری جدی نیندیشند، این جریان تا یک ماه دیگر در اروپا و تا دو ماه دیگر هم در آمریکا بروز و ظهور خواهند داشت. شنیدن چنین اظهاراتی از زبان یکی از پادشاهانی که خود در معرض اتهام حمایت از این جریانات تروریستی است، سؤالات فراوانی را پیرامون تحولات رخ داده در عرصه رادیکالیسم تروریستی در منطقه خاورمیانه پدید آورد. برای یافتن پاسخی به این سؤالات با حسن هانی زاده کارشناس مسائل خاورمیانه گفتگویی انجام دادیم که در پی می‌آید:

آقای ملک عبدالله در اظهاراتی قابل تأمل و هشدارآمیز تهدید داعش و تروریسم دینی و مذهبی در منطقه را جدی دانسته است. پادشاه عربستان همچنین اشاره کرده در صورتی که رادیکالیسم موجود در خاورمیانه ظرف یک ماه به اروپا و طی دو ماه به آمریکا هم سرایت خواهد کرد. شنیدن چنین هشدارهایی با تخمین بالا و دقیق از زبان پادشاه سعودی چه معنایی دارد؟

به نظر من، این اظهارات برآیند شکست سیاست‌های منطقه‌ای عربستان است، هرچند به دلیل کهولت سن ملک عبدالله، شنیدن چنین اظهارات طنزآلودی از زبان پادشاه عربستان چندان دور از انتظار نیست. چون عربستان اساساً با کمک رژیم صهیونیستی در شکل‌گیری این گروهک‌های تروریستی نقش داشته است. به عبارت دیگر، بطور مشخصی این رژیم به عنوان پدرخوانده همه تروریستهای منطقه و جهان شناخته می شود و تمام حرکات و رفتارهای گروه‌های تروریستی را سازماندهی می‌کند. به همین دلیل هم نظر می‌رسد اخیرا اختلاف نظر شدیدی میان عربستان و آمریکا بر سر حمله به داعش صورت گرفته، به این مفهوم که عربستان سعودی تلاش می کرد از شکل‌گیری یک ائتلاف بین المللی و منطقه‌ای علیه داعش جلوگیری کند زیرا یکی از طرح‌های عربستان سعودی این است که خلافت اسلامی در منطقه از سوی داعش و گروهک‌های تکفیری برای مقابله با آنچه که عربستان هلال شیعی می‌نامد، شکل گیرد و حمله به داعش و همکاری آمریکا با عراق و سوریه برای نابودی داعش، عصبانیت عربستان را به دنبال داشته است. به همین دلیل و در همین چارچوب، هشداری که پادشاه عربستان مبنی بر اینکه تا دو ماه دیگر تروریست ها به اروپا و آمریکا می‌رسند، برآیند شناخت دقیقی است که این کشور از گروه‌های تروریستی دارد. لذا اکنون وضعیت سعودی یک اوضاع کاملاً استثنایی است چرا که این کشور به شدت در منطقه احساس انزوا می‌کند و این هشدارها نشان‌دهنده این امر است که ریاض با تهدید اروپا، آن‌ها را وادار سازد که از این دریچه به ریاض نزدیک شوند. به دیگر سخن، طرف غربی بپذیرد که برای مقابله و مهار داعش و گروه‌ها تروریستی، باید از دروازه ریاض بگذرند، نه دروازه‌های ایران.

بر این اساس گمانه احساس خطر عربستان از رشد نفوذ و اقدامات و پیشروی‌های داعش احساس نگرانی کرده است؟

عربستان سعودی که در شکل‌گیری داعش با کشورهای غربی همکاری داشته است، در شرایط فعلی احساس می‌کند، داعش مقابل آمریکا، غرب و عربستان ایستاده و سعی می‌کند به طور مستقل نقشه راه خود را ترسیم کند. یعنی داعش امروز از کنترل عربستان و آمریکا خارج‌شده، همچنان که همین تجربه در مورد القاعده هم صادق بوده. القاعده‌ای که توسط عربستان و آمریکا با هدف مقابله با اتحاد جماهیر شوروی سابق شکل گرفت، بعدها در مسیر راه با عربستان و آمریکا دچار اختلاف شد. در حال حاضر همین اختلاف در مورد داعش تکرار شده و این جریان از کنترل عربستان و کشورهای حامی‌اش خارج‌شده، به همین دلیل به نظر می‌رسد، خطر هم برای غرب و هم برای عربستان سعودی جدی است. اما عربستان که پول‌های کلانی در اختیار گروه‌های تروریستی قرار می‌دهد، نسبت به کشورهای غربی و اروپا آسیب‌های کمتری را خواهد دید.

تغییر و تحول در دستگاه امنیتی عربستان و رفتن بندر بن سلطان را تا چه اندازه بر این روند موثر می‌دانید؟

بندر بن سلطان یکی از مهره‌هایی است که از سوی غربی‌ها به پادشاه عربستان تحمیل‌شده، برخی از شاهزادگان سعودی که به ملک عبدالله نزدیک هستند، از نفوذ فوق‌العاده بندر نگران هستند و سعی می‌کنند وی را از چرخه قدرت در نظام سعودی خارج کنند. اما با توجه به افکار بلندپروازانه بندر بن سلطان، مهار کردن وی از سوی پادشاه عربستان و شاهزادگان نزدیک به دستگاه، به سادگی امکان‌پذیر نخواهد بود. لذا به نظر می‌رسد، در شرایط کنونی اختلاف نظرهای شدیدی در دستگاه حاکمیت عربستان وجود دارد و مرگ احتمالی ملک عبدالله ممکن است این تقابل را جدی تر هم بنماید و رژیم عربستان را دچار چالش جدی سازد.

طی هفته‌های گذشته چندین عملیات انتحاری در عربستان از سوی جریان‌های وابسته به القاعده صورت گرفته که نشان می‌دهد این تهدید واقعاً برای عربستان جدی است، این مسئله قدری با فرمایشات شما که صحبت‌های ملک عبدالله را حاصل کهولت سن ایشان خواندید در تضاد نیست؟

ببینید مسئله را باید از این بعد مورد توجه قرار داد که القاعده واقعاً خطر بزرگی برای عربستان است، به این دلیل که سعودی فاصله خود را با القاعده افزایش داده است، تا چند سال گذشته و همزمان با درگیری‌های افغانستان این روند شدت هم یافت. القاعده روابط تنگاتنگی با عربستان از طریق بندر بن سلطان داشت، ولی با وجود اختلافاتی که در دستگاه حاکمیت عربستان به وجود آمده، القاعده در مقابل عربستان قرارگرفته و با توجه به نفوذ فوق‌العاده‌ای که القاعده به ویژه در مناطق غرب عربستان دارد، این احتمال وجود دارد که این جریان امنیت عربستان را تهدید کند و اتفاقاتی که در عربستان رخ داده، برآیند همین نظریه است که القاعده از کنترل عربستان و متحدان صهیونیستی و غربی‌اش خارج‌شده و راه خود را به صورت مجزا در پیش گرفته است.