دو دلیل شگفت‌ انگیز پشت اپیدمی چاقی

فرارو- در مورد دو بخش مهم این معمای بسیار پیچیده توضیحات نسبتا کمی بیان شده است: کمبود مصرف آب و مصرف بیش از حد نمک که هر دو از عوامل تشدید کننده چاقی هستند.

به گزارش فرارو به نقل از کانورسیشن، مطالعات علمی و پوشش رسانه‌ای مملو از هشدار‌هایی در مورد چگونگی تاثیر شکر، کربوهیدرات ها، چربی‌های اشباع شده و کمبود ورزش در چاقی است. ده‌ها میلیون آمریکایی هنوز به دلیل رژیم غذایی و سبک زندگی کلاسیک غربی تا حد زیادی دچار اضافه وزن یا چاق هستند.

با این وجود، در مورد دو بخش مهم این معمای بسیار پیچیده توضیحات نسبتا کمی بیان شده است: کمبود مصرف آب و مصرف بیش از حد نمک که هر دو از عوامل تشدید کننده چاقی هستند.

درس‌هایی از یک موش شنی چاق

طبیعت سرنخی از نقش این عوامل در موش شنی چاق (با نام علمی Psammomys obesus) می‌دهد جونده‌ای با وزن ۲۲۶ گرمی که در باتلاق‌های نمکی و بیابان‌های آفریقا زندگی می‌کند. این حیوان با خوردن ساقه‌های سالیکورنیا گیاهی که کمی شبیه مارچوبه است زنده می‌ماند. این گیاه اگرچه مواد مغذی اندکی دارد، اما شیره گوشتی و آبداری را دارا می‌باشد که همراه با آب غنی از نمک با غلظتی به اندازه نمک درون آب دریاست.

مطالعات تازه به این موضوع اشاره کرده اند که چرا موش شنی چاق شیره شور این گیاه را دوست دارد. اگرچه این موضوع هنوز به طور خاص در موش‌های شنی چاق اثبات نشده، اما احتمالا رژیم غذایی پر نمک به این موش شنی کمک می‌کند تا مقدار نسبتا کم کربوهیدرات‌های مصرفی خود را به فروکتوز تبدیل کند نوعی قند که به طور طبیعی در میوه ها، عسل و برخی از سبزیجات وجود دارد. این ویژگی به موش شنی چاق کمک می‌کند تا زمانی که غذا و آب شیرین کم است زنده بماند. این بدان خاطر است که فروکتوز یک “سوئیچ بقا” را فعال می‌کند که جستجوی غذا، مصرف غذا و ذخیره چربی و کربوهیدرات را تحریک می‌کند و از حیوان در برابر گرسنگی محافظت می‌کند.

با این وجود، زمانی که موش شنی چاق به اسارت گرفته می‌شود و رژیم غذایی معمول جوندگان با حدود ۵۰ درصد کربوهیدرات‌ها برای آن در نظر گرفته می‌شود به سرعت دچار چاقی و دیابت خواهد شد. با این وجود، اگر سبزیجات تازه با کربوهیدرات‌های با نشاسته کم به آن داده شود این نوع از جوندگان لاغر باقی می‌مانند.

بسیاری از آمریکایی‌ها ناخواسته مانند یک موش شنی چاق رفتار می‌کنند. اگرچه تعداد کمی از آنان در مکان‌هایی هستند که غذا و آب محدود است آنان دائما سوئیچ بقا را فعال می‌کنند.

فروکتوز و رژیم غذایی ما

همان طور که گفته شد به نظر می‌رسد فروکتوز یک قند ساده، نقشی کلیدی در فعال کردن این سوئیچ بقا دارد که منجر به تولید چربی می‌شود.

مقدار کمی فروکتوز مانند آن چه در یک میوه یافت می‌شود مشکلی نیست بلکه مقادیر بیش از حد فروکتوز است که برای سلامت انسان مشکل ساز است. بسیاری از ما فروکتوز خود را از شکر و شربت ذرت با فروکتوز بالا دریافت می‌کنیم. مصرف این دو قند در مجموع تقریبا ۱۵ درصد کالری در رژیم غذایی متوسط آمریکایی‌ها را تشکیل می‌دهد. این قند‌ها افراد را به خوردن بیش‌تر تشویق می‌کنند که می‌تواند منجر به افزایش وزن، تجمع چربی و پیش دیابت شود. بدن ما هم چنین فروکتوز را به تنهایی تولید می‌کند و مطالعات تجربی نشان می‌دهند که ممکن است برای ایجاد چاقی کافی باشند.

از آنجایی که فروکتوز از گلوکز ساخته می‌شود تولید فروکتوز زمانی که سطح گلوکز خون بالا باشد افزایش می‌یابد. این فرآیند زمانی رخ می‌دهد که ما مقدار زیادی برنج، غلات، سیب زمینی و نان سفید بخوریم. این‌ها کربوهیدرات‌هایی هستند که به سرعت گلوکز را به سرعت در خون آزاد می‌کنند. تولید فروکتوز هم چنین می‌تواند با کم آبی تحریک شود که باعث تولید چربی می‌شود.

