پاسخ:
مقدمه:
«ما به حاج قاسم سلیمانی، شهید عزیز، به چشم یک فرد نگاه نکنیم؛ به چشم یک مکتب نگاه کنیم. سردار شهید عزیز ما را به چشم یک مکتب، یک‌راه، یک مدرسه‌ی درس‌آموز، با این چشم نگاه کنیم.»
این جمله‌ای است که مقام معظم رهبری در خطبه‌های نماز جمعه تهران درباره شخصیت این سردار سرافراز اسلام فرمودند و کلیدواژه «مکتب حاج قاسم» در ادبیات جبهه مقاومت و علاقه‌مندان ارزش‌های اصیل اسلامی وارد شد. حاج قاسم سلیمانی که خود پرورش‌یافته مکتب نورانی اسلام در پرتو معارف ناب قرآن و عترت و معلمی همچون خمینی کبیر بود توانست با عمری مجاهدت و تلاش خالصانه جلوه‌ای زیبا و جذاب از مکتب اسلام را برای نسل جدید به منصه ظهور رساند و الگویی زنده از مجاهدان صدر اسلام همچون مالک اشتر و عمار را فراروی دید¬گان نسل امروز قرار دهد.
با مطالعه و توجه به شخصیت و باورها و عملکرد این مجاهد والامقام می‌توان برخی از ارکان و ویژگی‌های مکتب حاج قاسم را استنباط کرد که در ادامه بر اساس کتاب «شاخصه‌های مکتب شهید سلیمانی» نوشته علی شیرازی به بیان چند نمونه از آن‌ها خواهیم پرداخت:
شاخصه‌های «مکتب حاج قاسم»:
1.    خداباوری و خدامحوری
اولین و مهم‌ترین رکن مکتب حاج قاسم باور عمیق به خدای متعال به‌عنوان خالق و مدبر عالم و محور قرار دادن این باور در تمام شئون زندگی است. تمام ابعاد زندگی پرورش‌یافتگان حقیقی اسلام بر اساس خداباوری و خدامحوری و در یک کلمه توحیدی است. ملاک آن‌ها در سکوت و فریاد، قیام و قعود، حب و بغض، حرکت و سکون و … رضایت و تکلیف الهی است.
مقام معظم رهبری در توصیف شخصیت امام در 14 خرداد 1394 فرموده¬اند: «منظومه‌ی فکری امام، دارای خصوصیات کامل یک مکتب فکری و اجتماعی و سیاسی است. اولاً متّکی و مبتنی بر یک جهان¬بینی است که این جهان‌بینی عبارت است از توحید. همه‌ی فعالیت او، همه‌ی منطق او، مبتنی بود بر توحید که زیربنای اصلی همه‌ی تفکرات اسلامی است.»
با همین نگاه، سردار سلیمانی در یادواره‌ی شهدای خانوک کرمان در سال 1389 می¬گوید: «شهید با استفاده از اخلاصِ برخاسته از پنج اصل اساسی دین، به این مقام عظیم رسیده است. می‌توان گفت همه شهدای ما، شهدای حقیقی اصول دین‌اند؛ یعنی وقتی میگوییم توحید، توحید در تصور شهید متفاوت است با توحیدی که ما تصور می‌کنیم. لذا آن تصور از توحید، به این شهید معرفت داد که او را به این مقام عظیم و بزرگ رساند.»
2.    تکلیف مداری
خداباوری عمیق منشأ ویژگی مهم دیگری در شخصیت حاج قاسم شده بود که از آن می¬توان با عنوان «تکلیف مداری» یادکرد. انسان خداباور در هر زمینه و مسئله¬ای فقط به دنبال انجام تکلیف الهی خود است. تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب‌ها و رفتارهای او تماماً بر اساس این معیار معین می‌شود.
سردار سپهبد پاسدار حاج قاسم سلیمانی، تکلیف را محور حرکت و تلاش خود قرار داده بود. او این نگاه را از مرادش امام خمینی گرفته بود. از همین رو در جمع مدافعان حرم گفته است: «ما در عملیات بدر، در زمان جنگ موفق نشدیم. خیلی ناراحت بودیم و شهید هم خیلی داده بودیم. روز بعد از عملیات، همه‌ی ما در جزیره‌ی مجنون جمع شدیم. همه ناراحت بودند. آن روز، امام پیامی داده بود که این پیام خیلی عجیب بود. امام فرموده بودند: ما نباید به پیروزی‌ها و شکست‌ها نگاه کنیم؛ بلکه باید به تکلیفمان نگاه کنیم.»
