السقیفة و فدک تألیف أحمد بن عبد العزیز از محدّثان اهل سنت در قرن چهارم هجرى است. او مورخ و ادیب و شاعر توانایى بود و در علم حدیث نیز تبحر داشت و از جمله محدثان مشهور آن عصر به شمار مى آمد.کتاب السقیفة و فدک چنانکه از نام آن پیداست، حاوى مطالبى درباره دو واقعه مهم تاریخى صدر اسلام است. این کتاب اکنون موجود نیست؛ اما ابن ابى الحدید معتزلى در کتاب گران سنگ خود به نام شرح نهج البلاغه، بخش هایى از این کتاب را نقل نموده است.ساختار کتاب
اصل کتاب از دو قسمت اصلى و یک قسمت فرعى تشکیل شده است که دو قسمت اصلى ابتدا تحت عنوان سقیفه و سپس فدک گرد آمده است. قسمتى که مصحح و گردآورنده ارجمند این کتاب آقاى دکتر محمدهادى امینى به اصل کتاب افزوده اند و تحت عنوان محلقات مى باشد، شامل خطبه حضرت زهرا( س) و مطالبى دیگر درباره این خطبه مى باشد که این خطبه از کامل ترین نسخ که در دست مصحح بوده، انتخاب و به طور کامل ذکر شده است.
گزارش محتوا
کتابى که اکنون به نام السقیفه و فدک، از احمد بن عبدالعزیز جوهرى، وجود دارد، در اصل، مطالب جمع آورى شده، از شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید است. جوهرى بخش هایى از خطبه حضرت را به دو طریق با ذکر سلسله اسناد آورده است.
از کتاب مهم السقیفة و فدک اثر احمد بن عبدالعزیز جوهرى( متوفى ۳۲۳)، ادیب و اخبارى بصره و بغداد و از شاگردان محمد بن زکریا غلاّبى، که برخى او را به خطا در شمار نویسندگان شیعى یاد کرده اند، قطعاتى در شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید باقى مانده که تدوین و منتشر شده است.
همچنین مقدمه مبسوط و نافعى توسط مصحح محترم در ابتداى متن اصلى آورده شده که در روشن شدن موضوعات کتاب و معرفى مولف( ابوبکر احمد بن عبدالعزیز جوهرى) و اساتید وى و همچنین مشهورترین شاگردانش موثر مى باشد. در مقدمه علل و اهمیت تصحیح کتاب و حوادثى که در گذر زمان بر کتاب گذشته را بازگو کرده است. از آنجا که متن عربى کتاب شکل روائى دارد، عمدتا متن سهل و آسان بوده، اما در پاره اى موارد به ویژه در جاهائى که اشعارى را شاهد بر گفتار آورده است، متن به سمت تکلف و پیجیدگى سوق پیدا مى کند.
منابع مقاله
مجله علوم حدیث، عنوان مقاله: نگاهى گذرا به اسناد و منابع مکتوب خطبه فدک، نویسنده: حسینعلى آذربادگان