چربی آب را تامین می‌کند

چربی دو عملکرد عمده دارد. اولین مورد که به خوبی شناخته شده ذخیره کالری برای مدتی است که غذا در دسترس نیست. عملکرد اصلی دیگر، اما کمتر شناخته شده چربی تامین آب است. برای روشن شدن بحث باید گفت که چربی حاوی آب نیست. با این وجود، زمانی که چربی تجزیه می‌شود آب در بدن تولید می‌کند. مقدار تولید شده آب قابل توجه و تقریبا معادل مقدار چربی سوزانده شده است. این بسیار مهم است که برخی از حیوانات برای تامین آب در مواقعی که در دسترس نیست به چربی متکی هستند. نهنگ‌ها فقط یک نمونه هستند. در حالی که نهنگ‌ها مقداری آب دریا می‌نوشند بیش‌تر آب مورد نیاز خود را از طریق غذا‌هایی که می‌خورند دریافت می‌کنند و هنگامی که برای مدت زمان طولانی بدون غذا باقی می‌مانند آب مورد نیاز خود را عمدتا از طریق متابولیسم چربی دریافت می‌کنند.

تاثیر منفی سیب زمینی سرخ شده یک نمونه مناسب

نقش کم آبی بدن به عنوان عامل چاقی را نباید دست کم گرفت و معمولا این عامل پس از خوردن غذا‌های شور پررنگ‌تر می‌شود. هم کم آبی و هم مصرف نمک منجر به تولید فروکتوز و چربی می‌شود.

به همین دلیل است که سیب زمینی سرخ کرده شور به طور خاص چاق کننده است. نمک باعث ایجاد حالتی شبیه کم آبی می‌شود که تبدیل نشاسته در سیب زمینی سرخ شده به فروکتوز را تشویق می‌کند. علاوه بر این، مطالعات نشان می‌دهند اکثر افرادی که دچار اضافه وزن یا چاقی هستند آب کافی نمی‌نوشند. احتمال کم آبی آنان بسیار بیش‌تر از افراد لاغر است. مصرف نمک توسط آنان نیز در مقایسه با افراد لاغر بسیار بیش‌تر است. نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهند که افراد چاق اغلب سطوح بالایی از وازوپرسین را دارند هورمونی که به کلیه‌ها کمک می‌کند آب را برای تنظیم حجم ادرار نگه دارند. با این وجود، مطالعات اخیر نشان می‌دهد که وازوپرسین هدف دیگری نیز دارد و آن تحریک تولید چربی است.

برای افرادی که در معرض خطر کم آبی یا گرسنگی هستند، وازوپرسین ممکن است یک مزیت واقعی برای بقا داشته باشد. با این وجود، برای کسانی که در معرض خطر نیستند وازوپرسین می‌تواند بیش‌تر اثرات متابولیکی فروکتوز اضافی مانند افزایش وزن، تجمع چربی، کبد چرب و پیش دیابت را تحریک و هدایت کند.

نوشیدن آب بیشتر

آیا این بدان معناست که نوشیدن آب بیش‌تر می‌تواند به کاهش وزن ما کمک کند؟ جامعه پزشکی اغلب این ادعا را به سخره گرفته است. با این وجود، برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که نوشیدن آب بیش‌تر توسط موش‌ها باعث کاهش وزن شده بود حتی در زمانی که موش‌ها رژیم غذایی غنی از قند و چربی داشتند. هم چنین، شواهد فزاینده‌ای وجود دارند که نشان می‌دهند بیش‌تر افراد به طور کلی آب کمی می‌نوشند و افزایش مصرف آب ممکن است به کاهش وزن افراد چاق کمک کند.

به همین دلیل است که نوشیدن هشت لیوان آب در روز توصیه می‌شود. هشت لیوان کافی است چرا که مواردی وجود داشته که به دلیل بیش‌تر آب مسمومیت با آب در فرد رخ داده است. این مشکل به ویژه در مورد افرادی که بیماری‌های قلبی، کلیوی یا کبدی دارند و هم چنین افرادی که اخیرا جراحی کرده اند یا دونده‌های مسافت طولانی هستند ایجاد می‌شود.

برای موش شنی چاق و برای اجداد ما که به دنبال غذا بودند رژیم غذایی پر نمک و آب محدود منطقی بود. اما انسان‌ها دیگر به این شکل زندگی نمی‌کنند. این اقدامات ساده یعنی نوشیدن آب بیش‌تر و کاهش مصرف نمک راهکار‌های ارزان، آسان و سالمی را ارائه می‌کنند که ممکن است از چاقی پیشگیری کرده یا آن را درمان کنند.