انسان تکلیف مدار در امور جزئی و کلان زندگی مقید به تکلیف شرعی خود است.
مقام معظم رهبری در 18 دی 1398 فرموده¬اند: «شهید سلیمانی به‌شدت مراقب حدود شرعی بود. در میدان جنگ، گاهی افراد حدود الهی را فراموش می‌کنند؛ میگویند وقت این حرف‌ها نیست. نه؛ او مراقب بود… مراقب بود که به کسی تعدی نشود؛ ظلم نشود. احتیاط‌هایی می‌کرد که معمولاً در عرصه‌ی نظامی، خیلی‌ها این احتیاط‌ها را لازم نمی‌دانند؛ او احتیاط می‌کرد.»
3.    معنویت
از مهم‌ترین ویژگی‌های حاج قاسم سلیمانی و تمام پرورش‌یافتگان اسلام ناب محمدی ارتباط عمیق و عاشقانه باخدای متعال بود. امور معنوی چون نماز، توسل، تضرع، اشک و مناجات از برنامه‌های ثابت و مهم زندگی آنان است و سلاح و قوت روح آنان در برابر هجمه مظاهر دنیا و سیل بلا و مصیبت و دشمنی دشمنان مرهون امور معنوی بوده است.
سردار محمدرضا فلاح زاده می‌گوید: «حاجی، اهل نماز شب بود. همیشه در قرارگاه نصر حلب و قرارگاه ثارالله بوکمال، یک ساعت قبل از نماز صبح، مشغول نماز شب می‌شد. شبی در قرارگاه نصر صدای هق‌هق گریه‌اش را شنیدم. در را باز کردم. دیدم در حال قنوت نماز وتر است. حاجی به‌محض ذکر مصیبت اهل‌بیت، آقا سیدالشهدا علیه‌السلام و خصوصاً حضرت ام‌ابیها زهرای مرضیه سلام‌الله علیها، اشکش مثل باران بهاری جاری می‌شد. اهل دعا، زیارت و قرائت قرآن بود.»
4.    انقلابی بودن
حاج قاسم از عمق وجود ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب اسلامی را باور داشت. او حقیقتاً یک انقلابی بود. ارزش‌های انقلاب همچون ولایت‌فقیه، استکبارستیزی، حمایت از محرومان عالم، عدالت اجتماعی و خدمت¬گزاری به مردم و… برای او از اصول منهم زندگی بود که تا پای جان از آن‌ها حمایت کرد.
 سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی معتقد است: «اگر کسی به اصول انقلاب پایبند بود، ما دست او را می‌بوسیم. همه باهم، دست او را می‌بوسیم. اصول انقلاب، توجه به رهبری است؛ قبول اصل ولایت‌فقیه است.
 ایشان در وصیت‌نامه‌اش می‌نویسد: «جهان اسلام، پیوسته نیازمند رهبری است؛ رهبری متصل و منصوب شرعی و فقهی به معصوم. خوب میدانید منزه‌ترین عاِلم دین که جهان را تکان داد و اسلام را احیا کرد، یعنی خمینی بزرگ و پاک ما، ولایت‌فقیه را تنها نسخه نجات‌بخش این امت قرارداد؛ لذا چه شما که به‌عنوان شیعه به آن اعتقاد دینی دارید و چه شما که به‌عنوان سنی اعتقاد عقلی دارید، بدانید باید به‌دوراز هرگونه اختلاف، برای نجات اسلام، خیمه ولایت را رها نکنید خیمه، خیمه رسول‌الله است. اساس دشمنی جهان با جمهوری اسلامی، آتش زدن و ویران کردن این خیمه است. دور آن بچرخید. والله، والله، والله این خیمه اگر آسیب دید، بیت‌الله الحرام و مدینه حرم رسول‌الله و نجف، کربلا، کاظمین، سامرا و مشهد باقی نمی¬ماند؛ قرآن آسیب می‌بیند.»

اخلاص، دنیا گریزی، عقلانیت، جهاد بی‌وقفه، ارتباط وثیق و صمیمی با مردم، دشمن‌شناسی و … ازجمله شاخصه‌های دیگر این مکتب است که به جهت اختصار از توضیح آن‌ها خودداری می‌شود و علاقه‌مندان را به کتاب‌هایی که در این زمینه تألیف شده است ارجاع می‌دهیم.